Lelkowo (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 35: | Linia 35: | ||
Władzę w gminie sprawuje wójt [[Stanisław Popiel]]<ref>[http://wrota.warmia.mazury.pl/lelkowo_gmina_wiejska/Wladze-powiatu.html wrota.warmia.mazury.pl] [24.03.2014]</ref>. | Władzę w gminie sprawuje wójt [[Stanisław Popiel]]<ref>[http://wrota.warmia.mazury.pl/lelkowo_gmina_wiejska/Wladze-powiatu.html wrota.warmia.mazury.pl] [24.03.2014]</ref>. | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| + | [[Plik: Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębowcu.jpg|right|290px|thumb| Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębowcu. Źródło: [http://www.genealogie-tagebuch.de/?p=4676 www.genealogie-tagebuch.de] ]] | ||
| + | [[Plik: Ołtarz główny Kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębowcu.jpg|right|290px|thumb| Ołtarz główny Kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębowcu. Fot. ze zbiorów autora. ]] | ||
| + | [[Plik: Jezioro Głębockie.jpg|right|290px|thumb| Jezioro Głębockie.<br>Źródło: [http://www.polska.travel/pl/przyrodnicze/jezioro-glebockie/ www.polska.travel] ]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Powierzchnia gminy == | == Powierzchnia gminy == | ||
Gmina Lelkowo zajmuje powierzchnię 198,16 km<sup>2</sup><ref>[http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/braniewski/lelkowo.pdf Urząd Statystyczny w Olsztynie] [24.03.2014]</ref>. | Gmina Lelkowo zajmuje powierzchnię 198,16 km<sup>2</sup><ref>[http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/braniewski/lelkowo.pdf Urząd Statystyczny w Olsztynie] [24.03.2014]</ref>. | ||
Wersja z 16:08, 16 lut 2015
| Gmina Lelkowo | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | braniewski | ||
| Rodzaj gminy | wiejska | ||
| Wójt | Stanisław Popiel | ||
| Powierzchnia | 198,16 km² | ||
| Liczba sołectw | 15 | ||
| Liczba miejscowości | 34 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
3054 15 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 55 | ||
| Tablice rejestracyjne | NBR | ||
| TERYT | 2802042 | ||
| Urząd gminy Lelkowo 21 14-521 Lelkowo
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Lelkowo – gmina wiejska położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego w powiecie braniewskim. Siedziba gminy znajduje się w Lelkowie.
Jest to gmina typowo rolnicza, której walory przyrodnicze przyczyniają się do rozwoju turystyki oraz agroturystyki. Gmina Lelkowo jest gminą o największym udziale osób narodowości ukraińskiej w ogóle mieszkańców (18,52%) spośród wszystkich polskich gmin[1].
Władzę w gminie sprawuje wójt Stanisław Popiel[2].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina Lelkowo zajmuje powierzchnię 198,16 km2[3]. W tym:
- lasy: 27,7% (5493,2 ha);
- użytki rolne: 67,1% (13279 ha)
Gmina stanowi 16,44% powierzchni powiatu braniewskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[4]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 3054 | 100 | 1549 | 50,72 | 1505 | 49,28 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
15 | 7 | 7 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie wiejskiej Lelkowo wynosiło -19 osób[5], co stanowi 5,2% migracji ludności w powiecie braniewskim oraz 0,7% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
W 1945 roku po przejęciu władzy przez przedstawicieli polskiej administracji został zaprojektowany podział powiatu braniewskiego. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku[6] stał się on częścią województwa olsztyńskiego. Po ostatecznym ustaleniu granic państwa polskiego powiat podzielono na 2 gminy miejskie i 9 gmin wiejskich, wśród nich gminę Lelkowo. W 1954 roku na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[7] istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady. W 1958 roku zlikwidowano gromadę Głębock, a w 1968 roku gromadę Bieńkowo, ich terytorium (z wyjątkiem Państwowego Gospodarstwa Rolnego Mątyty i Rogity) włączono do gromady Lelkowo.
