Lipowina: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki) |
|||
| (Nie pokazano 37 wersji utworzonych przez 7 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = | |dopełniacz wsi = | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = lipowina.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Ruiny Pałacu w Lipowinie.<br>Źródło: [http://archipelag.ceik.eu archipelag.ceik.eu] |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }}<br | + | }} |
| − | ''' Lipowina ''' (niem. ''Lindenau'') – osada położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat braniewski|powiecie braniewskim]], w [[gmina | + | [[image:lipowinak.jpg|thumb|right|290px|Kościół w Lipowinie<br>Fot.: © Mieczysław Wieliczko]] |
| − | + | ''' Lipowina ''' (niem. ''Lindenau'') – osada położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat braniewski|powiecie braniewskim]], w [[Braniewo (gmina wiejska)|gminie Braniewo]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. | |
| − | Miejscowość w 2010 roku liczyła 930 mieszkańców (łącznie z [[Wola Lipowska|Wolą Lipowską]] i [[Grodzie|Grodziami]]). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Magdalena Kazimierczuk]]<ref>http://gminabraniewo.pl/cms/index.php/solmenu/24-lipowinaart [ | + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 930 mieszkańców (łącznie z [[Wola Lipowska|Wolą Lipowską]] i [[Grodzie|Grodziami]]). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Magdalena Kazimierczuk]]<ref>[http://gminabraniewo.pl/cms/index.php/solmenu/24-lipowinaart gminabraniewo.pl] [05.05.2014]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Równina Warmińska|Równiny Warmińskiej]] i [[Wzniesienia Górowskie|Wzniesień Górowskich]], 11 km na południowy wschód od [[Braniewo|Braniewa]], przy drodze wojewódzkiej nr 507 i linii kolejowej Braniewo | + | Wieś położona jest w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Równina Warmińska|Równiny Warmińskiej]] i [[Wzniesienia Górowskie|Wzniesień Górowskich]], 11 km na południowy wschód od [[Braniewo|Braniewa]], przy drodze wojewódzkiej nr 507 i linii kolejowej Braniewo – [[Pieniężno]]. |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Lipowina | + | Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1339 roku. Lipowina została założona w komturstwie bałgijskim jako [[wieś czynszowa]]. Począwszy od roku 1567 miejscowość miała charakter prywatnej wsi folwarcznej, która stosunkowo często zmieniała właścicieli. W latach 1567–1704 stanowiła własność rodu von Kalnein, od 1739 roku znajdowała się w rękach rodu [[von Bredow]]. Od 1768 roku dobra należały do syna Augusta II Mocnego – [[Albrecht Zeigut-Stanisławski|Albrechta Zygmunta Zeigut-Stanisławskiego]] (1668–1768). W 1773 roku Lipowinę odziedziczyła żona Stanisławskiego – Luiza Albertyna Holstein-Beck. Lipowina następnie trafiła do jej rodziny. Po śmierci hrabiny wieś stała się własnością jej brata – księcia Karola Ludwika Holstein–Becka. Jego następcy – Fryderykowi Holstein–Beckowi – pałac zawdzięczał piękny park krajobrazowy. W latach 1820–1835 w majątku gospodarzył von Wolki. Około 1835 roku dobra w Lipowinie przeszły na własność rodu [[zu Dohna|zu Dohna-Lauck]] z [[Ławki (gmina Wilczęta)|Ławek]]. Po Dohnach Lipowina przeszła na własność rodu von Restorff. Jej ostatnim właścicielem był [[von Restorff|Hort von Restorff]]. |
| − | |||
| − | |||
| − | Około 1835 | ||
| − | + | Dzieje wsi są bezpośrednio związane z działalnością jej dawnego właściciela, wspomnianego Albrechta Zygmunta Zeigut-Stanisławskiego, który w 1736 roku otrzymał stanowisko generalnego poczmistrza [[Prusy Królewskie|Prus Królewskich]] oraz tytuł hrabiego Rzeszy. Po ślubie z córką księcia Fryderyka Augusta Holstein-Beck Stanisławski osiedlił się z małżonką w Lipowinie. Po 1739 roku wzniósł w majątku pałac wzorowany na budowli Fryderyka Wilhelma I w Królewcu. Budowlę otaczało wspomniane założenie parkowe. Pod koniec XVIII wieku powstały tu dwa stawy i sztuczna wyspa. W parku znajdował się chiński pawilon, pustelnia i grota. | |
| − | + | Pałac nie ucierpiał podczas działań wojennych w 1945 roku. Został jedynie pozbawiony wyposażenia. Po zakończeniu II wojny światowej działała w nim siedmioklasowa szkoła zbiorcza, punkt felczerski, biura uruchomionego [[Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR)| państwowego gospodarstwa rolnego]] oraz Stacja Hodowli Roślin. W 1979 roku zachowany pałac strawił pożar. | |
| − | |||
