Dyzma Gałaj

Dyzma Gałaj
Źródło: Archiwum Redakcji "5 plus x". Zdjęcie nadesłał Apolinary Zapisek
Data i miejsce urodzenia	15 stycznia 1915 r. Mystkowice (pow. Łowicz)
Data i miejsce śmierci	6 grudnia 2000 r. Warszawa
Zawód	profesor socjologii, działacz polityczny, marszałek Sejmu PRL, współorganizator Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie

(1915-2000) - profesor socjologii, działacz polityczny ZSL, marszałek Sejmu PRL, współorganizator Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie.

Biografia i działalność zawodowa

Urodził się 15 stycznia 1915 r. w Mystkowicach, pow. Łowicz, w rodzinie chłopskiej. Edukację na poziomie średnim rozpoczął w Seminarium Nauczycielskim w Łowiczu, z którego w 1932 r. został usunięty za działalność w Związku Młodzieży Wiejskiej. Prawdopodobnie ten fakt zaważył na tym, że w przyszłości związał się z lewicą ruchu ludowego. Maturę zdał w 1936 r. w Seminarium Nauczycielskim w Wymyślinie koło Lipna.

W 1950 roku ukończył studia socjologiczne na Uniwersytecie Łódzkim. W 1959 r. uzyskał doktorat z ekonomiki rolnictwa w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, a w 1964 r. na tej samej uczelni obronił pracę habilitacyjną. W 1970 r. zostaje profesorem nadzwyczajnym, a w 1977 r. profesorem zwyczajnym nauk humanistycznych

Przebieg kariery:

• 1937-1939 - nauczyciel w szkołach wiejskich,
• 1946-1950 - pracownik naukowo-dydaktyczny w Wyższej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Łodzi,
• 1950-1956 - kierownik Katedry Polityki Agrarnej w Wyższej Szkole Rolniczej w Olsztynie, współzałożyciel uczelni i pierwszy w jej dziejach prorektor (1950-1951),
• 1951-1952 - wykładowca polityki agrarnej w Wyższej Szkole Rolniczej we Wrocławiu (jego wykłady z polityki agrarnej zawierające dużo treści z socjologii wsi cieszyły się dużym zainteresowaniem studentów),
• 1956-1964 - redaktor naczelny miesięcznika szeroko pojmowanego ruchu ludowego "Wieś Współczesna",
• 1958-1964 - kierownik Zakładu Socjologii Wsi w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie,
• 1964-1971 - kierownik Zakładu Rejonów Uprzemysłowionych PAN,
• 1971-1985 - dyrektor Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN. Był organizatorem tego istniejącego również obecnie Instytutu. Jego najbliższym współpracownikiem był tam kierownik Zakładu Socjologii prof. dr hab. Mikołaj Kozakiewicz (1923-1998), marszałek tzw. Sejmu Kontraktowego (1989-1991). Instytut zapoczątkował też wydawanie naukowego kwartalnika "Wieś i Rolnictwo", którego był redaktorem naczelnym.

Prof. Dyzma Gałaj był członkiem licznych rad i towarzystw naukowych m.in. Rady Naukowej Zakładu Historii Ruchu Ludowego, a także autorem licznych prac naukowych i artykułów z zakresu społecznej problematyki wsi.

Zmarł 6 grudnia 2000 r. w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Działalność społeczna i polityczna

W czasie okupacji działał w Batalionach Chłopskich, więziony był na Pawiaku, skąd został wykupiony przez przyjaciół działaczy ludowych. Po wojnie był działaczem Związku Młodzieży Wiejskiej "Wici" (m.in. wiceprezesem Zarządu Głównego), a potem w Stronnictwie Ludowym i Zjednoczonym Stronnictwie Ludowym. Był członkiem jego władz naczelnych, posłem na Sejm IV, V, VI i VII kadencji (1965-1980), marszałkiem Sejmu (1971-1972) i członkiem Rady Państwa. Gdy pracował w Olsztynie był też radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej w tym województwie.

Odznaczenia

Odznaczony był m.in.:

• Krzyżem Kawalerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski,
• Orderem Sztandaru Pacy I i II klasy;
• Krzyżem Walecznych,
• Krzyżem Partyzanckim,
• Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie w grudniu 2000 r.).

Ciekawostki

• Był zwolennikiem większej niezależności Sejmu na początku lat 70. i to najprawdopodobniej było głównym powodem, że w nowej kadencji nie został już jego marszałkiem.
• W 1984 r. w rozmowie z autorem niniejszego opracowania wyrażał pogląd, że zarówno socjalizm jak i kapitalizm nie sprawdziły się i ludzkość w przyszłości wypracuje nową formację pozbawioną wad obu poprzednich.
• Nie licząc się z osobistym interesem otwarcie przeciwstawiał się postawom aspołecznym i egoistycznym.

Bibliografia

• Strona Wszechnicy Sejmowej
• Dyzma Gałaj w Wikipedii

Hasło opracował Apolinary Zapisek - asystent w Katedrze Polityki Agrarnej WSR Olsztyn (1954-1956)