Gryźliny (gmina Nowe Miasto Lubawskie): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Położenie) |
|||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 6: | Linia 6: | ||
|dopełniacz wsi = Gryźlin | |dopełniacz wsi = Gryźlin | ||
|zdjęcie = Szkoła w Gryźlinach.jpg | |zdjęcie = Szkoła w Gryźlinach.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Budynek szkoły z końca XIX w. [http:// | + | |opis zdjęcia = Budynek szkoły z końca XIX w.<br>Źródło: [http://wrota.warmia.mazury.pl/nowe_miasto_lubawskie_gmina_wiejska/Gryzliny.html wrota.warmia.mazury.pl] [12.09.2013] |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | '''Gryźliny''' (''Greszelinge'', niem. ''Grislin'') – wieś sołecka w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat nowomiejski| powiecie nowomiejskim]], w [[Nowe Miasto Lubawskie (gmina wiejska)|gminie Nowe Miasto Lubawskie]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała | + | '''Gryźliny''' (''Greszelinge'', niem. ''Grislin'') – wieś sołecka w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat nowomiejski| powiecie nowomiejskim]], w [[Nowe Miasto Lubawskie (gmina wiejska)|gminie Nowe Miasto Lubawskie]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa toruńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 225 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Edward Namsołek]]<ref>[http://www.gminanm.pl/ Strona Gminy Nowe Miasto Lubawskie] [08.07.2014]</ref>. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś leży nad jeziorem | + | Wieś leży nad jeziorem Gryźliny w północno–zachodniej części gminy, przy drodze z [[Nowy Dwór Bratiański| Nowego Dworu]] do [[Jamielnik |Jamielnika]], oddalona około 8 km na północny wschód od [[Nowe Miasto Lubawskie |Nowego Miasta Lubawskiego]]. |
| − | |||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Miejscowość wzmiankowano po raz pierwszy w roku 1402. Nieznana jest dokładna data lokacji. Nazwa wsi związana jest z rzeką [[Rzeka Gryźliny|Gryźliny]]. Informacja z roku 1409 podaje, że Mikołaj z Gryźlin otrzymał 9 grzywien za konia użytego w wyprawie na [[Dobrzyń]]. W 1414 r. właścicielami wsi byli Mikołaj i Sander. Na przełomie XV i XVI wieku Gryźliny stanowiły własność rodziny | + | Miejscowość wzmiankowano po raz pierwszy w roku 1402. Nieznana jest dokładna data lokacji. Nazwa wsi związana jest z rzeką [[Rzeka Gryźliny|Gryźliny]]. Informacja z roku 1409 podaje, że Mikołaj z Gryźlin otrzymał 9 grzywien za konia użytego w wyprawie na [[Dobrzyń]]. W 1414 r. właścicielami wsi byli Mikołaj i Sander. Na przełomie XV i XVI wieku Gryźliny stanowiły własność rodziny Wilkanowskich. W 1501 r. przy podziale dóbr między braćmi Wilkanowskimi Gryźliny otrzymał Mateusz Wilkanowski. Od 1570 r. wieś przeszła w ręce rodziny Działyńskich. |
| + | |||
| + | W wieku XIX właścicielem wsi był [[Józef Chrzanowski]], a w roku 1890 majątek przejęła [[Pruska Komisja Kolonizacyjna]]. Komisja rozparcelowała majątek. Obszar miejscowości liczył wówczas 2223 mórg z 24 budynkami i 10 domami mieszkalnymi. We wsi mieszkało 154 katolików i 5 ewangelików. Dzieci uczęszczały do szkoły w Jamielniku. W latach 1934–1938 roku istniała gmina Gryźliny. | ||
<br/> | <br/> | ||
==Kultura== | ==Kultura== | ||
We wsi działa świetlica. | We wsi działa świetlica. | ||
| − | |||
==Religia== | ==Religia== | ||
We wsi znajduje się kościół filialny [[Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Radomnie|parafii w Radomnie]]. | We wsi znajduje się kościół filialny [[Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Radomnie|parafii w Radomnie]]. | ||
| − | |||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | Na kartach historii wsi zapisała się rodzina Wilkanowskich. Po 1945 r. sołtysami wsi byli między innymi | + | Na kartach historii wsi zapisała się rodzina Wilkanowskich. Po 1945 r. sołtysami wsi byli między innymi Henryk Skwarek i Dariusz Krajnik. |
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| Linia 59: | Linia 57: | ||
*pomnik upamiętniający mord miejscowej ludności w 1939 r. | *pomnik upamiętniający mord miejscowej ludności w 1939 r. | ||
*budynek szkolny z końca XIX w. | *budynek szkolny z końca XIX w. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | <br/> | + | ''Gmina Nowe Miasto Lubawskie. Przewodnik krajoznawczy'', Toruń 1997.<br/> |
| + | Korecki Andrzej ''Gmina Nowe Miasto Lubawski'', Pelplin 2006.<br/> | ||
| + | ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. II, Warszawa 1881.<br/> | ||
| + | [http://www.wrota.warmia.mazury.pl/ wrota.warmia.mazury.pl] [12.09.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.mojemazury.pl/ mojemazury.pl] [12.09.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.gminanm.pl/ Strona Gminy Nowe Miasto Lubawskie] [08.07.2014] | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [08.07.2014] | ||
[[Kategoria: Powiat nowomiejski]] | [[Kategoria: Powiat nowomiejski]] | ||
Aktualna wersja na dzień 09:36, 22 maj 2015
| Gryźliny | |
| | |
![Budynek szkoły z końca XIX w.Źródło: wrota.warmia.mazury.pl [12.09.2013]](/index.php/Plik:Szko%C5%82a_w_Gry%C5%BAlinach.jpg) Budynek szkoły z końca XIX w.
