Fuleda: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
m (Emes przeniósł stronę Bogaczewo (gm. Giżycko) do Fuleda)
 
(Nie pokazano 31 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
  |nazwa                = Bogaczewo
+
  |nazwa                = Fuleda
 
  |herb wsi              =   
 
  |herb wsi              =   
 
  |flaga wsi            =   
 
  |flaga wsi            =   
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        =       
 
  |dopełniacz wsi        =       
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe 
+
  |zdjęcie              = Pocztówka z Fuledy. 1930.gif
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe 
+
  |opis zdjęcia          = Pocztówka z Fuledy (1930).<br>Źródło: [http://www.bildarchiv-ostpreussen.de/suche/index.html.pl#!start=1 www.bildarchiv-ostpreussen.de]
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
Linia 12: Linia 12:
 
  |gmina                = Giżycko
 
  |gmina                = Giżycko
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |miejscowość podstawowa =
  |sołectwo              =
+
  |sołectwo              = Kamionki
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = 260<ref>Łącznie Bogaczewo i [[Wola Bogaczkowska]].</ref>
+
  |liczba ludności      = 233<ref>Łączna liczba mieszkańców wsi: Fuleda, Doba, Dziewiszewo.</ref>
 
  |rok                  = 2010  
 
  |rok                  = 2010  
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |strefa numeracyjna    =
Linia 22: Linia 22:
 
  |mapa wsi              =
 
  |mapa wsi              =
 
  |kod mapy              = PL-WN
 
  |kod mapy              = PL-WN
  |stopniN = 53 |minutN = 42 |sekundN = 56
+
  |stopniN = 54 |minutN = 05 |sekundN = 24
  |stopniE = 21 |minutE = 19 |sekundE = 02
+
  |stopniE = 21 |minutE = 39 |sekundE = 18
 
  |commons              =
 
  |commons              =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}<br/>
+
}}
''' Bogaczewo ''' (niem. ''Bogatzewen'', od 1927 r. ''Reichensee'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat giżycki|powiecie giżyckim]], w [[gmina Giżycko|gminie Giżycko]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[podział administracyjny|administracyjnie]] do [[województwo suwalskie|województwa suwalskiego]].
+
''' Fuleda ''' (niem. ''Faulhöden'') – wieś niesołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat giżycki|powiecie giżyckim]], w [[Giżycko (gmina wiejska)|gminie Giżycko]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.
  
Miejscowość w 2010 roku liczyła 260 mieszkańców (łącznie z [[Wola Bogaczkowska|Wolą Bogaczkowską]]). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Emilia Czerwińska]]<ref>http://bip.warmia.mazury.pl/gizycko_gmina_wiejska/115/Wykaz_solectw/[data dostępu: 5.03.2014]</ref>.
+
Miejscowość w 2010 r. liczyła 233 mieszkańców (łącznie z [[Doba|Dobą]] i [[Dziewiszewo|Dziewiszewem]]). Wieś wchodzi w skład sołectwa [[Kamionki]], w którym funkcję sołtysa sprawuje obecnie [[Ryszard Mazurczyk]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/gizycko_gmina_wiejska/115/Wykaz_solectw/ bip.warmia.mazury.pl] [05.03.2014]</ref>.
 +
<br/><br/>
 +
== Położenie ==
 +
Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich|Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]], 14 km na północny zachód od [[Giżycko|Giżycka]], na półwyspie [[Fuledzki Róg]], nad [[Jezioro Dobskie|Jeziorem Dobskim]]. Na północ od wsi na wysokości 146 m n.p.m. leży punkt widokowy na jeziora: Dobskie, [[Jezioro Kisajno|Kisajno]], [[Jezioro Łabap|Łabap]] i [[Jezioro Dargin|Dargin]].
  
<br/>
+
Na półwyspie znajduje się [[Rezerwat Jezioro Dobskie]] z [[Głazowisko Fuledzki Róg|głazowiskiem]] zachowanym w pierwotnym stanie.  
 
