Adam Stanisław Grabowski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna) |
|||
| (Nie pokazano 23 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
|imię i nazwisko org = | |imię i nazwisko org = | ||
|pseudonim = | |pseudonim = | ||
| − | |grafika = | + | |grafika = Grabowski.png |
| − | |opis grafiki = Adam Stanisław Grabowski | + | |opis grafiki = Adam Stanisław Grabowski. <br>Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Adam_Stanis%C5%82aw_Grabowski_111.PNG Commons Wikimedia], 12.09.2013. |
| − | + | |podpis = | |
|data urodzenia = 3 września 1698 r. | |data urodzenia = 3 września 1698 r. | ||
|miejsce urodzenia = Wielki Buczek | |miejsce urodzenia = Wielki Buczek | ||
| Linia 13: | Linia 13: | ||
|przyczyna śmierci = | |przyczyna śmierci = | ||
|miejsce spoczynku = | |miejsce spoczynku = | ||
| − | |zawód = | + | |zawód = biskup warmiński |
| − | |odznaczenia = | + | |odznaczenia = Order Orła Białego |
|commons = | |commons = | ||
|wikiźródła = | |wikiźródła = | ||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
}} | }} | ||
| − | '''Adam Stanisław Grabowski''' (ur. 3 września 1698 r. w Wielkim Buczku koło Debrzna, zm. 15 grudnia 1766 w Lidzbarku) – biskup chełmiński w latach 1736-1739, biskup kujawski 1739-1741, biskup warmiński 1741-1766. | + | '''Adam Stanisław Grabowski''' (ur. 3 września 1698 r. w Wielkim Buczku koło Debrzna, zm. 15 grudnia 1766 w [[Lidzbark Warmiński|Lidzbarku]]) – biskup chełmiński w latach 1736-1739, biskup kujawski w latach 1739-1741, [[biskup warmiński]] w latach 1741-1766. |
| Linia 29: | Linia 29: | ||
=== Szkoła i wykształcenie === | === Szkoła i wykształcenie === | ||
| − | + | Grabowski uczęszczał do szkół jezuickich w Chojnicach i Toruniu oraz studiował prawo w Rzymie. | |
<br/> | <br/> | ||
=== Praca === | === Praca === | ||
| − | Grabowski był pisarzem sądowym w Skarszewach, a następnie sekretarzem podkanclerzego koronnego Andrzeja Lipskiego. W 1730 r. otrzymał święcenia kapłańskie. W kolejnych latach uzyskał kanonię lwowską, włocławską | + | Grabowski był pisarzem sądowym w Skarszewach, a następnie sekretarzem podkanclerzego koronnego Andrzeja Lipskiego. W 1730 r. otrzymał święcenia kapłańskie. W kolejnych latach uzyskał kanonię lwowską, włocławską, dziekanię chełmińską oraz probostwa: w Jaworowie, Skaryszewach i Tujce. W 1733 r. został biskupem pomocniczym poznańskim. Był także posłem króla w Rzymie, gdzie uzyskał poparcie papieża Klemensa XIII dla elekcji Augusta III. Do Polski wrócił w 1737 r. W 1739 r. został przeniesiony na diecezję kujawską. 14 kwietnia 1741 r. został wyznaczony na [[biskup warmiński| biskupa warmińskiego]]. W latach 1743-1744 był prezydentem trybunału skarbowego w Radomiu. Ponadto brał udział w sejmach: w 1746 r. i 1748 r. W 1749 był komisarzem królewskim w Gdańsku, gdzie rozstrzygał spory między Radą, a opozycją mieszczańską. Od 1746 r. przewodniczył komisji zajmującej się odbudową [[szpica montowska |szpicy montowskiej]] - rozdzielającej nurt Wisły między Nogat a Leniwkę. |
<br/> | <br/> | ||
=== Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna === | === Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna === | ||
