Pajtuński Młyn: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Pajtuński Młyn | |nazwa = Pajtuński Młyn | ||
| Linia 7: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Pajtuńskiego Młyna | |dopełniacz wsi = Pajtuńskiego Młyna | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Pajt.jpg |
| − | |opis zdjęcia = Pajtuński Młyn | + | |opis zdjęcia = Pajtuński Młyn<br>Źródło: [http://www.roweryol.net/miejsca/miejsca.html www.roweryol.net] [15.10.2014] |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = osada |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = olsztyński | |powiat = olsztyński | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 127 | + | |liczba ludności = 127 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 31: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' | + | ''' Pajtuński Młyn ''' (niem. ''Pathaunenmohle '') – osada położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Purda (gmina wiejska)|gminie Purda]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku osada liczyła 127 liczyła mieszkańców <ref>łącznie Pajtuny, Nowe Pajtuny, Pajtuński Młyn</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | + | Osada położona jest na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], 2 km od [[Pajtuny|Pajtun]] nad rzeką [[Rzeka Kośna|Kośną]]. | |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | W 1374 roku założony został przez kapitułę warmińską majątek Pajtuny. | + | W 1374 roku założony został przez kapitułę warmińską majątek [[Pajtuny]]. |
| − | W połowie XV wieku założono młyn na | + | W połowie XV wieku założono młyn na rzece Kośnie, położony w odległości 0,5 km na zachód od Pajtun. Młyn stanowił osobną posiadłość uposażoną w trzy łany ziemi i nadawany przez kapitułę warmińską jako lenno. W 1486 roku administrator kapituły zwolnił młynarza Sandera na 8 lat od opłat czynszowych w zamian za to, że wyposaży młyn w drugie koło. Po upływie [[Wolnizna |wolnizny]] młynarz miał płacić roczny czynsz. W 1619 roku młynarz gotów był wnieść na rzecz kapituły znaczą opłatę za prawo sprowadzenia ze Szwajcarii drugiego, bardziej wydajnego kamienia młyńskiego. |
| − | Młyn został spalony na początku | + | Młyn został spalony na początku wojny szwedzkiej (1655). Został odbudowany przez kapitułę w roku 1660. W tym okresie sprzedano go Maciejowi Kargowskiemu, z obowiązkiem płacenia rocznego czynszu. Niestety, z powodu zaniedbań młyn podupadł. Z tego powodu kapituła warmińska postanowiła nadać go Andrzejowi Hermannowi, co nastąpiło 6 lipca 1674 roku. W spisie z 1772 roku młyn określano jako czynny. Posiadłość młyńska była związana z dwoma domami mieszkalnymi. |
| − | W 1820 roku właścicielem młyna był niejaki Poetsch. W tym okresie | + | W 1820 roku właścicielem młyna był niejaki Poetsch. W tym okresie młynarzówkę zamieszkiwało 8 osób. W urzędowym spisie miejscowości z 1928 roku Pajtuny wymienione były jako majątek rycerski, jako wieś, jako młyn oraz wybudowanie, czyli [[Nowe Pajtuny]]. Wszystko razem liczyło 192 mieszkańców. W okresie międzywojennym posiadłość młyńska została wyodrębniona administracyjnie od wsi Pajtuny i nazwana ''Pathaunenmohle'', czyli Pajtuński Młyn. 22 stycznia 1945 roku młyn został obsadzony przez załogę Wehrmachtu; w czasie walk budowla boleśnie ucierpiała. |
Obecnie odróżnia się: Pajtuny jako wieś, Nowe Pajtuny – osiedle i Pajtuński Młyn – obszar administracyjny młyna wodnego. | Obecnie odróżnia się: Pajtuny jako wieś, Nowe Pajtuny – osiedle i Pajtuński Młyn – obszar administracyjny młyna wodnego. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Gospodarka == |
| − | W miejscowości znajduje się gospodarstwo agroturystyczne | + | W miejscowości znajduje się gospodarstwo [[Agroturystyka |agroturystyczne]] (zlokalizowane w dawnej młynarzówce) oraz stadnina koni. |
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *[[Pajtuński młyn |młyn]] na rzece Kośna; obecna bryła młyna powstała na początku XX wieku; swoją funkcję przestał pełnić w latach 80. XX wieku |
| + | Pośrodku dziedzińca, obok młyna i młynarzówki, znajduje się niewielka [[Figura Salvatora Mundi w Pajtuńskim Młynie |figurka z piaskowca]]. Przez wiele lat podejrzewano, że figurka przedstawia św. Nepomucena. W czasie prac restauratorskich [[Andrzej Rzempołuch]] odkrył, że figurka przedstawia Chrystusa Sędziego. Figurka miała zostać ustawiona w 1791 roku przez ówczesnych dzierżawców młyna. Jednak zarówno figurka, jak i granitowy postument są o wiele starsze. Figura jest najstarszym tego typu zabytkiem z piaskowca na[[Warmia |Warmii]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Przewodnik turystyczny po gminie Purda'', Purda 2013.<br/> | |
| − | + | [http://pajtunskimlyn.pl/| Pensjonat Pajtuński Młyn] [12.11.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [12.11.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/braunsberg.html| Verwaltungsgeschichte] [12.11.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.roweryol.net/miejsca/pajtunski_foto_01.html/ Rowery OL] [15.10.2014] | |
| − | <br/> | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] |
| + | [[Kategoria: Purda (gmina wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: Wsie niesołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1401-1500]] | ||
Aktualna wersja na dzień 14:16, 20 lut 2015
| Pajtuński Młyn | |
| | |
![Pajtuński MłynŹródło: www.roweryol.net [15.10.2014]](/index.php/Plik:Pajt.jpg) Pajtuński Młyn
Źródło: www.roweryol.net [15.10.2014] | |
| Rodzaj miejscowości | osada |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Purda |
| Liczba ludności (2010) | 127 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Pajtuński Młyn | |
| Położenie na mapie Polski  Pajtuński Młyn | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Pajtuński Młyn (niem. Pathaunenmohle ) – osada położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku osada liczyła 127 liczyła mieszkańców [1].