 
== Położenie ==
 
Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich|Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]], na zaachodnim brzegu południowej odnogi jeziora [[Jezioro Niegocin|Niegocin]] ([[Jezioro Boczne]]), 12 km na południe od [[Giżycko|Giżycka]]. Przez Bogaczewo przebiega droga wojewódzka nr 643.
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Wieś powstała w ramach kolonizacji wschodnich terenów państwa [[Zakon Krzyżacki|Zakonu Krzyżackiego]]. W 1522 roku niejaki Stanisław Bogacz otrzymał tu 10 łanów sołeckich z zadaniem zasiedlenia wsi czynszowej na 90 łanach na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. Ta pierwsza lokacja nie powiodła się w pełni, choć to właśnie od pierwszego sołtysa pochodzi nazwa wsi. W następnych latach próbowano utworzyć w Bogaczewie folwark książęcy. W 1563 roku lokacja wsi została ponowiona. Sołtys Stańko Kostka ze [[Świdry (gm. Giżycko)|Świder]] otrzymał wówczas sześć łanów. W zamian Stańko zobowiązał się do utworzenia wsi czynszowej na 60 łanach, najprawdopodobniej na prawie chełmińskim. Obok wsi czynszowej funkcjonował tu również majątek szlachecki, na rzecz którego wieś stopniowo traciła łany. W połowie XVII wieku 12 łanów w Bogaczewie otrzymał polski szlachcic Jan Balcer Borowski. Warto dodać, że potomkowie Stańka Kostki sprawowali w Bogaczewie urząd sołtysa aż do XVIII wieku. Wieś należała do [[parafia ewangelicka w Rydzewie|parafii ewangelickiej w Rydzewie]].
+
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich terenów [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]]. W 1548 roku książę [[Albrecht Hohenzollern]] sprzedał siedem łanów nad Jeziorem Dobskim niejakiemu Jerzemu Wierciejce. Dobra zostały nadane na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]] z czterema latami wolnizny. W 1563 roku Jerzy Wierciejka w dalszym ciągu posiadał siedem łanów, a przy tym dodatkowo cztery łany, choć niezasiedlone; potem przeniósł się on do późniejszych [[Wierciejki|Wierciejek]]. W XVII w. tutejsze dobra otrzymała rodzina [[von Tettau]] (jeden z jej przedstawicieli, [[Daniel von Tettau]], był starostą leckim w drugiej połowie XVII w.). W późniejszym czasie, do wybuchu II wojny światowej, właścicielami dóbr w Fuledzie byli von Schenck zu Tautenburgowie z Doby. Wieś należała do [[parafia ewangelicka w Giżycku|parafii ewangelickiej w Giżycku]].
 
 
U progu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Bogaczewo składało się z wsi oraz trzech dużych majątków: [[Gorazdowo]] (287 ha), [[Lipowy Dwór]] (538 ha) oraz [[Klon (gm. Giżycko)|Klon]]. Wieś obejmowała wówczas 1313 ha; działał tu tartak i młyn, należące do firmy Schaper.
 
 
 
Szkoła we wsi powstała w 1736 roku. Została ona uruchomiona ponownie w 1958 roku, licząc cztery klasy. Z powodu systematycznego zmniejszania się liczby uczniów zzlikwidowano ją w 1970 roku. Kilka lat później reaktywowano ją jako szkołę filialną [[Wilkasy (gm. Giżycko)|Wilkasów]].  
 
  
Na początku lat 70. wieś liczyła 60 budynków mieszkalnych; była już zelektryfikowana. Działały przy niej dwa pegeery: [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Gorazdowo|PGR Gorazdowo]] i [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Klon|PGR Klon]], utworzone na bazie dawnych majątków. W tym samym czasie funkcjonował w Bogaczewie punkt biblioteczny, sklep wielobranżowy, kuźnia (nieco później zaadapowana na świetlicę), sala kinowa na 40 miejsc, boisko sportowe, remiza strażacka, dom wycieczkowy na 50 miejsc, pola namiotowe i obozowisko na okres letni. W latach 1954-1972 Bogaczewo należało do [[gromada Wilkasy|gromady Wilkasy]].
+
Szkołę w Fuledzie założono w 1857 r. Po II wojnie światowej uruchomiono ją ponownie 1 września 1958 r., jednak ze względu na małą liczbę uczniów została ona zlikwidowana już w 1961 r.  
  
 +
Po 1945 r. we wsi utworzono [[Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR)|Państwowe Gospodarstwo Rolne]] Fuleda. W latach 1954–1972 Fuleda należała do gromady Giżycko.
  
Liczba mieszkańców
+
Obecnie we wsi znajdują się gospodarstwa rolne oraz ogródki działkowe (działa tu Stowarzyszenie Właścicieli Ogródków Działkowych "Folwark Fuleda"<ref>[http://www.gizycko.pl/stowarzyszenie-wlascicieli-ogrodkow-dzialkowych-folwark-fuleda.html gizycko.pl] [27.03.2014]</ref>).<br/>
 
+
Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:
1857 - 473 osoby
+
*1857 – 152 osoby
 
+
*1933 – 67 osób
1933 - 571 osób
+
*1939 – 94 osoby
 
 
1939 - 542 osoby
 
 
 
1970 - 334 osoby, 54 gospodarstwa
 
 
 
 
 
<br/>
 
 
 
== Bibliografia ==
 
#Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku - starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996.
 
