Szwałk
Szwałk | |
| |
Państwo | Polska |
Województwo | warmińsko-mazurskie |
Powiat | olecki |
Gmina | Kowale Oleckie |
Liczba ludności (2010) | 106 |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} |
Szwałk (niem. Klein Schwalg, od 1938 r. Schwalg) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Kowale Oleckie. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko–gołdapskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 106 mieszkańców[1]. W skład sołectwa wchodzą wsie Szwałk, Mazury–Osada i Zawady Małe. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jan Retel[2].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na południowo–wschodnim skraju Puszczy Boreckiej, na północnym brzegu jeziora Szwałk Mały i na zachód od jeziora Szwałk Wielki; 20 km na północny zachód od Olecka i 16 km na południowy zachód od Kowali Oleckich. Na północ od wsi znajduje się Borsucza Góra (Borsuk) (167 m n.p.m.).
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach osadnictwa szkatułowego w XVIII wieku - dokładna data nie jest znana, z pewnością miało to miejsce przed 1787 rokiem. Była to wieś królewska. Jej znaczenie wzrosło na przełomie XVIII i XIX wieku, gdy ulokowano tu siedzibę lokalnych władz skarbowych. Pod koniec XIX stulecia majątek państwowy w Szwałku dzierżawił niejaki Otto; majątek obejmował wówczas 506 ha i należał do największych w powiecie oleckim. Szwałk należał do parafii ewangelickiej w Cichach.
Szkołę we wsi założono w pierwszej połowie XIX wieku (przed 1840 rokiem). W 1935 roku zatrudniony był w niej jeden nauczyciel, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej 49 uczniów.
Po II wojnie światowej na bazie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne.
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1857 r. – 15 osób
- 1933 r. – 191 osób
- 1939 r. – 189 osób
- 1988 r. – 149 osób
Zabytki
- zespół dworsko-parkowy z przełomu XIX i XX wieku: murowany dwór, park, a także kuźnia, obora i budynek gospodarczy (murowane), stodoła (drewniana); obecnie własność prywatna
- cmentarz ewangelicki z XIX wieku
Turystyka
W pobliżu miejscowości przebiega czerwony szlak rowerowy – przebieg trasy: Kowale Oleckie – Sokółki – Cichy – jezioro Szwałk Mały – jeziora: Łaźno i Litygajny – Czerwony Dwór – Piłwąg – Jabłonowo – Stacze – Guzy – Kowale Oleckie
Przyroda
W pobliżu miejscowości znajduje się Rezerwat Przyrody "Wyspa Lipowa na Jeziorze Szwałk Wielki".
Bibliografia
Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Strona Urzędu Gminy Kowale Oleckie [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Vervaltugsgeschichte [12.11.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Szwałk, Mazury–Osada i Zawady Małe
- ↑ Strona Urzędu Gminy Kowale Oleckie