W 1972 roku na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[8] zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W dniu 1 stycznia 1973 roku w wyniku wprowadzenia w życie ustawy istniejące dotychczas w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Zlikwidowano istniejącą gromadę Lelkowo i na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[9] powołano gminę Lelkowo z siedzibą w Lelkowie. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Bieńkowo, Dębowiec, Głębock, Jachowo, Jarzeń, Krzekoty, Kwiatkowo, Lelkowo, Lutkowo, Sówki, Wilknity, Wołowo.
1 czerwca 1975 roku na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[10] przestał istnieć powiat braniewski. Gmina Lelkowo stała się częścią województwa elbląskiego[11].
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[12] umiejscowiły gminę Lelkowo w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim.
Gmina wiejska Lelkowo graniczy: od strony zachodniej z terenem gminy Braniewo, południowej z gminą Pieniężno, wschodniej gminą Górowo Iławeckie, od północy zaś z obwodem kaliningradzkim.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Bieńkowo, Dębowiec, Głębock, Grabowiec, Jachowo, Jarzeń, Krzekoty, Kwiatkowo, Lelkowo, Lutkowo, Sówki, Wilknity, Wołowo, Wyszkowo, Zagaje.
Pozostałe miejscowości: Bartki, Giedawy, Jarzeński Młyn, Mędrzyki, Miłaki, Młyniec, Młynowo, Nałaby, Perwilty, Piele, Przebędowo, Słup, Szarki, Wilknicki Młyn, Wola Wilknicka, Zdrój.
Gospodarka
Gmina wiejska Lelkowo to gmina typowo rolnicza. Użytki rolne zajmują 76,1% jej powierzchni. Są to użytki zaliczone do gleb o relatywnie wysokim potencjale agroekologicznym. Wyznacznikiem tego są dobre pod względem bonitacyjnym gleby występujące na terenie gminy oraz kompleksy rolniczej przydatności gleb. W gminie Lelkowo dominują gospodarstwa rolne o niedużej powierzchni – większość z nich zajmuje od 1 do 2 ha.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Lelkowo wynosiła w 2012 roku 105. 9 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 96 tworzyło sektor prywatny i prowadziło w przeważającej części działalność handlową[13].
W gminie brak dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych.
Wiele walorów krajoznawczo-przyrodniczych, takich jak: położenie w obszarze Zielonych Płuc Polski, obszary chronionego krajobrazu oraz główna baza wypoczynku nad Jeziorem Głębockim stwarza dla gminy wiejskiej Lelkowo możliwość rozwoju turystyki, w tym agroturystyki. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Głębock, Młynowo, Lelkowo, Szarki.
W gminie od ponad 10 lat są podejmowane i realizowane liczne inwestycje mające na celu rozwój gminy i poprawę warunków życia jej mieszkańców. Są to m.in. budowa nowej szkoły podstawowej, gimnazjum i hali sportowej, remont budynku pałacu w Zagajach, w którym obecnie mieści się szkoła podstawowa. Ponadto dokonano budowy, wymiany i modernizacji sieci wodociągowej w miejscowościach na terenie gminy, wybudowano kanalizację ściekową wraz z 2 oczyszczalniami ścieków, a w celu zagospodarowania przestrzeni i poprawy bezpieczeństwa mieszkańców położono klika tysięcy m2 chodników w gminnych miejscowościach.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie wiejskiej Lelkowo wynosiła 473 osób [14], co stanowi 10,36% bezrobotnych w powiecie braniewskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 27,3% ludności[15].
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych wymagających strategicznej interwencji.
