Jarandowo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
|||
| (Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Jarandowo | |dopełniacz wsi = Jarandowo | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Jarandowo.jpg |
| − | |opis zdjęcia = Kościół w Jarandowie | + | |opis zdjęcia = Kościół w Jarandowie.<br>Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Jarandowo''' (niem. ''Süssenberg'') | + | ''' Jarandowo''' (niem. ''Süssenberg'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat lidzbarski| powiecie lidzbarskim]], w [[Lidzbark Warmiński (gmina wiejska)|gminie Lidzbark Warmiński]]. |
| − | W latach | + | W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. |
| − | + | Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 127 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Halina Stańczak]]<ref>[http://www.gminalidzbark.com/pl/aktualnosci/25-2011/198-wykaz-sotysow.html Gmina Lidzbark Warmiński] [05.03.2014]</ref>. | |
| − | Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez | + | <br/><br> |
| − | <br/> | ||
| − | |||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Miejscowość leży w odległości 9 km na południe od [[Lidzbark Warmiński| Lidzbarka Warmińskiego]]. | Miejscowość leży w odległości 9 km na południe od [[Lidzbark Warmiński| Lidzbarka Warmińskiego]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | == Dzieje miejscowości == | ||
| + | Wieś została założona w pobliżu jeziora Symsa, między 1333 a 1342 rokiem. Jarandowo powstało z inicjatywy [[Henryk z Lutr| Henryka z Lutr]]. Lokacja miejscowości została potwierdzona w roku 1359 przez ówczesnego biskupa [[Jan Stryprock| Jana Stryprocka]]. | ||
| − | + | W czasie wojen polsko-krzyżackich wieś została dotkliwie zniszczona. Podobny los spotkał Jarandowo w okresie wojen szwedzkich w latach 1655–1660. W 1783 roku miejscowość składała się z 42 budynków. W 1818 roku wieś liczyła 240 mieszkańców. | |
| − | |||
| − | Pierwszy kościół został wzniesiony w 1359 roku. Nową świątynię wybudowano w 1791 roku pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Budowlę rozbudowano w 1794 roku. W 1927 roku doszło do ustanowienia w Jarandowie samodzielnej parafii. | + | Pierwszy kościół został wzniesiony w 1359 roku. Nową świątynię wybudowano w 1791 roku pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Budowlę rozbudowano w 1794 roku. W 1927 roku doszło do ustanowienia w Jarandowie samodzielnej parafii. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | W 1939 roku Jarandowo było zamieszkane przez 469 osób. W 1944 roku proboszczem miejscowej [[Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Jarandowie |parafii]] został ks. [[Gerhard Fittkau]], autor wspomnień z czasów II wojny światowej pt. ''Mój trzydziesty trzeci rok życia''. Fittkau opisał m.in. wkroczenie Armii Czerwonej w styczniu 1945 roku oraz deportację w głąb Rosji. | ||
| + | Po zakończeniu II wojny światowej Jarandowo uzyskało status wsi sołeckiej. W 1998 roku miejscowość była zamieszkana przez 146 osób. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | ==Turystyka== | ||
| + | *Szlak rowerowy o długości 32 km | ||
| + | Przebieg trasy: Lidzbark Warmiński – [[Łabno]] – Jarandowo – [[Kochanówka]] – [[Suryty]] – [[Blanki]] – Ośrodek "Świteź" – [[Medyny]] – Lidzbark Warmiński | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Jarandowie| | + | *[[Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Jarandowie|kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny]] wzniesiony w latach 1791–1794; dobudowane w 1936 roku prezbiterium, we wnętrzu ołtarz główny z ok. 1660 roku, manierystyczna ambona z 1. połowy XVII wieku, gotycki krucyfiks z 1. połowy XIV stulecia |
| − | * | + | *cmentarz rzymskokatolicki |
| − | < | + | {{Przypisy}} |
| − | + | <references/> | |
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Chłosta Jan, ''Słownik Warmii'', Olsztyn 2002.<br/> | |
| − | + | Chrzanowski Tadeusz, ''Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii'', Olsztyn 1978.<br/> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [10.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#641/pl/i/jarandowo_-_zabytkowy_kosciol_fil._p.w._narodzenia_nmp| ciekawemazury.pl] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=699:gmina-lidzbark-warminski&catid=30:szlaki-rowerowe&Itemid=211| Dom Warmiński] [05.03.2014]<br/> | |
| − | <br/> | + | [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/gallery,2,4299.html| polskaniezwykla.pl] [05.03.2014]<br/> |
| + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, Wojewódzka ewidencja zabytków] [05.03.2014]<br/> | ||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat lidzbarski]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat lidzbarski]] [[Kategoria: Lidzbark Warmiński (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]] |
Aktualna wersja na dzień 08:39, 17 kwi 2015
| Jarandowo | |
| | |
 Kościół w Jarandowie.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | lidzbarski |
| Gmina | Lidzbark Warmiński |
| Liczba ludności (2010) | 127 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Jarandowo | |
| Położenie na mapie Polski  Jarandowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Jarandowo (niem. Süssenberg) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie lidzbarskim, w gminie Lidzbark Warmiński.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 127 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Halina Stańczak[1].
Położenie
Miejscowość leży w odległości 9 km na południe od Lidzbarka Warmińskiego.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w pobliżu jeziora Symsa, między 1333 a 1342 rokiem. Jarandowo powstało z inicjatywy Henryka z Lutr. Lokacja miejscowości została potwierdzona w roku 1359 przez ówczesnego biskupa Jana Stryprocka.
W czasie wojen polsko-krzyżackich wieś została dotkliwie zniszczona. Podobny los spotkał Jarandowo w okresie wojen szwedzkich w latach 1655–1660. W 1783 roku miejscowość składała się z 42 budynków. W 1818 roku wieś liczyła 240 mieszkańców.
Pierwszy kościół został wzniesiony w 1359 roku. Nową świątynię wybudowano w 1791 roku pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Budowlę rozbudowano w 1794 roku. W 1927 roku doszło do ustanowienia w Jarandowie samodzielnej parafii.
W 1939 roku Jarandowo było zamieszkane przez 469 osób. W 1944 roku proboszczem miejscowej parafii został ks. Gerhard Fittkau, autor wspomnień z czasów II wojny światowej pt. Mój trzydziesty trzeci rok życia. Fittkau opisał m.in. wkroczenie Armii Czerwonej w styczniu 1945 roku oraz deportację w głąb Rosji.
Po zakończeniu II wojny światowej Jarandowo uzyskało status wsi sołeckiej. W 1998 roku miejscowość była zamieszkana przez 146 osób.
Turystyka
- Szlak rowerowy o długości 32 km
Przebieg trasy: Lidzbark Warmiński – Łabno – Jarandowo – Kochanówka – Suryty – Blanki – Ośrodek "Świteź" – Medyny – Lidzbark Warmiński
Zabytki
- kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny wzniesiony w latach 1791–1794; dobudowane w 1936 roku prezbiterium, we wnętrzu ołtarz główny z ok. 1660 roku, manierystyczna ambona z 1. połowy XVII wieku, gotycki krucyfiks z 1. połowy XIV stulecia
- cmentarz rzymskokatolicki
Przypisy
- ↑ Gmina Lidzbark Warmiński [05.03.2014]
Bibliografia
Chłosta Jan, Słownik Warmii, Olsztyn 2002.
Chrzanowski Tadeusz, Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii, Olsztyn 1978.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.03.2014]
ciekawemazury.pl [05.03.2014]
Dom Warmiński [05.03.2014]
polskaniezwykla.pl [05.03.2014]
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
