Borzymy: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Charakterystyka fizjograficzna)
 
(Nie pokazano 25 wersji utworzonych przez 7 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
  
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
|nazwa                = Borzymy   
+
|nazwa                = Borzymy   
 
  |herb wsi              =
 
  |herb wsi              =
 
  |flaga wsi            =
 
  |flaga wsi            =
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
  |dopełniacz wsi        = Pole-obowiązkowe 
+
  |dopełniacz wsi        = Borzym
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe 
+
  |zdjęcie              =
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe   
+
  |opis zdjęcia          =  
  |rodzaj miejscowości  =wieś sołecka
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |powiat                = ełcki
 
  |powiat                = ełcki
Linia 17: Linia 16:
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
 
  |liczba ludności      = 495  
 
  |liczba ludności      = 495  
  |rok                  = 2009
+
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    =(+48) 87
 
  |strefa numeracyjna    =(+48) 87
 
  |kod pocztowy          = 19-314
 
  |kod pocztowy          = 19-314
Linia 30: Linia 29:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}
+
}}<br/>
<big>''' Borzymy''' (niem. ''Borczymmen'', ''Borszymmen'') – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ełckim, w gminie Kalinowo.  
+
''' Borzymy''' (niem. ''Borschymmen'', od 1938 r. ''Borschimmen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat ełcki|powiecie ełckim]], w [[Kalinowo (gmina wiejska)|gminie Kalinowo]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 495 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Mirosław Milewski]]<ref> [http://kalinowo-ug.bip-wm.pl/ Strona Urzędu Gminy Kalinowo] [29.08.2013]</ref>.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.
+
<br/><br/>
  
 +
== Położenie ==
 +
Miejscowość jest położona w odległości 24,5 km od [[Ełk|Ełku]] i 8 km od [[Kalinowo|Kalinowa]].
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+
== Dzieje miejscowości ==
Miejscowość położona w odległości 24,5 km od Ełku i 8 km od Kalinowa.
+
W 1503 r. bracia Grzegorz i Jan Borzymowie otrzymali od wielkiego mistrza [[Fryderyk książę saski|Fryderyka]] 50 włók ziemi. W XVIII wieku Borzymy składały się z 46 gospodarstw. Na początku XIX wieku (1817 rok) Borzymy posiadały własną [[Parafia ewangelicka w Borzymach|parafię]]. W latach 20. XIX wieku wieś zamieszkiwało 198 osób. Liczba wiernych wzrastała stopniowo, a wraz z nią odsetek niemieckich parafian. Pod koniec XIX wieku na 2641 wiernych przypadało 41 Niemców. Natomiast w latach 1901–1907 liczba ta wzrosła do 884 osób, przy ogólnej liczbie 2884 parafian.  
<br/>
 
[[File: Borzymy w czasie I wojny światowej. Lata 1915-1917.jpg|thumb|200px|Borzymy w czasie I wojny światowej. Lata 1915-1917]]
 
 
 
=== Dzieje miejscowości ===
 
W 1503 roku 50 łanów na prawie magdeburskim otrzymali bracia Grzegorz i Jan Borzymowie. Miejscowość powstała jednak już w XV wieku.
 
Borzymy zostały założone przez braci Jana i Grzegorza Borzymów. Otrzymali oni od wielkiego mistrza Fryderyka księcia saskiego 50 włók ziemi. W XVIII wieku Borzymy składały się z 46 gospodarstw. W 1745 roku we wsi założono szkołę. Na początku XIX wieku (1817), Borzymy posiadały własną parafię. W latach 20. XIX wieku wieś zamieszkiwało 198 osób. Liczba wiernych wzrastała stopniowo, a wraz z nią odsetek niemieckich parafian. Pod koniec XIX wieku na 2641 wiernych przypadało 41 Niemców. Natomiast w latach 1901-1907 liczba ta wzrosła do 884 osób, przy ogólnej liczbie 2884 parafian.  
 
 
W 1895 roku Borzymy liczyły 740 mieszkańców, w tym 652 ewangelików, 23 katolików i 65 chrześcijan innych wyznań.  
 
W 1895 roku Borzymy liczyły 740 mieszkańców, w tym 652 ewangelików, 23 katolików i 65 chrześcijan innych wyznań.  
Wśród miejscowych pastorów na uwagę zasługuje postać i działalność Augusta Karola Maletiusa i Jana Wilhelma Ebela, szanujących i broniących prawa polskojęzycznych parafian.
+
Wśród miejscowych pastorów na uwagę zasługują postacie [[August Maletius|Augusta Karola Maletiusa]] oraz [[Jan Ebel|Jana Wilhelma Ebela]], szanujących i broniących praw polskojęzycznych parafian.  
[[File:Borzymy. Mogiły żołnierzy niemieckich.jpg|thumb|left|200px|Borzymy. Mogiły żołnierzy niemieckich]]
 
Na początku XX wieku liczba mieszkańców wzrosła do 800 osób. Podczas działań wojennych w latach 1914 -1915 wieś została niemal całkowicie zniszczona. W okresie międzywojennym prowadzono tu badania archeologiczne na cmentarzysku z II – III w. n. e. (groby płaskie, ciałopalne). W tym czasie w Borzymach działały 2 tartaki, 2 gospody i 4 młyny.
 