| − | Podczas swych rządów na Warmii, Grabowski jako pierwszy | + | Podczas swych rządów na [[Warmia |Warmii]], Grabowski jako pierwszy używał paliusza i krzyża metropolitalnego, które przyznano bullą papieża Benedykta XIV z dnia 24 września 1742 r. Ponadto był związany z Familią Czartoryskich i realizował w [[Prusy |Prusach]] politykę dworu, która polegała na blokowaniu sejmików generalnych. W trakcie [[wojna siedmioletnia |wojny siedmioletniej]] wspierał finansowo Augusta III. W kolejnych latach rządów popierał w większości władzę królewską. Na prośbę Stanisława Augusta, przyjął w 1766 r. [[lkwim: Ignacy Krasicki |Ignacego Krasickiego]] na swojego [[koadiutor| koadiutora]] z prawem następstwa. Biskup Grabowski był mecenasem sztuki. W 1748 r. wprowadziła na zjeździe miast: rewizję taryfy podatkowej z 1718 r. i bardziej równomierne rozłożenie ciężarów fiskalnych. Na zjeździe [[stany warmińskie| stanów warmińskich]] w [[Orneta| Ornecie]] dnia 4 lipca 1766 r. utworzył ordynację krajową tzn. zbiór praw regulujących życie codzienne mieszkańców [[Warmia |Warmii]] w zakresie rolnictwa, handlu i rzemiosła. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Ciekawostki== |
Był synem człuchowskiego sędziego ziemskiego i kasztelana chełmińskiego Andrzeja Teodora i Barbary Zofii - z domu von Kleist. | Był synem człuchowskiego sędziego ziemskiego i kasztelana chełmińskiego Andrzeja Teodora i Barbary Zofii - z domu von Kleist. | ||
| + | Stanisław Grabowski jako mecenas sztuki: współpracował z Janem Suchodolcem - w zakresie kartografii; wprowadził wystrój rokokowy w kaplicy na [[lkwim: Zamek w Lidzbarku Warmińskim |zamku lidzbarskim]]; ufundował kościoły: we [[lkwim:Kościół pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika we Franknowie |Franknowie]], w [[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja i św. Augustyna w Lamkowie| Lamkowie]], [[lkwim:Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Chrystusa w Bisztynku |Bisztynku]] i [[Królewiec| Królewcu]]; ufundował ołtarze w: [[lkwim:Bazylika Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych w Dobrym Mieście |kolegiacie w Dobrym Mieście]], [[lkwim:Katedra pw. św. Mikołaja w Elblągu |kościele św. Mikołaja w Elblągu]] oraz [[lkwim: Bazylika Archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja we Fromborku |katedrze we Fromborku]]. Dokonał konsekracji [[lkwim:Kościół pw. Trzech Króli w Kolnie|kościoła pw. Trzech Króli w Kolnie]]. Dzięki jego zaangażowaniu odrestaurowano [[Pałac w Smolajnach|letnią rezydencję biskupów w Smolajnach]] i wzniesiono [[lkwim:Gmach kolegium jezuickiego w Braniewie|gmach kolegium jezuickiego w Braniewie]]. Grabowski wspierał finansowo inicjatywy [[Stanisław Konarski |Stanisława Konarskiego]] i Collegium Nobilium w Warszawie. Dzięki niemu wydana została mapa diecezji sporządzona przez [[J.F. Endersch |J.F. Enderscha]] ([[Mapa Świętej Warmii]]). Biskup zajmował się też historią sztuki. Za życia zgromadził obszerny księgozbiór oraz kolekcję rzeźb, obrazów i porcelany. Był przedstawicielem ówczesnego oświecenia katolickiego. W 1740 r. został odznaczony Orderem Orła Białego. Pochowano go w [[lkwim: Bazylika Archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja we Fromborku|katedrze we Fromborku]]. W [[lkwim:Bazylika Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych w Dobrym Mieście |kolegiacie w Dobrym Mieście]] zachował się jego [[lkwim:Kielich biskupa Grabowskiego z Bazyliki w Dobrym Mieście|osobisty kielich]], natomiast w [[lkwim: Bazylika Archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja we Fromborku |katedrze we Fromborku]] ufundowane przez niego naczynia liturgiczne, m.in. [[lkwim:Lavabo z Bazyliki Archikatedralnej we Fromborku|lavabo]] i [[lkwim:Monstrancja z Bazyliki Archikatedralnej we Fromborku|monstrancja]]. Z jego fundacji pochodzi także [[Figura św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Lidzbarku Warmińskim|figura św. Katarzyny Aleksandryjskiej]] znajdująca się na dziedzińcu [[lkwim:Zamek w Lidzbarku Warmińskim|zamku w Lidzbarku Warmińskim]]. | ||
