Obuwik pospolity: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(Utworzono nową stronę "{{Roślina infobox |Nazwa rośliny = Obuwik pospolity |Nazwa łacińska = Cypripedium calceolus |L = L. |Pusta linia = <br/> |grafika = |podpis grafiki = Obuwik p...") |
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria: Natura 2000" na "Kategoria:Natura 2000 Kategoria:Ochrona przyrody") |
||
| (Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
|L = L. | |L = L. | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
| − | |grafika = | + | |grafika = Cypripedium_calceolus_ziedai1.jpg |
| − | |podpis grafiki = Obuwik pospolity - kwiaty | + | |podpis grafiki = Obuwik pospolity - kwiaty.<br>Fot. Algirdas. Źródło: [http://pl.wikipedia.org/wiki/Obuwik_pospolity#mediaviewer/Plik:Cypripedium_calceolus_ziedai1.jpg pl.wikipedia.org] |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 18: | Linia 18: | ||
|Synonimy = Synonimy | |Synonimy = Synonimy | ||
|Lista synonimów = }} | |Lista synonimów = }} | ||
| − | + | '''Obuwik pospolity''' (''Cypripedium calceolus'' L.) – gatunek rośliny z rodziny storczykowatych (''Orchidaceae''). | |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | ''' | ||
| − | |||
| − | |||
=== Morfologia === | === Morfologia === | ||
| + | Roślina o płożącym się kłączu. Łodyga do 60 cm wysokości, przeważnie z jednym kwiatem. Liście asymilacyjne owalne lub jajowate, do 17 cm długości. Kielich o 2 działkach, czerwonobrązowy, długości 3,5-5 cm, odcinek skierowany na zewnątrz zrośnięty z 2 bocznymi działkami kielicha; boczne płatki korony czerwonobrazowe, 4-6 cm długości, skręcone spiralnie. Warżka 3-4 cm długości, charakterystycznie rozdęta. Prętosłup z 2 płodnymi pręcikami i 1 płonnym (staminodium) spłaszczonym, ok. 1 cm długości, przykrywającym tarczowate znamię. | ||
| − | + | W Polsce kwitnie od drugiej połowy maja do czerwca, pierwszy raz dopiero po 6-8 latach rozwoju. Owocem jest torebka zawierająca liczne i bardzo drobne nasiona. | |
<br/> | <br/> | ||
=== Rozmieszczenie i ekologia === | === Rozmieszczenie i ekologia === | ||
| + | Gatunek ten występuje w Azji i w Europie. Jego zasięg obejmuje rozległy obszar od zachodniej i środkowej Europy poprzez Syberię do Korei. Główne centrum występowania znajduje się w Europie. | ||
| + | |||
| + | W Polsce roślina ta występuje rzadko, jej stanowiska są zazwyczaj pojedyncze i mocno rozproszone. Do tej pory stwierdzono występowanie tego storczyka na około 250 stanowiskach. Na północy największe ich skupienie znajduje się w pasie pojezierzy od Pojezierza Lubuskiego po Pojezierze Suwalskie, na południu w środkowych Sudetach, na Wyżynie Śląskiej, Małopolskiej, Lubelskiej, Roztoczu, na Pogórzu Śląskim, w Kotlinie Żywieckiej, Tatrach i Pieninach. W Karpatach największe skupienie stanowisk jest w Tatrach Zachodnich i Pieninach. | ||
| + | Na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] gatunek ten występuje m.in. w [[Mazurski Park Krajobrazowy|Mazurskim]] i [[Brodnicki Park Krajobrazowy|Brodnickim Parku Krajobrazowym]] oraz w obszarze [[Natura 2000 Ostoja Borecka|Natura 2000 Ostoja Borecka]]. | ||
| + | Obuwik rośnie głównie na glebach wapiennych i próchnicznych w zaroślach i lasach, szczególnie w buczynach i grądach. Znosi duże zacienienie (od 0-70%, a miejscami nawet do 90%). Jest to gatunek ekotoniczny, często rosnący na granicy lasu i terenu otwartego. W Europie pionowa granica zasięgu wynosi 2200 m n.p.m., w Polsce najwyżej położone stanowisko znajduje się w Tatrach na Wielkim Kopieńcu (1280 m). | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Wartość użytkowa === | === Wartość użytkowa === | ||
| + | Obuwik pospolity podlega w Polsce ścisłej ochronie gatunkowej. Jest zagrożony (kategoria V na "Czerwonej liście") w wyniku pozyskania roślin ze stanowisk naturalnych do upraw, zrywania kwiatów, niszczenia siedlisk. | ||
| − | + | ''Cypripedium calceolus'' wymieniony został w załącznikach Dyrektywy Siedliskowej jako gatunek wymagający ochrony w krajach członkowskich Unii Europejskiej w sieci Natura 2000. | |
<br/> | <br/> | ||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| + | Kwiaty obuwika należą do tzw. kwiatów pułapkowych. Zapylane są przez samiczki z rodzaju pszczolinka (''Andrena''), które zwabione barwą i zapachem kwiatów wchodzą do środka rozdętej warżki. Wydostając się z niej zabierają ze sobą pyłek lub dokonują zapylenia pyłkiem przyniesionym z innego kwiatu. Nie wydzielają nektaru, jednak w głębi warżki znajdują się jadalne włoski, równocześnie wskazujące owadom jedyną drogę, którą mogą wydostać się z pułapki. | ||
| − | + | Bardzo rzadko można znaleźć obuwika pospolitego z kwiatami całymi żółtymi, całymi zielonymi, a nawet białymi. | |
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Buttler Karl Peter, ''Storczyki. Leksykon Przyrodniczy''. Warszawa 2000.<br/> | |
| − | Buttler Karl Peter | + | Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, ''Red list of the vascular plants in Poland'', [w:] ''Red lists of plants and fungi in Poland'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.<br/> |
| − | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Obuwik_pospolity pl.wikipedia.org, obuwik pospolity]<br/> [23.06.2014]<br/> | |
| − | Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, ''Red list of the vascular plants in Poland'', [w:] ''Red lists of plants and fungi in Poland'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20. | + | [http://www.polskie.storczyki.org.pl/gat_wyb.php?gid=7&lng=lat polskie.storczyki.org.pl] [23.06.2014]<br/> |
| − | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: Rośliny]] [[Kategoria: Rośliny | + | [[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: Rośliny chronione]] [[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] [[Kategoria:Natura 2000]] [[Kategoria:Ochrona przyrody]] [[Kategoria: Parki krajobrazowe]] |
Aktualna wersja na dzień 10:58, 18 mar 2015
| Obuwik pospolity | |
| | |
| Cypripedium calceolus | |
| L. | |
 Obuwik pospolity - kwiaty. Fot. Algirdas. Źródło: pl.wikipedia.org | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Gromada | rośliny naczyniowe |
| Klasa | okrytonasienne |
| Rząd | szparagowce |
| Rodzina | storczykowate |
| Rodzaj | obuwik |
| Gatunek | obuwik pospolity |
| Synonimy | |
Obuwik pospolity (Cypripedium calceolus L.) – gatunek rośliny z rodziny storczykowatych (Orchidaceae).