W latach 1936-1945 dwukrotnie zmieniano nazwę wsi, wprowadzając najpierw formę  Borschymmen, a następnie Borschimmen.
 
U progu II wojny światowej w 1939 roku Borzymy liczyły 683 mieszkańców. 
 
Na skutek działań wojennych w roku 1945 większość wsi spłonęła. Po wojnie Borzymy zasiedlili osadnicy przybyli przeważnie z gmin Bargłów Kościelny i Augustów.W 1949 roku w Borzymach powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne.  
 
  
 +
Podczas [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach |działań wojennych]] w latach 1914–1915 wieś została niemal całkowicie zniszczona. W okresie międzywojennym prowadzono tu badania archeologiczne na cmentarzysku z II–III w. n. e. (groby płaskie, ciałopalne). W tym czasie w Borzymach działały dwa tartaki, dwie gospody i cztery młyny.
 +
W latach 1936–1945 dwukrotnie zmieniano nazwę wsi, wprowadzając najpierw formę  ''Borschymmen'', a następnie ''Borschimmen''.
 +
U progu [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]] w 1939 roku Borzymy liczyły 683 mieszkańców. 
 +
Na skutek działań wojennych w roku 1945 większość wsi spłonęła.
  
Naprzeciwko dawnego cmentarza ewangelickiego znajduje się cmentarz wojenny z czasów I wojny światowej, na którym pochowano 73 żołnierzy niemieckich i 54 żołnierzy rosyjskich . Natomiast na wspomnianym dawnym cmentarzu ewangelickim pochowano  żołnierzy niemieckich oraz pięciu mieszkańców wsi, którzy zginęli w okresie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] .  
+
W 1949 roku w Borzymach powstało [[Państwowe Gospodarstwo Rolne]].  
 
 
<br/>
 
  
=== Ludzie związani z miejscowością: ===
+
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.  
*[[Jan Wilhelm Ebel]] (1824-1873) - ewangelicki kaznodzieja i pedagog
 
*[[August Karol Maletius]] -  w latach 1865–1873 był pastorem w Borzymach, zasłynął jako obrońca liturgii w języku polskim.
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 +
== Religia ==
 +
Tutejszy [[Kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Borzymach |kościół]] jest siedzibą [[Parafia pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Borzymach |parafii rzymskokatolickiej]].
  
[[File:Borzymy. Pomnik poległych.jpg|thumb|200px|Borzymy. Pomnik poległych]]
+
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
+
*Jan Wilhelm Ebel (1824–1873) – ewangelicki kaznodzieja i pedagog
=== Zabytki: ===
+
*August Karol Maletius – w latach 1865–1873 pastor w Borzymach, obrońca liturgii w języku polskim
*Cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej, na którym pochowano 54 żołnierzy rosyjskich i 73 żołnierzy niemieckich
+
== Zabytki ==
*Pomnik ku czci poległych w latach 1914-1945
+
*cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej, na którym pochowano 54 żołnierzy rosyjskich i 73 żołnierzy niemieckich
*Kwatery wojenne zlokalizowane na dawnym cmentarzu ewangelickim. Miejsce spoczynku czterech żołnierzy poległych w 1914 roku. Na cmentarzu pochowano również 6 cywilnych ofiar wojny.
+
*[[Pomnik ku czci poległych w Borzymach |pomnik ku czci poległych]] w latach 1914–1945
 +
*kwatery wojenne na dawnym cmentarzu ewangelickim, miejsce spoczynku czterech żołnierzy poległych w 1914 roku
  
[[File:Borzymy. Cmentarz wojenny.jpg|thumb|left|200px|Borzymy. Cmentarz wojenny]]
+
== Bibliografia ==
[[File: Mogiły cywilnych ofiar wojny.jpg|thumb|200px|Mogiły cywilnych ofiar]]
+
Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002.<br/>
<br/>
+
Kawecki Jan, Roman Bolesław, ''Ełk. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1970.<br/>
 
+
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo'', Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
=== Bibliografia: ===
+
[http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [24.07.2013]<br/>
#Grzegorz Białuński, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002.
+
[http://www.rowery.olsztyn.pl/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [24.07.2013]<br/>
#Jan Kawecki, Bolesław Roman, ''Ełk. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1970.
+
[http://www.bip.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzki Rejestr Zabytków] [24.07.2013]<br/>
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo'', Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
+
[http://www.cmentarzewojenne.wordpress.com/ Strona poświęcona cmentarzom wojennym] [24.07.2013]<br/>
#Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=5469&p_token=0.9131050109964272 [data dostępu: 24.07.2013]
+
[http://www.sercemazur.pl/ Forum historii Mazur i okolic] [16.07.2014]
#Olsztyńska Strona Rowerowa:http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/borzymy [data dostępu: 24.07.2013]
+
 