Położenie
Osada położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, 2 km od Pajtun nad rzeką Kośną.
Dzieje miejscowości
W 1374 roku założony został przez kapitułę warmińską majątek Pajtuny. W połowie XV wieku założono młyn na rzece Kośnie, położony w odległości 0,5 km na zachód od Pajtun. Młyn stanowił osobną posiadłość uposażoną w trzy łany ziemi i nadawany przez kapitułę warmińską jako lenno. W 1486 roku administrator kapituły zwolnił młynarza Sandera na 8 lat od opłat czynszowych w zamian za to, że wyposaży młyn w drugie koło. Po upływie wolnizny młynarz miał płacić roczny czynsz. W 1619 roku młynarz gotów był wnieść na rzecz kapituły znaczą opłatę za prawo sprowadzenia ze Szwajcarii drugiego, bardziej wydajnego kamienia młyńskiego.
Młyn został spalony na początku wojny szwedzkiej (1655). Został odbudowany przez kapitułę w roku 1660. W tym okresie sprzedano go Maciejowi Kargowskiemu, z obowiązkiem płacenia rocznego czynszu. Niestety, z powodu zaniedbań młyn podupadł. Z tego powodu kapituła warmińska postanowiła nadać go Andrzejowi Hermannowi, co nastąpiło 6 lipca 1674 roku. W spisie z 1772 roku młyn określano jako czynny. Posiadłość młyńska była związana z dwoma domami mieszkalnymi.
W 1820 roku właścicielem młyna był niejaki Poetsch. W tym okresie młynarzówkę zamieszkiwało 8 osób. W urzędowym spisie miejscowości z 1928 roku Pajtuny wymienione były jako majątek rycerski, jako wieś, jako młyn oraz wybudowanie, czyli Nowe Pajtuny. Wszystko razem liczyło 192 mieszkańców. W okresie międzywojennym posiadłość młyńska została wyodrębniona administracyjnie od wsi Pajtuny i nazwana Pathaunenmohle, czyli Pajtuński Młyn. 22 stycznia 1945 roku młyn został obsadzony przez załogę Wehrmachtu; w czasie walk budowla boleśnie ucierpiała.
Obecnie odróżnia się: Pajtuny jako wieś, Nowe Pajtuny – osiedle i Pajtuński Młyn – obszar administracyjny młyna wodnego.
Gospodarka
W miejscowości znajduje się gospodarstwo agroturystyczne (zlokalizowane w dawnej młynarzówce) oraz stadnina koni.
Zabytki
- młyn na rzece Kośna; obecna bryła młyna powstała na początku XX wieku; swoją funkcję przestał pełnić w latach 80. XX wieku
Pośrodku dziedzińca, obok młyna i młynarzówki, znajduje się niewielka figurka z piaskowca. Przez wiele lat podejrzewano, że figurka przedstawia św. Nepomucena. W czasie prac restauratorskich Andrzej Rzempołuch odkrył, że figurka przedstawia Chrystusa Sędziego. Figurka miała zostać ustawiona w 1791 roku przez ówczesnych dzierżawców młyna. Jednak zarówno figurka, jak i granitowy postument są o wiele starsze. Figura jest najstarszym tego typu zabytkiem z piaskowca naWarmii.
Bibliografia
Przewodnik turystyczny po gminie Purda, Purda 2013.
Pensjonat Pajtuński Młyn [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
Rowery OL [15.10.2014]
Przypisy
- ↑ łącznie Pajtuny, Nowe Pajtuny, Pajtuński Młyn
