Gąski: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Gąski | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = | |dopełniacz wsi = | ||
| − | |zdjęcie = Kościół w | + | |zdjęcie = Kościół w Gąskach_1.jpg |
| − | |opis zdjęcia = Kościół w Gąskach | + | |opis zdjęcia = Kościół w Gąskach.<br>Fot. Mieczysław Kalski |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = olecki | |powiat = olecki | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Gąski ''' (niem. ''Gonsken'', od 1938 r. ''Herzogskirchen'') – | + | ''' Gąski ''' (niem. ''Gonsken'', od 1938 r. ''Herzogskirchen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olecki|powiecie oleckim]], w [[Olecko (gmina miejsko-wiejska)|gminie Olecko]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład [[Powiat olecko-gołdapski|powiatu olecko–gołdapskiego]]. |
| − | + | Wieś w 2010 roku liczyła 250 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Alicja Stefanowska]]<ref>[http://www.umolecko.bip.doc.pl/ Strona Urzędu Miasta Olecko] [05.12.2013]</ref>. | |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w | + | Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Pojezierze Ełckie|Pojezierzu Ełckim]], nad wschodnią odnogą [[Jezioro Przytulskie|Jeziora Przytulskiego]], przy granicy z [[Powiat ełcki|powiatem ełckim]], 12 km na południe od [[Olecko|Olecka]]; przebiega przez nią droga krajowa nr 65. Na północ od Gąsek znajduje się niewielkie jezioro [[Jezioro Juchówka|Juchnówka]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś powstała w ramach kolonizacji | + | Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]]. W 1539 roku książę [[Albrecht Hohenzollern]] za pośrednictwem starosty [[Wawrzyniec von Halle|Wawrzyńca von Halle]] nadał sześć łanów sołeckich niejakiemu [[Marcin Gąska |Marcinowi Gąsce]] i jego synowi [[Stanisław Gąska|Stanisławowi]]. Otrzymali oni zadanie założenia [[Wieś czynszowa|wsi czynszowej]] na 60 łanach na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. Gąski długo należały do [[Parafia ewangelicka w Olecku|parafii ewangelickiej w Olecku]]. W 1741 roku wybudowano tutaj kościół, a kilka lat później (1749) założono [[Parafia ewangelicka w Gąskach|parafię]]. W 1860 roku powstał w Gąskach urząd pocztowy. |
| − | Szkołę we wsi założono w pierwszej połowie XVIII wieku (około | + | Szkołę we wsi założono w pierwszej połowie XVIII wieku (około 1737–1740). W 1935 roku zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 112 dzieci. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] szkołę uruchomiono ponownie w sierpniu 1945 roku jako jedną z pierwszych szkół w powiecie oleckim; pracował w niej wówczas jeden nauczyciel. |
| − | Po II wojnie światowej Gąski były siedzibą [[Gąski (gmina wiejska)|gminy]], a w latach | + | Po II wojnie światowej Gąski były siedzibą [[Gąski (gmina wiejska)|gminy]], a w latach 1954–1971 – [[Gromada Gąski|gromady]]. W pierwszej połowie lat 50. uruchomiono we wsi spółdzielnię produkcyjną; w latach 60. utworzono gromadzką bibliotekę publiczną. |
| − | Liczba mieszkańców | + | Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: |
| − | 1857 | + | *1857 r. – 577 osób |
| − | 1933 | + | *1933 r. – 675 osób |
| − | 1939 | + | *1939 r. – 604 osoby |
| − | + | == Szkolnictwo == | |
| − | + | *[[Szkoła Podstawowa w Gąskach|szkoła podstawowa]] z oddziałami integracyjnymi | |
| − | == | ||
| − | *[[Szkoła Podstawowa w Gąskach| | ||
| − | |||
| − | |||
== Religia == | == Religia == | ||
| − | + | We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. św. Antoniego Padewskiego w Gąskach |parafii rzymskokatolickiej pw. św. Antoniego Padewskiego]]. | |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *dawny [[Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Gąskach|kościół]] ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki z 1833 r. |
| − | * | + | *plebania z początku XX wieku |
| − | * | + | *zespół budynków szkolnych z początku XX wieku: szkoła (obecnie dom mieszkalny) i budynek gospodarczy, Gąski 10 |
| − | * | + | *budynek szkolny z początku XX wieku, Gąski 12 |
| − | * | + | *zespół budynków szkolnych z początku XX wieku: szkoła (obecnie dom mieszkalny) i budynek gospodarczy, Gąski 14 |