Spis treści
Morfologia
Roślina o płożącym się kłączu. Łodyga do 60 cm wysokości, przeważnie z jednym kwiatem. Liście asymilacyjne owalne lub jajowate, do 17 cm długości. Kielich o 2 działkach, czerwonobrązowy, długości 3,5-5 cm, odcinek skierowany na zewnątrz zrośnięty z 2 bocznymi działkami kielicha; boczne płatki korony czerwonobrazowe, 4-6 cm długości, skręcone spiralnie. Warżka 3-4 cm długości, charakterystycznie rozdęta. Prętosłup z 2 płodnymi pręcikami i 1 płonnym (staminodium) spłaszczonym, ok. 1 cm długości, przykrywającym tarczowate znamię.
W Polsce kwitnie od drugiej połowy maja do czerwca, pierwszy raz dopiero po 6-8 latach rozwoju. Owocem jest torebka zawierająca liczne i bardzo drobne nasiona.
Rozmieszczenie i ekologia
Gatunek ten występuje w Azji i w Europie. Jego zasięg obejmuje rozległy obszar od zachodniej i środkowej Europy poprzez Syberię do Korei. Główne centrum występowania znajduje się w Europie.
W Polsce roślina ta występuje rzadko, jej stanowiska są zazwyczaj pojedyncze i mocno rozproszone. Do tej pory stwierdzono występowanie tego storczyka na około 250 stanowiskach. Na północy największe ich skupienie znajduje się w pasie pojezierzy od Pojezierza Lubuskiego po Pojezierze Suwalskie, na południu w środkowych Sudetach, na Wyżynie Śląskiej, Małopolskiej, Lubelskiej, Roztoczu, na Pogórzu Śląskim, w Kotlinie Żywieckiej, Tatrach i Pieninach. W Karpatach największe skupienie stanowisk jest w Tatrach Zachodnich i Pieninach.
Na Warmii i Mazurach gatunek ten występuje m.in. w Mazurskim i Brodnickim Parku Krajobrazowym oraz w obszarze Natura 2000 Ostoja Borecka.
Obuwik rośnie głównie na glebach wapiennych i próchnicznych w zaroślach i lasach, szczególnie w buczynach i grądach. Znosi duże zacienienie (od 0-70%, a miejscami nawet do 90%). Jest to gatunek ekotoniczny, często rosnący na granicy lasu i terenu otwartego. W Europie pionowa granica zasięgu wynosi 2200 m n.p.m., w Polsce najwyżej położone stanowisko znajduje się w Tatrach na Wielkim Kopieńcu (1280 m).
Wartość użytkowa
Obuwik pospolity podlega w Polsce ścisłej ochronie gatunkowej. Jest zagrożony (kategoria V na "Czerwonej liście") w wyniku pozyskania roślin ze stanowisk naturalnych do upraw, zrywania kwiatów, niszczenia siedlisk.
Cypripedium calceolus wymieniony został w załącznikach Dyrektywy Siedliskowej jako gatunek wymagający ochrony w krajach członkowskich Unii Europejskiej w sieci Natura 2000.
Ciekawostki
Kwiaty obuwika należą do tzw. kwiatów pułapkowych. Zapylane są przez samiczki z rodzaju pszczolinka (Andrena), które zwabione barwą i zapachem kwiatów wchodzą do środka rozdętej warżki. Wydostając się z niej zabierają ze sobą pyłek lub dokonują zapylenia pyłkiem przyniesionym z innego kwiatu. Nie wydzielają nektaru, jednak w głębi warżki znajdują się jadalne włoski, równocześnie wskazujące owadom jedyną drogę, którą mogą wydostać się z pułapki.
Bardzo rzadko można znaleźć obuwika pospolitego z kwiatami całymi żółtymi, całymi zielonymi, a nawet białymi.
Bibliografia
Buttler Karl Peter, Storczyki. Leksykon Przyrodniczy. Warszawa 2000.
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.
pl.wikipedia.org, obuwik pospolity
[23.06.2014]
polskie.storczyki.org.pl [23.06.2014]
