Szwałk

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Szwałk

Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olecki
Gmina Kowale Oleckie
Liczba ludności (2010) 106
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Szwałk
Szwałk
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Szwałk
Szwałk
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Szwałk (niem. Klein Schwalg, od 1938 r. Schwalg) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Kowale Oleckie. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko–gołdapskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 106 mieszkańców[1]. W skład sołectwa wchodzą wsie Szwałk, Mazury–Osada i Zawady Małe. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jan Retel[2].

Położenie

Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na południowo–wschodnim skraju Puszczy Boreckiej, na północnym brzegu jeziora Szwałk Mały i na zachód od jeziora Szwałk Wielki; 20 km na północny zachód od Olecka i 16 km na południowy zachód od Kowali Oleckich. Na północ od wsi znajduje się Borsucza Góra (Borsuk) (167 m n.p.m.).

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach osadnictwa szkatułowego w XVIII wieku - dokładna data nie jest znana, z pewnością miało to miejsce przed 1787 rokiem. Była to wieś królewska. Jej znaczenie wzrosło na przełomie XVIII i XIX wieku, gdy ulokowano tu siedzibę lokalnych władz skarbowych. Pod koniec XIX stulecia majątek państwowy w Szwałku dzierżawił niejaki Otto; majątek obejmował wówczas 506 ha i należał do największych w powiecie oleckim. Szwałk należał do parafii ewangelickiej w Cichach.

Szkołę we wsi założono w pierwszej połowie XIX wieku (przed 1840 rokiem). W 1935 roku zatrudniony był w niej jeden nauczyciel, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej 49 uczniów.

Po II wojnie światowej na bazie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne.


Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

  • 1857 r. – 15 osób
  • 1933 r. – 191 osób
  • 1939 r. – 189 osób
  • 1988 r. – 149 osób

Zabytki

  • zespół dworsko-parkowy z przełomu XIX i XX wieku: murowany dwór, park, a także kuźnia, obora i budynek gospodarczy (murowane), stodoła (drewniana); obecnie własność prywatna
  • cmentarz ewangelicki z XIX wieku

Turystyka

W pobliżu miejscowości przebiega czerwony szlak rowerowy – przebieg trasy: Kowale OleckieSokółkiCichy – jezioro Szwałk Mały – jeziora: Łaźno i LitygajnyCzerwony DwórPiłwągJabłonowoStaczeGuzy – Kowale Oleckie

Przyroda

W pobliżu miejscowości znajduje się Rezerwat Przyrody "Wyspa Lipowa na Jeziorze Szwałk Wielki".

Bibliografia

Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Strona Urzędu Gminy Kowale Oleckie [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Vervaltugsgeschichte [12.11.2013]

Przypisy

  1. łącznie Szwałk, Mazury–Osada i Zawady Małe
  2. Strona Urzędu Gminy Kowale Oleckie