| − | * | + | *kilka przykładów budownictwa z przełomu XIX i XX wieku (domy nr 21, 41, 44/45) |
| − | * | + | *cmentarz parafialny, 1945-2009 |
| − | * | + | *cmentarz ewangelicki z XIX wieku, na północ od wsi |
| − | * | + | *cmentarz ewangelicki z przełomu XIX i XX wieku, na wschód od wsi |
| − | * | + | *cmentarz ewangelicki z XIX i pierwszej połowy XX wieku; znajduje się na nim mogiła zbiorowa trzech nieznanych żołnierzy armii rosyjskiej |
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Olecko. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.<br> | |
| − | + | Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br> | |
| − | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [12.11.2013]<br> | |
| − | + | [http://umolecko.bip.doc.pl/ Gminna Ewidencja Zabytków] [12.11.2013]<br> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]<br> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/treuburg.html| Vervaltugsgeschichte] [12.11.2013]<br> | |
| − | <br/ | + | [http://www.mojemazury.pl/ Moje Mazury] [09.07.2014] |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Aktualna wersja na dzień 12:50, 12 lut 2015
| Gąski | |
| | |
 Kościół w Gąskach.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olecki |
| Gmina | Olecko |
| Liczba ludności (2010) | 250 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Gąski | |
| Położenie na mapie Polski  Gąski | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Gąski (niem. Gonsken, od 1938 r. Herzogskirchen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Olecko. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko–gołdapskiego.
Wieś w 2010 roku liczyła 250 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Alicja Stefanowska[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Ełckim, nad wschodnią odnogą Jeziora Przytulskiego, przy granicy z powiatem ełckim, 12 km na południe od Olecka; przebiega przez nią droga krajowa nr 65. Na północ od Gąsek znajduje się niewielkie jezioro Juchnówka.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1539 roku książę Albrecht Hohenzollern za pośrednictwem starosty Wawrzyńca von Halle nadał sześć łanów sołeckich niejakiemu Marcinowi Gąsce i jego synowi Stanisławowi. Otrzymali oni zadanie założenia wsi czynszowej na 60 łanach na prawie chełmińskim. Gąski długo należały do parafii ewangelickiej w Olecku. W 1741 roku wybudowano tutaj kościół, a kilka lat później (1749) założono parafię. W 1860 roku powstał w Gąskach urząd pocztowy.
Szkołę we wsi założono w pierwszej połowie XVIII wieku (około 1737–1740). W 1935 roku zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 112 dzieci. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono ponownie w sierpniu 1945 roku jako jedną z pierwszych szkół w powiecie oleckim; pracował w niej wówczas jeden nauczyciel.
Po II wojnie światowej Gąski były siedzibą gminy, a w latach 1954–1971 – gromady. W pierwszej połowie lat 50. uruchomiono we wsi spółdzielnię produkcyjną; w latach 60. utworzono gromadzką bibliotekę publiczną.
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1857 r. – 577 osób
- 1933 r. – 675 osób
- 1939 r. – 604 osoby
Szkolnictwo
- szkoła podstawowa z oddziałami integracyjnymi
Religia
We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. św. Antoniego Padewskiego.
Zabytki
- dawny kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki z 1833 r.
- plebania z początku XX wieku
- zespół budynków szkolnych z początku XX wieku: szkoła (obecnie dom mieszkalny) i budynek gospodarczy, Gąski 10
- budynek szkolny z początku XX wieku, Gąski 12
- zespół budynków szkolnych z początku XX wieku: szkoła (obecnie dom mieszkalny) i budynek gospodarczy, Gąski 14
- kilka przykładów budownictwa z przełomu XIX i XX wieku (domy nr 21, 41, 44/45)
- cmentarz parafialny, 1945-2009
- cmentarz ewangelicki z XIX wieku, na północ od wsi
- cmentarz ewangelicki z przełomu XIX i XX wieku, na wschód od wsi
- cmentarz ewangelicki z XIX i pierwszej połowy XX wieku; znajduje się na nim mogiła zbiorowa trzech nieznanych żołnierzy armii rosyjskiej
Bibliografia
Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Gminna Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Vervaltugsgeschichte [12.11.2013]
Moje Mazury [09.07.2014]
Przypisy
- ↑ Strona Urzędu Miasta Olecko [05.12.2013]