| + | <br/> | ||
| − | |||
== Bibliografia biograficzna == | == Bibliografia biograficzna == | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Dygdała Jerzy, ''Adam Stanisław Grabowski (1698-1766)'', Olsztyn 1994, 166 ss. | |
| + | Dygdała Jerzy, ''U początku katolickiego oświecenia w Polsce. Z działalności kościelnej biskupów Andrzeja Stanisława Załuskiego i Adama Stanisława Grabowskiego'', [w:] Między barokiem a oświeceniem. Nowe spojrzenie na czasy saskie, pod red. Stanisława Achremczyka i Krystyny Stasiewicz, Olsztyn 1998, s. 181-188. | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | Kopiczko Andrzej,''Ustrój i organizacja diecezji warmińskiej w latach 1525-1772'', Olsztyn 1993, 299 ss. | ||
| + | Oracki Tadeusz,''Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku'', Olsztyn 1983, 349 ss. | ||
| + | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Wielkie postaci Warmii i Mazur|Grabowski, Adam Stanisław]] |
| − | [[ | + | [[Kategoria:Biskupi warmińscy|Grabowski, Adam Stanisław]] |
| + | [[Kategoria:Duchowni rzymskokatoliccy|Grabowski, Adam Stanisław]] | ||
| + | [[Kategoria:Powiat lidzbarski|Grabowski, Adam Stanisław]] | ||
| + | [[Kategoria:Lidzbark Warmiński|Grabowski, Adam Stanisław]] | ||
| + | [[Kategoria:1701-1800|Grabowski, Adam Stanisław]] | ||
Aktualna wersja na dzień 12:49, 6 lut 2015
| Adam Stanisław Grabowski | |
| | |
 Adam Stanisław Grabowski.
Źródło: Commons Wikimedia, 12.09.2013. | |
| Data i miejsce urodzenia | 3 września 1698 r. Wielki Buczek |
| Imię i nazwisko przy narodzeniu | Adam Stanisław |
| Data i miejsce śmierci | 15 grudnia 1766 r. Lidzbark |
| Zawód | biskup warmiński |
| Odznaczenia | |
| Order Orła Białego | |
Adam Stanisław Grabowski (ur. 3 września 1698 r. w Wielkim Buczku koło Debrzna, zm. 15 grudnia 1766 w Lidzbarku) – biskup chełmiński w latach 1736-1739, biskup kujawski w latach 1739-1741, biskup warmiński w latach 1741-1766.
Spis treści
Życiorys
Szkoła i wykształcenie
Grabowski uczęszczał do szkół jezuickich w Chojnicach i Toruniu oraz studiował prawo w Rzymie.
Praca
Grabowski był pisarzem sądowym w Skarszewach, a następnie sekretarzem podkanclerzego koronnego Andrzeja Lipskiego. W 1730 r. otrzymał święcenia kapłańskie. W kolejnych latach uzyskał kanonię lwowską, włocławską, dziekanię chełmińską oraz probostwa: w Jaworowie, Skaryszewach i Tujce. W 1733 r. został biskupem pomocniczym poznańskim. Był także posłem króla w Rzymie, gdzie uzyskał poparcie papieża Klemensa XIII dla elekcji Augusta III. Do Polski wrócił w 1737 r. W 1739 r. został przeniesiony na diecezję kujawską. 14 kwietnia 1741 r. został wyznaczony na biskupa warmińskiego. W latach 1743-1744 był prezydentem trybunału skarbowego w Radomiu. Ponadto brał udział w sejmach: w 1746 r. i 1748 r. W 1749 był komisarzem królewskim w Gdańsku, gdzie rozstrzygał spory między Radą, a opozycją mieszczańską. Od 1746 r. przewodniczył komisji zajmującej się odbudową szpicy montowskiej - rozdzielającej nurt Wisły między Nogat a Leniwkę.
Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna
Podczas swych rządów na Warmii, Grabowski jako pierwszy używał paliusza i krzyża metropolitalnego, które przyznano bullą papieża Benedykta XIV z dnia 24 września 1742 r. Ponadto był związany z Familią Czartoryskich i realizował w Prusach politykę dworu, która polegała na blokowaniu sejmików generalnych. W trakcie wojny siedmioletniej wspierał finansowo Augusta III. W kolejnych latach rządów popierał w większości władzę królewską. Na prośbę Stanisława Augusta, przyjął w 1766 r. Ignacego Krasickiego na swojego koadiutora z prawem następstwa. Biskup Grabowski był mecenasem sztuki. W 1748 r. wprowadziła na zjeździe miast: rewizję taryfy podatkowej z 1718 r. i bardziej równomierne rozłożenie ciężarów fiskalnych. Na zjeździe stanów warmińskich w Ornecie dnia 4 lipca 1766 r. utworzył ordynację krajową tzn. zbiór praw regulujących życie codzienne mieszkańców Warmii w zakresie rolnictwa, handlu i rzemiosła.
Ciekawostki
Był synem człuchowskiego sędziego ziemskiego i kasztelana chełmińskiego Andrzeja Teodora i Barbary Zofii - z domu von Kleist.
Stanisław Grabowski jako mecenas sztuki: współpracował z Janem Suchodolcem - w zakresie kartografii; wprowadził wystrój rokokowy w kaplicy na zamku lidzbarskim; ufundował kościoły: we Franknowie, w Lamkowie, Bisztynku i Królewcu; ufundował ołtarze w: kolegiacie w Dobrym Mieście, kościele św. Mikołaja w Elblągu oraz katedrze we Fromborku. Dokonał konsekracji kościoła pw. Trzech Króli w Kolnie. Dzięki jego zaangażowaniu odrestaurowano letnią rezydencję biskupów w Smolajnach i wzniesiono gmach kolegium jezuickiego w Braniewie. Grabowski wspierał finansowo inicjatywy Stanisława Konarskiego i Collegium Nobilium w Warszawie. Dzięki niemu wydana została mapa diecezji sporządzona przez J.F. Enderscha (Mapa Świętej Warmii). Biskup zajmował się też historią sztuki. Za życia zgromadził obszerny księgozbiór oraz kolekcję rzeźb, obrazów i porcelany. Był przedstawicielem ówczesnego oświecenia katolickiego. W 1740 r. został odznaczony Orderem Orła Białego. Pochowano go w katedrze we Fromborku. W kolegiacie w Dobrym Mieście zachował się jego osobisty kielich, natomiast w katedrze we Fromborku ufundowane przez niego naczynia liturgiczne, m.in. lavabo i monstrancja. Z jego fundacji pochodzi także figura św. Katarzyny Aleksandryjskiej znajdująca się na dziedzińcu zamku w Lidzbarku Warmińskim.
Bibliografia biograficzna
Dygdała Jerzy, Adam Stanisław Grabowski (1698-1766), Olsztyn 1994, 166 ss.
Dygdała Jerzy, U początku katolickiego oświecenia w Polsce. Z działalności kościelnej biskupów Andrzeja Stanisława Załuskiego i Adama Stanisława Grabowskiego, [w:] Między barokiem a oświeceniem. Nowe spojrzenie na czasy saskie, pod red. Stanisława Achremczyka i Krystyny Stasiewicz, Olsztyn 1998, s. 181-188.
Bibliografia
Kopiczko Andrzej,Ustrój i organizacja diecezji warmińskiej w latach 1525-1772, Olsztyn 1993, 299 ss.
Oracki Tadeusz,Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku, Olsztyn 1983, 349 ss.