#''Giżycko. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1983.
 
#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
 
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.
 
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
 
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 5.03.2014]
 
#[http://www.verwaltungsgeschichte.de/loetzen.html| Deutsche Verwaltungsgeschichte] [data dostępu: 5.03.2014]
 
<br/>
 
  
 +
== Turystyka ==
 +
*Ośrodek "Fuleda Park" na południe od wsi, u nasady półwyspu Fuledzki Róg.
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<references/>
 +
== Bibliografia ==
 +
Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996.<br/>
 +
''Giżycko. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1983.<br/>
 +
''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.<br/>
 +
Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br/>
 +
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/>
 +
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/>
 +
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/loetzen.html Deutsche Verwaltungsgeschichte] [05.03.2014]
 
<br/>
 
<br/>
  
== Zobacz też ==
+
[[Kategoria: Miejscowość]]  [[Kategoria: Powiat giżycki]] [[Kategoria: Giżycko (gmina wiejska)]] [[Kategoria: wsie niesołeckie]]
[[Bogaczewo]]
 
[[Bogaczewo (gm. Elbląg)|Bogaczewo]]
 
<br/>
 
 
 
[[Kategoria: Miejscowość]]  [[Kategoria: Powiat giżycki]] [[Kategoria: Gmina Giżycko]] [[Kategoria: Wieś sołecka]]
 

Aktualna wersja na dzień 09:10, 11 lut 2015

Fuleda

Pocztówka z Fuledy (1930).Źródło: www.bildarchiv-ostpreussen.de
Pocztówka z Fuledy (1930).
Źródło: www.bildarchiv-ostpreussen.de
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat giżycki
Gmina Giżycko
Sołectwo Kamionki
Liczba ludności (2010) 233[1]
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Fuleda
Fuleda
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Fuleda
Fuleda
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Fuleda (niem. Faulhöden) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Giżycko. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.

Miejscowość w 2010 r. liczyła 233 mieszkańców (łącznie z Dobą i Dziewiszewem). Wieś wchodzi w skład sołectwa Kamionki, w którym funkcję sołtysa sprawuje obecnie Ryszard Mazurczyk[2].

Położenie

Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, 14 km na północny zachód od Giżycka, na półwyspie Fuledzki Róg, nad Jeziorem Dobskim. Na północ od wsi na wysokości 146 m n.p.m. leży punkt widokowy na jeziora: Dobskie, Kisajno, Łabap i Dargin.

Na półwyspie znajduje się Rezerwat Jezioro Dobskie z głazowiskiem zachowanym w pierwotnym stanie.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1548 roku książę Albrecht Hohenzollern sprzedał siedem łanów nad Jeziorem Dobskim niejakiemu Jerzemu Wierciejce. Dobra zostały nadane na prawie magdeburskim z czterema latami wolnizny. W 1563 roku Jerzy Wierciejka w dalszym ciągu posiadał siedem łanów, a przy tym dodatkowo cztery łany, choć niezasiedlone; potem przeniósł się on do późniejszych Wierciejek. W XVII w. tutejsze dobra otrzymała rodzina von Tettau (jeden z jej przedstawicieli, Daniel von Tettau, był starostą leckim w drugiej połowie XVII w.). W późniejszym czasie, aż do wybuchu II wojny światowej, właścicielami dóbr w Fuledzie byli von Schenck zu Tautenburgowie z Doby. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Giżycku.

Szkołę w Fuledzie założono w 1857 r. Po II wojnie światowej uruchomiono ją ponownie 1 września 1958 r., jednak ze względu na małą liczbę uczniów została ona zlikwidowana już w 1961 r.

Po 1945 r. we wsi utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Fuleda. W latach 1954–1972 Fuleda należała do gromady Giżycko.

Obecnie we wsi znajdują się gospodarstwa rolne oraz ogródki działkowe (działa tu Stowarzyszenie Właścicieli Ogródków Działkowych "Folwark Fuleda"[3]).
Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

  • 1857 – 152 osoby
  • 1933 – 67 osób
  • 1939 – 94 osoby

Turystyka

  • Ośrodek "Fuleda Park" na południe od wsi, u nasady półwyspu Fuledzki Róg.

Przypisy

  1. Łączna liczba mieszkańców wsi: Fuleda, Doba, Dziewiszewo.
  2. bip.warmia.mazury.pl [05.03.2014]
  3. gizycko.pl [27.03.2014]

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1983.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]