| − | + | W miejscowości działa obecnie ośrodek zdrowia, piekarnia, poczta, sklepy spożywczo-przemysłowe oraz leśniczówka. Współczesna Lipowina ma właściwie charakter osiedla. W 2005 roku miejscowość liczyła 892 mieszkańców. W Lipowinie swoją siedzibę posiada Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, Zarząd Mieszkaniowy. W 1990 roku powstała [[Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Lipowinie|parafia rzymskokatolicka pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski]]. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Edukacja== |
| + | *[[Zespół Szkół w Lipowinie]] | ||
| + | ==Gospodarka== | ||
| + | *[[Olsztyńskie Przedsiębiorstwo Hodowli Roślin i Nasiennictwa w Lipowinie]] | ||
| + | *[[Stacja Hodowli Roślin w Lipowinie]] | ||
| − | + | ==Kultura== | |
| + | *[[Biblioteka Publiczna Gminy Braniewo im. Marii Zientary-Malewskiej. Filia Biblioteczna w Lipowinie]] | ||
| + | *We wsi realizowany jest projekt [[lkwim:Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie|Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie]] pod nazwą [http://archipelag.ceik.eu/ "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur"]. | ||
| + | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| + | *[[lkwim: Andrzej Urbanowicz|Andrzej Urbanowicz]] (ur. 1954) – mieszkający i tworzący w Lipowinie malarz amator i rzeźbiarz | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[lkwim:Kościół w Lipowinie| | + | *ruiny [[lkwim:Kościół pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Lipowinie| kościoła pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Lipowinie]] – wzniesiony pod koniec XV wieku; w 1945 roku częściowo zniszczony; obecnie zachowały się jedynie przyziemne partie murów obwodowych |
| − | * | + | *ruiny [[lkwim: Pałac w Lipowinie|pałacu]] wzniesionego w pierwszej połowie XVIII wieku; obiekt spłonął w 1979 roku, od 2006 roku własność prywatna – obecny właściciel zamierza odbudować pałac |
| − | * | + | *oficyna pałacowa z XVIII wieku |
| − | * | + | *barokowa kaplica grobowa Stanisławskich z XVIII wieku |
| − | * | + | *kaplica barokowa rodziny Bredów |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| + | == Bibliografia == | ||
| + | Chrzanowski Tadeusz, ''Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii'', Olsztyn 1978.<br/> | ||
| + | Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, ''Warmia. Mazury'', Białystok 1998.<br/> | ||
| + | Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 2001.<br/> | ||
| + | Rzempołuch Andrzej, ''Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1992.<br/> | ||
| + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ||
| + | [http://bip.warmia.mazury.pl/braniewo_gmina_wiejska/76/Strategie__raporty__opracowania/ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Braniewo] [05.06.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [05.06.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.braniewo-ug.bil-wm.pl/index.php?inf=1&idsl=2&id=24 Baza Informacji Lokalnej]] [05.06.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#946/pl/i/lipowina,_-_zabytkowy_zespol_palacowy ciekawemazury.pl][05.06.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.zslipowina.pl/index.php?option=com_contact&view=contact&id=1&Itemid=33 Zespół Szkół w Lipowinie] [05.06.2014]<br/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat braniewski]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat braniewski]] [[Kategoria: Braniewo (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]] |
Aktualna wersja na dzień 10:15, 27 lis 2015
| Lipowina | |
| | |
 Ruiny Pałacu w Lipowinie.
Źródło: archipelag.ceik.eu | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | braniewski |
| Gmina | Braniewo |
| Liczba ludności (2010) | 930[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Lipowina | |
| Położenie na mapie Polski  Lipowina | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Lipowina (niem. Lindenau) – osada położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Braniewo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 930 mieszkańców (łącznie z Wolą Lipowską i Grodziami). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Magdalena Kazimierczuk[2].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Równiny Warmińskiej i Wzniesień Górowskich, 11 km na południowy wschód od Braniewa, przy drodze wojewódzkiej nr 507 i linii kolejowej Braniewo – Pieniężno.
