Zielony Lasek

Zielony Lasek
Wieś położona jest nad Jeziorem Kotek Wielki. Fot. Mieczysław Kalski
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	giżycki
Gmina	Ryn
Sołectwo	Mioduńskie
Liczba ludności (2010)	428
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Zielony Lasek
Położenie na mapie Polski Zielony Lasek
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Zielony Lasek (niem. Gut Grünwalde, Grünwalde, dawniej Zielony Gaj) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Ryn, w sołectwie Mioduńskie. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 428 mieszkańców (łącznie z miejscowościami Ławki, Hermanowa Wola, Ryński Dwór, Ryńskie Pole, Siejkowo). Wieś wchodzi w skład sołectwa Mioduńskie, w którym funkcję sołtysa sprawuje obecnie Małgorzata Jabłońska.

Położenie

Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, nad jeziorem Kotek Wielki, 30 km na południowy zachód od Giżycka i 9 km na południowy wschód od Rynu, przy granicy z powiatem mrągowskim; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 642 w kierunku Mikołajek. Przez wieś przebiega także Kanał Lelecki łączący jeziora Tałtowisko i Szymon. Kanał ten stanowi część szlaku Wielkich Jezior Mazurskich.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1638 roku książę Jerzy Wilhelm Hohenzollern sprzedał 8 łanów pisarzowi starościńskiemu Bartłomiejowi Stangewaldtowi. Już w następnym roku specjalna komisja sprzedała mu również cztery lub pięć łanów na prawie chełmińskim, wolnych od czynszu. Przywilej dóbr został zatwierdzony przez księcia Fryderyka Wilhelma w 1645 roku. Dodatkowo nadano Stangewaldtowi dwa łany czynszowe na prawie chełmińskim z nadwyżki wsi Tałty, również uwolnione od wszelkich obciążeń. W 1682 roku dobra w Zielonym Lasku wydzierżawił kapitan wojsk pruskich Jan Wilhelm von Mülbe. Zielony Lasek należał do parafii ewangelickiej w Rynie.

Zielony Lasek pozostał majątkiem ziemskim aż do II wojny światowej; w przededniu jej wybuchu obejmował obszar 460 ha (łącznie z folwarkiem Bartlikowo). W latach 20. XX wieku należał on do rodziny Westphal. Po 1945 roku na jego bazie założono Państwowe Gospodarstwo Rolne Zielony Gaj (gmina Giżycko). W latach 1954–1972 wieś należała do gromady Ryn.

Obecnie we dworze mieści się pensjonat, a przy nim znajduje się stanica żeglarska "Zielony Gaj".

Liczba mieszkańców w wieku XIX i XX kształtowała się następująco:

• 1857 – 74 osoby
• 1933 – 69 osób
• 1939 – 69 osób

Zabytki

• dwór w Zielonym Lasku – parterowy, dobrze utrzymany, z dwuspadowym dachem; na tyłach park i jezioro, na które wychodzi weranda i duży taras; obecnie stanica żeglarska
• cmentarz ewangelicki z przełomu XIX i XX wieku

Zobacz też

• Zielony Gaj (gmina Giżycko) często mylony z Zielonym Laskiem

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku - starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1983.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1999.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Gminna ewidencja zabytków, w: Miasto i gmina Ryn. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, bip.warmia.mazury.pl, część A, Ryn 2009/2010 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]