Brzana

Brzana
Barbus barbus`
Linnaeus, 1758
Barbus barbus Linnaeus, 1758
Młody osobnik. Fot. Sven Petersen. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	karpiokształtne
Rodzina	karpiowate
Rodzaj	Barbus
Gatunek	Brzana
Synonimy
Barbus barbus barbus (Linnaeus, 1758) Barbus barbus borysthenicus Dybowski, 1862 Barbus barbus gallicus Karaman, 1971 Barbus communis Nordmann, 1840 Barbus communis Perty, 1832 Barbus fluviatilis Fitzinger, 1832 Barbus fluviatilis alba Krauss, 1882 Barbus fluviatilis aurata Veesenmayer, 1884 Barbus fluviatilis tyrasensis Dybowski, 1862 Barbus mayori Valenciennes, 1842 Barbus vulgaris Fleming, 1828 Cyprinus barba Linnaeus, 1758 Cyprinus barbus Linnaeus, 1758

Brzana (Barbus barbus) – gatunek słodkowodnej ryby karpiokształtnej z rodziny karpiowatych(Cyprinidae).

Morfologia

Brzana, w przeciwieństwie do wielu karpiowatych, ma wydłużone, wrzecionowate i niewygrzbiecione ciało. Otwór gębowy poziomy, z dwoma parami wąsików na górnej wardze. Oczy kierują się nieco ku górze. Ubarwienie ryby jest dosyć urozmaicone - grzbiet jest ciemniejszy od boków - oliwkowozielony lub ciemnoszary, natomiast brzuch ciemnokremowy. Płetwy grzbietowa i ogonowa są z kolei szare z ciemniejszym obrzeżeniem, natomiast pozostałe płetwy przykuwają uwagę wyraźną czerwienią.

Wydaje dźwięki podobne do świstu lub syku. Osiąga przeciętnie około 70 cm.

Wędkarski rekord Polski: 7,00 kg i 85 cm długości (2000)

Odżywianie

Żywi się głównie pokarmem zwierzęcym. Zjada wszelkiego rodzaju robaki, skorupiaki, ślimaki, małże żyjące w dennym mule, rzadziej małe ryby. Głównym pożywieniem brzan są także larwy owadów wodnych, takie jak: muchówki, chruściki, widelnice, jętki i kiełże.

Występowanie

Ryba typowo rzeczna. Przebywa zazwyczaj w miejscach o twardym, kamienistym lub kamienisto-żwirowym dnie i szybkim nurcie. Osobniki młode najczęściej przebywają bliżej brzegu, starsze zaś w głównym nurcie, w głębszej wodzie. Młode brzany są wrażliwe na spadek zawartości tlenu w wodzie.

Tarło

Samce dojrzewają płciowo w 2 lub 3 roku życia, a samice w wieku 4-5 lat. Tarło odbywa się etapami od maja do sierpnia, w temperaturze 15-18 °C, na piaszczystym lub kamienistym podłożu w płytkiej wodzie. U samca na grzbiecie i głowie występuje wówczas wysypka tarłowa. Ikra początkowo przykleja się do kamieni, potem spłukana przez nurt opada między otoczaki. Inkubacja brzana trwa 10-15 dni, a wylęg długo jeszcze przebywa w sąsiedztwie tarła (warto przy okazji pamiętać, że mięso i ikra brzany podczas tarła mają właściwości trujące!). Wylęg następuje po 6-8 dniach. Młode brzany mają wtedy około 9 mm długości, ale bardzo szybko osiągają większe rozmiary. Już po 3 tygodniach mierzą 3 cm, a po roku około 12 cm. W wieku 13 lat długość brzany wynosi nawet około 50 cm.

Ochrona i zagrożenie

Kategoria zagrożenia, do której została zakwalifikowana brzana wskazuje, że w tej chwili nie ma żadnych obaw o przyszłość tego gatunku.

• Okres ochronny: 01.01 - 30.06
• Wymiar ochronny: 40 cm
• Dobowy limit połowu: 3 szt. (razem z boleniem, karpiem, lipieniem, amurem, sandaczem, szczupakiem, pstrągiem potokowym).

Znaczenie gospodarcze

Na niektórych obszarach brzana ma duże znaczenie gospodarcze. Chętnie łowiona na wędkę na grunt, spławik oraz spinning. Ze względu na wrażliwość na spadek zawartości tlenu w wodzie wykorzystuje się je jako bioindykatory w procesach uzdatniania wody. Ikra brzany jest trująca. W okresie tarła trujące mogą być również mięśnie jamy brzusznej. Zatrucie u człowieka objawia się biegunką i wymiotami.

Bibliografia

pl.wikipedia.org [13.11.2014]
wedkuje.pl [13.11.2014]