Źródło: wrota.warmia.mazury.pl [12.09.2013] | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | nowomiejski |
| Gmina | Nowe Miasto Lubawskie |
| Sołectwo | Gryźliny |
| Liczba ludności (2010) | 225 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 56 |
| Tablice rejestracyjne | NNM |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Gryźliny | |
| Położenie na mapie Polski  Gryźliny | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Gryźliny (Greszelinge, niem. Grislin) – wieś sołecka w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Nowe Miasto Lubawskie. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa toruńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 225 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Edward Namsołek[1].
Spis treści
Położenie
Wieś leży nad jeziorem Gryźliny w północno–zachodniej części gminy, przy drodze z Nowego Dworu do Jamielnika, oddalona około 8 km na północny wschód od Nowego Miasta Lubawskiego.
Dzieje miejscowości
Miejscowość wzmiankowano po raz pierwszy w roku 1402. Nieznana jest dokładna data lokacji. Nazwa wsi związana jest z rzeką Gryźliny. Informacja z roku 1409 podaje, że Mikołaj z Gryźlin otrzymał 9 grzywien za konia użytego w wyprawie na Dobrzyń. W 1414 r. właścicielami wsi byli Mikołaj i Sander. Na przełomie XV i XVI wieku Gryźliny stanowiły własność rodziny Wilkanowskich. W 1501 r. przy podziale dóbr między braćmi Wilkanowskimi Gryźliny otrzymał Mateusz Wilkanowski. Od 1570 r. wieś przeszła w ręce rodziny Działyńskich.
W wieku XIX właścicielem wsi był Józef Chrzanowski, a w roku 1890 majątek przejęła Pruska Komisja Kolonizacyjna. Komisja rozparcelowała majątek. Obszar miejscowości liczył wówczas 2223 mórg z 24 budynkami i 10 domami mieszkalnymi. We wsi mieszkało 154 katolików i 5 ewangelików. Dzieci uczęszczały do szkoły w Jamielniku. W latach 1934–1938 roku istniała gmina Gryźliny.
Kultura
We wsi działa świetlica.
Religia
We wsi znajduje się kościół filialny parafii w Radomnie.
Ludzie związani z miejscowością
Na kartach historii wsi zapisała się rodzina Wilkanowskich. Po 1945 r. sołtysami wsi byli między innymi Henryk Skwarek i Dariusz Krajnik.
Zabytki
- zespół podworski z XIX w.
- kościół z XIX/XX w.
- cmentarz ewangelicki założony w XIX w.
- kapliczka z XX w.
- pomnik upamiętniający mord miejscowej ludności w 1939 r.
- budynek szkolny z końca XIX w.
Przypisy
- ↑ Strona Gminy Nowe Miasto Lubawskie [08.07.2014]
Bibliografia
Gmina Nowe Miasto Lubawskie. Przewodnik krajoznawczy, Toruń 1997.
Korecki Andrzej Gmina Nowe Miasto Lubawski, Pelplin 2006.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. II, Warszawa 1881.
wrota.warmia.mazury.pl [12.09.2013]
mojemazury.pl [12.09.2013]
Strona Gminy Nowe Miasto Lubawskie [08.07.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [08.07.2014]