Dzieje miejscowości
Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1339 roku. Lipowina została założona w komturstwie bałgijskim jako wieś czynszowa. Począwszy od roku 1567 miejscowość miała charakter prywatnej wsi folwarcznej, która stosunkowo często zmieniała właścicieli. W latach 1567–1704 stanowiła własność rodu von Kalnein, od 1739 roku znajdowała się w rękach rodu von Bredow. Od 1768 roku dobra należały do syna Augusta II Mocnego – Albrechta Zygmunta Zeigut-Stanisławskiego (1668–1768). W 1773 roku Lipowinę odziedziczyła żona Stanisławskiego – Luiza Albertyna Holstein-Beck. Lipowina następnie trafiła do jej rodziny. Po śmierci hrabiny wieś stała się własnością jej brata – księcia Karola Ludwika Holstein–Becka. Jego następcy – Fryderykowi Holstein–Beckowi – pałac zawdzięczał piękny park krajobrazowy. W latach 1820–1835 w majątku gospodarzył von Wolki. Około 1835 roku dobra w Lipowinie przeszły na własność rodu zu Dohna-Lauck z Ławek. Po Dohnach Lipowina przeszła na własność rodu von Restorff. Jej ostatnim właścicielem był Hort von Restorff.
Dzieje wsi są bezpośrednio związane z działalnością jej dawnego właściciela, wspomnianego Albrechta Zygmunta Zeigut-Stanisławskiego, który w 1736 roku otrzymał stanowisko generalnego poczmistrza Prus Królewskich oraz tytuł hrabiego Rzeszy. Po ślubie z córką księcia Fryderyka Augusta Holstein-Beck Stanisławski osiedlił się z małżonką w Lipowinie. Po 1739 roku wzniósł w majątku pałac wzorowany na budowli Fryderyka Wilhelma I w Królewcu. Budowlę otaczało wspomniane założenie parkowe. Pod koniec XVIII wieku powstały tu dwa stawy i sztuczna wyspa. W parku znajdował się chiński pawilon, pustelnia i grota.
Pałac nie ucierpiał podczas działań wojennych w 1945 roku. Został jedynie pozbawiony wyposażenia. Po zakończeniu II wojny światowej działała w nim siedmioklasowa szkoła zbiorcza, punkt felczerski, biura uruchomionego państwowego gospodarstwa rolnego oraz Stacja Hodowli Roślin. W 1979 roku zachowany pałac strawił pożar.
W miejscowości działa obecnie ośrodek zdrowia, piekarnia, poczta, sklepy spożywczo-przemysłowe oraz leśniczówka. Współczesna Lipowina ma właściwie charakter osiedla. W 2005 roku miejscowość liczyła 892 mieszkańców. W Lipowinie swoją siedzibę posiada Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, Zarząd Mieszkaniowy. W 1990 roku powstała parafia rzymskokatolicka pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski.
Edukacja
Gospodarka
- Olsztyńskie Przedsiębiorstwo Hodowli Roślin i Nasiennictwa w Lipowinie
- Stacja Hodowli Roślin w Lipowinie
Kultura
- Biblioteka Publiczna Gminy Braniewo im. Marii Zientary-Malewskiej. Filia Biblioteczna w Lipowinie
- We wsi realizowany jest projekt Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie pod nazwą "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur".
Ludzie związani z miejscowością
- Andrzej Urbanowicz (ur. 1954) – mieszkający i tworzący w Lipowinie malarz amator i rzeźbiarz
Zabytki
- ruiny kościoła pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Lipowinie – wzniesiony pod koniec XV wieku; w 1945 roku częściowo zniszczony; obecnie zachowały się jedynie przyziemne partie murów obwodowych
- ruiny pałacu wzniesionego w pierwszej połowie XVIII wieku; obiekt spłonął w 1979 roku, od 2006 roku własność prywatna – obecny właściciel zamierza odbudować pałac
- oficyna pałacowa z XVIII wieku
- barokowa kaplica grobowa Stanisławskich z XVIII wieku
- kaplica barokowa rodziny Bredów
Przypisy
- ↑ Łącznie: Wola Lipowska, Grodzie i Lipowina.
- ↑ gminabraniewo.pl [05.05.2014]
Bibliografia
Chrzanowski Tadeusz, Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii, Olsztyn 1978.
Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Braniewo [05.06.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.06.2014]
Baza Informacji Lokalnej] [05.06.2014]
ciekawemazury.pl[05.06.2014]
Zespół Szkół w Lipowinie [05.06.2014]