#Strona poświęcona cmentarzom i pomnikom wojennym w powiecie ełckim: http://cmentarzewojenne.wordpress.com/2013/05/08/borzymy-cmentarz-wojenny/ ; http://cmentarzewojenne.wordpress.com/2013/05/07/borzymy-kwatery-wojenne-na-dawnym-cmentarzu-ewangelickim/ [data dostępu: 24.07.2013]
 
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
+
<references/>
 
 
 
<br/>
 
<br/>
  
== Zobacz też ==
 
[[Użytkownik:Emzet|Emzet]] ([[Dyskusja użytkownika:Emzet|dyskusja]]) 15:02, 16 wrz 2013 (CEST)
 
  
[[Kategoria: Miejscowość]]
+
[[Kategoria: Powiat ełcki]]  
[[Użytkownik:Emzet|Emzet]] ([[Dyskusja użytkownika:Emzet|dyskusja]]) 20:30, 5 wrz 2013 (CEST)
+
[[Kategoria: Kalinowo (gmina wiejska)]]  
 +
[[Kategoria: Wsie sołeckie]]  
 +
[[Kategoria: 1501-1600]]

Aktualna wersja na dzień 16:07, 16 gru 2015

Borzymy

Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat ełcki
Gmina Kalinowo
Liczba ludności (2010) 495
Strefa numeracyjna (+48) 87
Kod pocztowy 19-314
Tablice rejestracyjne NEL
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Borzymy
Borzymy
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Borzymy
Borzymy
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Borzymy (niem. Borschymmen, od 1938 r. Borschimmen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ełckim, w gminie Kalinowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 495 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Mirosław Milewski[1].

Położenie

Miejscowość jest położona w odległości 24,5 km od Ełku i 8 km od Kalinowa.

Dzieje miejscowości

W 1503 r. bracia Grzegorz i Jan Borzymowie otrzymali od wielkiego mistrza Fryderyka 50 włók ziemi. W XVIII wieku Borzymy składały się z 46 gospodarstw. Na początku XIX wieku (1817 rok) Borzymy posiadały własną parafię. W latach 20. XIX wieku wieś zamieszkiwało 198 osób. Liczba wiernych wzrastała stopniowo, a wraz z nią odsetek niemieckich parafian. Pod koniec XIX wieku na 2641 wiernych przypadało 41 Niemców. Natomiast w latach 1901–1907 liczba ta wzrosła do 884 osób, przy ogólnej liczbie 2884 parafian. W 1895 roku Borzymy liczyły 740 mieszkańców, w tym 652 ewangelików, 23 katolików i 65 chrześcijan innych wyznań. Wśród miejscowych pastorów na uwagę zasługują postacie Augusta Karola Maletiusa oraz Jana Wilhelma Ebela, szanujących i broniących praw polskojęzycznych parafian.

Podczas działań wojennych w latach 1914–1915 wieś została niemal całkowicie zniszczona. W okresie międzywojennym prowadzono tu badania archeologiczne na cmentarzysku z II–III w. n. e. (groby płaskie, ciałopalne). W tym czasie w Borzymach działały dwa tartaki, dwie gospody i cztery młyny. W latach 1936–1945 dwukrotnie zmieniano nazwę wsi, wprowadzając najpierw formę Borschymmen, a następnie Borschimmen. U progu II wojny światowej w 1939 roku Borzymy liczyły 683 mieszkańców. Na skutek działań wojennych w roku 1945 większość wsi spłonęła.

W 1949 roku w Borzymach powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Religia

Tutejszy kościół jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej.

Ludzie związani z miejscowością

  • Jan Wilhelm Ebel (1824–1873) – ewangelicki kaznodzieja i pedagog
  • August Karol Maletius – w latach 1865–1873 pastor w Borzymach, obrońca liturgii w języku polskim

Zabytki

  • cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej, na którym pochowano 54 żołnierzy rosyjskich i 73 żołnierzy niemieckich
  • pomnik ku czci poległych w latach 1914–1945
  • kwatery wojenne na dawnym cmentarzu ewangelickim, miejsce spoczynku czterech żołnierzy poległych w 1914 roku

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Kawecki Jan, Roman Bolesław, Ełk. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1970.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [24.07.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [24.07.2013]
Wojewódzki Rejestr Zabytków [24.07.2013]
Strona poświęcona cmentarzom wojennym [24.07.2013]
Forum historii Mazur i okolic [16.07.2014]

Przypisy