Paluzy

Paluzy
Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Paluzach Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Paluzach
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Bisztynek
Liczba ludności (2010)	298
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Paluzy
Położenie na mapie Polski Paluzy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Paluzy (niem. Plausen) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bisztynek. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 298 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Bożena Depta.

Położenie

Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości około 7 km od Bisztynka, przed historyczną północną granicą Warmii.

Dzieje miejscowości

Dokument lokacyjny Paluz został wystawiony 10 marca 1345 roku przez proboszcza katedralnego Jana oraz wójta biskupiego Brunona z Lutr. Miejscowość została założona jako wieś chełmińska. Pierwsza informacja związana z miejscowym kościołem pochodzi z 1355 roku. Świątynia została prawdopodobnie zniszczona, o czym świadczy fakt konsekrowania w roku 1409 nowego kościoła przez biskupa Henryka Vogelsanga. Przed rokiem 1398 funkcję proboszcza sprawował Henryk Mahnbock, a następnie Baltazar Rabe. Kościół w Plauzach został zamieszczony w wykazie parafii, spisanym pod koniec XV stulecia. W XIX wieku w skład miejscowej parafii wchodziła wieś Lędławki. W latach 1709-1711 Paluzy nawiedziła pustosząca Prusy epidemia dżumy. W czasie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521 miejscowości udało się szczęśliwie uniknąć zniszczeń. Na 66 włók ziemi, jedynie 2 leżały odłogiem, udało się je jednak obsadzić już przed 1533 rokiem. W tym okresie we wsi działała również karczma. Drugi taki przybytek został założony po 1615 roku. Właścicielem nowej karczmy miał być dotychczasowy mierniczy Eustachy Kreczmar. Pierwsza wiadomość dotycząca szkoły pochodzi z 1802, placówka istniała w Plauzach z pewnością o wiele wcześniej - najprawdopodobniej istniała od chwili założenia parafii. W 1935 roku do szkoły uczęszczało 80 uczniów, zatrudnionych w niej było 2 nauczycieli. Po zakończeniu II wojny światowej w Paluzach osiedlili się przybysze z różnych części ziem polskich. W miejscowości działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

1820 - 328 osób

1848 - 522 osoby

1939 - 561 osób

Turystyka

• Żółty szlak rowerowy o długości 26 km - przebieg trasy: Bisztynek-Sułowo-Rokitnik-Trutowo-Wozławki-Warmiany-Paluzy-Łędławki-Bisztynek

Zabytki

• Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny z XIV wieku; budowla z dobudowanym w 1890 roku prezbiterium z zakrystiami; strop w kruchcie ozdobiony polichromią z 1700 roku
• W miejscowości znajduje się sześć kapliczek przydrożnych
• Cmentarz ewangelicki

Bibliografia

1. Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
2. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.12.2013]
3. Bisztynek24.pl [data dostępu: 12.12.2013]
4. MojeMazury.pl [data dostępu: 12.12.2013]