Kultura i turystyka
- Gminne Centrum Kultury w Lelkowie wraz z biblioteką – filie biblioteki znajdują się w Wyszkowie, Zagajach
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- "Spotkanie pogranicza" – impreza plenerowa organizowana nad jeziorem Głębock przez Związek Ukraińców w Polsce
- dożynki gminne
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Lelkowo należą[16]:
- kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębowcu wraz z plebanią i przykościelnym cmentarzem
- dwór w Pielach – zespół pałacowy wzniesiony w drugiej połowie XVIII wieku wraz z parkiem
- zabytkowy park dworski w Wilknitach
- zespół dworski w Zagajach – pałac z XIX w. (obecnie szkoła podstawowa) wraz z parkiem
Szlaki i atrakcje turystyczne
- dalekobieżny szlak pieszy "Napoleona" – nawiązuje do obecności cesarza na tych ziemiach; szlak rozpoczyna się w Braniewie i kończy się w Górowie Iławeckim
- obszary chronionego krajobrazu i liczne pomniki przyrody
- Jezioro Głębockie
Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Punkcie Informacji Turystycznej w Braniewie, ul. Katedralna 7, 14-500 Braniewo oraz na stronie it.braniewo.pl.
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Lelkowo istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Zespół Szkół w Lelkowie – Szkoła Podstawowa w Lelkowie wraz z oddziałami przedszkolnymi, Gimnazjum im. Orła Białego w Zespole Szkół w Lelkowie
- Punkt przedszkolny w Zagajach
- Szkoła Podstawowa w Zagajach
Sport
Obszary chronione i pomniki przyrody
Obszary chronionego krajobrazu obejmują najbardziej atrakcyjne pod względem przyrodniczym i krajobrazowym tereny gminy. Ich łączna powierzchnia wynosi 8446 ha (42,6% obszaru gminy). Są to:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Wałszy – znajduje się on w południowej części gminy; obejmuje część dorzecza Wałszy znajdującego się na terenie gminy Lelkowo oraz cokół moreny czołowej na południe od Dębowca Zdroju
- Obszar Chronionego Krajobrazu Wzniesień Górowskich – obejmuje on tereny w północnej, wschodniej i centralnej części gminy Lelkowo; jest to największy w gminie obszar chronionego krajobrazu o powierzchni około 5477 ha. Głównymi elementami krajobrazotwórczymi są tu niecka Jeziora Głębockiego, duże kompleksy leśne, szerokie i płaskie doliny rzek Ławii i Stradyka, kompleksy łąk wilgotnych, liczne zadrzewienia i oczka śródpolne oraz zespół torfowiskowy Bieńkówko
- Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Banówki – stanowi on tereny przyległe do środkowego odcinka rzeki o powierzchni ogólnej 4828 ha, a w szczególności zespoły leśne. Głównymi elementami krajobrazotwórczymi tego obszaru jest wąska dolina rzeki Banówki i obszary użytkowane rolniczo.
Na terenie gminy Lelkowo występują ponadto:
- obszary chronione Natura 2000:
- Ostoja Warmińska – obszar specjalnej ochrony ptaków (145342 ha)
- użytki ekologiczne:
- bagna – pow. 3,71 ha
- bagna – pow. 3,16 ha
- nieużytki – pow. 0,87 ha
- nieużytki – pow. 3,75 ha
- nieużytki – pow. 0,58 ha
- torfy – pow. 5,03 ha
- torfy – pow. 86,83 ha
Wszystkie powyższe użytki ekologiczne znajdują się na trenie leśnictwa Borek[17].
Cennym walorem krajobrazu gminy Lelkowo są pomniki przyrody (24). Są to obiekty pojedyncze, w tym: głazy narzutowe, pojedyncze drzewa oraz grupy drzew i aleje.
Przypisy
- ↑ GUSGUS [24.03.2014]
- ↑ wrota.warmia.mazury.pl [24.03.2014]
- ↑ Urząd Statystyczny w Olsztynie [24.03.2014]
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS [24.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw,isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS [24.03.20104]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS [24.03.2014]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [24.06.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla gminy Lelkowo na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016.
Bibliografia
Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl[24.03.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1973.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Program ochrony środowiska dla gminy Lelkowo na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016, 2009.
Bank Danych Lokalnych GUS [24.03.2014]
BIP Urzędu Gminy Lelkowo [24.03.2014]
Główny Urząd Statystyczny [24.03.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [24.03.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [24.03.2014]
wrota.warmia.mazury.pl [24.03.2014]
Urząd Statystyczny w Olsztynie [24.03.2014]
