Johann Pfeiffer

Johann Pfeiffer
Johann Pfeiffer. Drzeworyt wykonany przez Wolfganga Philippa Kiliana. Źródło: J. Filipkowski, Johann Philipp Pfeiffer – kanonik dobromiejski, filolog, filozof i teolog, „Rocznik Dobromiejski”, T. 4 2010, s. 243.
Data i miejsce urodzenia	19 lutego 1645 r. Norymberga
Data i miejsce śmierci	10 grudnia 1695 r. Radostowo

Johann Philipp Pfeiffer lub Jan Filip Pfeiffer (ur. 19 lutego 1645 r. w Norymberdze, zm. 10 grudnia 1695 r. w Radostowie) – filozof, teolog, badacz starożytnej kultury greckiej, wykładowca Uniwersytetu w Królewcu, duchowny katolicki na Warmii, kanonik dobromiejski.

Życiorys

Urodził się w protestanckiej rodzinie Heinricha Pfeiffera, notariusza i pisarza miejskiego. W 1663 r. przeniósł się do Altdorf niedaleko Norymbergi. Po zakończeniu studiów w Królewcu w związku ze śmiercią ojca powrócił w 1669 r. na krótko do Norymbergi. Jednak następny okres życia, wbrew woli matki i pomimo propozycji objęcia stanowiska profesora na Uniwersytecie w Altdorf, związał właśnie z Królewcem i katolicką Warmią.

28 listopada 1671 r. poślubił Dorotę Landenberg, córkę sekretarza księcia Fryderyka Wilhelma. Mieli troje dzieci: syna i dwie córki. W 1689 r. owdowiał. Śmierć żony bardzo przeżył, co wpłynęło na jego późniejsze poglądy oraz pracę.

16 kwietnia 1694 r. z powodów religijnych przeniósł się wraz z dziećmi do Braniewa. Na zaproszenie biskupa warmińskiego Jana Stanisława Zbąskiego udał się do Lidzbarka Warmińskiego, gdzie 25 lipca 1694 r. w kościele parafialnym wraz z całą rodziną złożył katolickie wyznanie wiary i przyjął chrzest. 28 lipca 1694 r. w kościele dobromiejskim biskup warmiński udzielił mu tonsury.

W połowie 1694 r. w kościele franciszkanów w Barczewie przyjął święcenia niższe. Następnie działał jako duchowny w Żegotach i Radostowie, choć nigdy nie przyjął święceń kapłańskich.

Miejsce i data jego śmierci nie są jednoznaczne. Badacze wskazują na obie te miejscowości. Pochowany został w Lidzbarku Warmińskim..

Szkoła i wykształcenie

W wieku siedmiu lat rozpoczął naukę w szkole św. Wawrzyńca w Norymberdze realizującej program trivium, czyli nauczanie łaciny, dialektyki i retoryki. Następnie uczył się w gimnazjum, a jako osiemnastolatek podjął studia filozoficzne i teologiczne na Uniwersytecie w Altdorf. W 1644 r. przeniósł się na uczelnię w Regensburgu (Ratyzbona), gdzie przez rok studiował konstytucję i administrację państwową. Wówczas też uczestniczył w zgromadzeniu stanów I Rzeszy, czyli Reichstagu.

Po dokończeniu studiów w Altdorf podjął dalszą naukę na Uniwersytecie w Królewcu, co było możliwe w ramach współpracy obu uczelni. Wcześniej odwiedził uniwersytety niemieckie w Erfurcie, w Jenie, Lipsku, Wittenberdze i w Helmstadt. Na królewieckiej Albertynie studiował filozofię, a w 1666 r. został magistrem i doktorem filozofii. W 1671 r. otrzymał profesurę języka greckiego. Na Uniwersytecie w Królewcu podjął też studia teologiczne. W 1680 r. otrzymał profesurę teologii, jednak urząd ten objął dopiero w 1685 r., kiedy otrzymał promocję na doktora teologii.

Praca

Swoją pierwszą pracę podjął w Królewcu. Podczas studiów był tam nauczycielem domowym. Po zdobyciu dyplomu doktora filozofii wykładał na alma mater filozofię i filologię, a w późniejszych latach wiedzę o antycznych pisarzach i Nowy Testament. Od 1685 r. równocześnie z pracą uniwersytecką pełnił funkcję kaznodziei dworskiego.

Od 1685 r. Pfeiffer toczył długoletni spór teologiczny z teologami luterańskimi z Uniwersytetu w Królewcu, który zakończył się jego ustąpieniem ze stanowiska 26 kwietnia 1694 r. i utratą wszystkich dotychczas pełnionych przez niego funkcji. M.in. przeciwko niemu, jako zwolennikowi katolicyzmu, wystąpili Philipp Jakob Spener i Samuel von Pufendorf. Zarzewiem konfliktu było zatrzymanie się Pfeiffera w 1692 r. w klasztorze cystersów w Oliwie, co zostało odebrane jako wyraz sprzyjania katolikom.

Po dobrowolnej dymisji z pełnionych funkcji zajął się pracą duszpasterską. W 1694 r. nie przyjął oferowanego przez biskupa warmińskiego stanowiska na dworze biskupim, ale l sierpnia tego roku objął parafię w Żegotach. 3 stycznia 1695 r. otrzymał kanonię honorową w Dobrym Mieście. 5 lipca 1695 r. został proboszczem parafii w Radostowie.

Działalność kulturalna i naukowa

W 1673 r. został inspektorem biblioteki Wallenroda, a od 1679 r. kierował biblioteką książęcą w Królewcu. Pfeiffer pozostawił po sobie szereg pism o tematyce teologicznej. Najważniejszym jego dziełem był jednak czterotomowy zbiór wykładów uniwersyteckich Pfeiffera i historia starożytnej Grecji ze szczególnym uwzględnieniem życia religijnego Greków.

Ciekawostki

W 1694 r. towarzyszył biskupowi Zbąskiemu w podróży do Warszawy i otrzymał audiencję u króla Jana III Sobieskiego.

Bibliografia

Filipkowski Janusz, Johann Philipp Pfeiffer – kanonik dobromiejski, filolog, filozof i teolog, „Rocznik Dobromiejski”, T. 4 (2010) [wyd. 2011], s. 244-249.
Kopiczko Andrzej, Kanonicy dobromiejscy 1521-1771, [w:] Słownik Biograficzny Kapituły Kolegiackiej w Dobrym Mieście, Olsztyn 1999, s. 87-88.