Bałdy: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 19 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Bałdy | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Bałd |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = baldy.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Aleja Biskupów. <br>Fot. S. Czachorowski.<br> Źródło: [https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Aleja_Biskup%C3%B3w_Ba%C5%82dy_%281%29.JPG Commons Wikimedia] |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Bałdy ''' (niem. ''Balden'') – wieś niesołecka położona w [[ | + | ''' Bałdy ''' (niem. ''Balden'') – wieś niesołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Purda (gmina wiejska)|gminie Purda]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. |
| − | + | W 2010 roku liczyła 69 mieszkańców. Wieś wchodzi w skład sołectwa [[Bałdzki Piec]], w którym funkcję sołtysa sprawuje obecnie [[Teresa Sznarbach]]<ref>[http://www.purda.pl/ Gmina Purda]</ref>. | |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
| − | <br/> | ||
| − | |||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], 2 km na wschód od [[Butryny|Butryn]] | + | Wieś położona jest na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], 2 km na wschód od [[Butryny|Butryn]], tuż przy historycznej granicy z [[Warmia|Warmią]]. |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Pierwsza informacja o wsi pochodzi z początku XV wieku. Wówczas wielki mistrz krzyżacki nadał majątek Bałdy niemieckiemu rycerzowi o imieniu Hartman. W XVII wieku dobra były własnością warmińskiej rodziny von Drauschwitz. Ostatni przedstawiciel rodu zmarł w 1917 roku. Majątek pozostawił trzem nieznanym spadkobiercom. | + | Pierwsza informacja o wsi pochodzi z początku XV wieku. Wówczas wielki mistrz krzyżacki nadał majątek Bałdy niemieckiemu rycerzowi o imieniu Hartman. W XVII wieku dobra były własnością warmińskiej [[Rodzina von Drauschwitz |rodziny von Drauschwitz]]. Ostatni przedstawiciel rodu zmarł w 1917 roku. Majątek pozostawił trzem nieznanym spadkobiercom. W latach 1782-1785 Bałdy należały do [[Rodzian von Schraden|rodziny von Schraden]]. Na przełomie XVIII i XIX stulecia dobra przeszły w ręce rodu [[Rodzina von Helden|von Helden]]. W tym czasie majątek szlachecki i wieś folwarczna były zamieszkane przez 131 osób i składały się z 21 domów. W 1838 roku dobra obejmujące obszar 700 ha należały do francuskiej rodziny [[Rodzina Lavergue - Pequilhen|Lavergue-Pequilhen]], a pod koniec stulecia były własnością rodziny [[Rodzina Quednau|Quednau]]. Na początku XX wieku właścicielem Bałd stał się [[Ryszard Palmowski]]. Majątek obejmował wówczas powierzchnię 750 ha. Hodowano w nim konie, bydło, owce i świnie. Działała również gorzelnia. W 1919 roku Palmowski sprzedał posiadłość Skarbowi Państwa, który od tej pory oddawał Bałdy w dzierżawę. Po zakończeniu [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]] majątek upaństwowiono i założono [[Państwowe Gospodarstwo Rolne]]. Później nieruchomość została przekazana [[Akademia Rolniczo-Techniczna w Olsztynie|Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie]]. Obecnie w Bałdach mieści się Stacja Dydaktyczno-Badawcza [[Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie|Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie]]. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Kultura == | == Kultura == | ||
| − | W miejscowości organizowana jest największa impreza w gminie [[lkwim:Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu i Zabawy - 2012|Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu, Zabawy]], który odbywa się w każdą pierwszą sobotę lipca. | + | W miejscowości organizowana jest największa impreza w gminie [[lkwim:Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu i Zabawy - 2012|Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu, Zabawy]], który od 2007 r. odbywa się w każdą pierwszą sobotę lipca. |
<br/> | <br/> | ||
| + | == Zabytki == | ||
| + | *[[Dwór w Bałdach|dwór]] | ||
| + | *pozostałości folwarku | ||
| + | *park podworski | ||
| + | *budynek dawnej szkoły | ||
| + | *pozostałości cmentarza ewangelickiego | ||
| + | *[[Trakt biskupi w Bałdach|Trakt biskupi]] - zachowany kilometrowy odcinek dawnego szlaku prowadzącego z Warszawy na [[Warmia|Warmię]]. W Bałdach składano biskupom pierwszy hołd i witano ich uroczyście w imieniu [[Kapituła warmińska|kapituły warmińskiej]]. Powrót do tradycji i ponowne uroczyste otwarcie historycznego traktu biskupiego, nastąpiło 16 września 2006 r. Otwarcia szlaku dokonał arcybiskup metropolita warmiński, [[Wojciech Ziemba]]. | ||
| − | == | + | ==Multimedia== |
| − | + | {{#ev:youtube|zcsaltKH0Dw|500|left|Film udostępniony w ramach projektu [http://rkf.warmia.mazury.pl/ Regionalna Kronika Filmowa]}} | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | {{#ev:youtube|nwKlwIROadg|500|left|Film udostępniony w ramach projektu [http://rkf.warmia.mazury.pl/ Regionalna Kronika Filmowa]}} | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Przewodnik turystyczny po gminie Purda'', Purda 2013.<br/> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', 1857.<br/> | |
| − | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [12.11.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/|Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013] | |
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] |
| + | [[Kategoria: Purda (gmina wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: Wsie niesołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1401-1500]] | ||
Aktualna wersja na dzień 10:23, 15 mar 2016
| Bałdy | |
| | |
 | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Purda |
| Sołectwo | Bałdzki Piec |
| Liczba ludności (2010) | 69 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Bałdy | |
| Położenie na mapie Polski  Bałdy | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Bałdy (niem. Balden) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
W 2010 roku liczyła 69 mieszkańców. Wieś wchodzi w skład sołectwa Bałdzki Piec, w którym funkcję sołtysa sprawuje obecnie Teresa Sznarbach[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, 2 km na wschód od Butryn, tuż przy historycznej granicy z Warmią.
Dzieje miejscowości
Pierwsza informacja o wsi pochodzi z początku XV wieku. Wówczas wielki mistrz krzyżacki nadał majątek Bałdy niemieckiemu rycerzowi o imieniu Hartman. W XVII wieku dobra były własnością warmińskiej rodziny von Drauschwitz. Ostatni przedstawiciel rodu zmarł w 1917 roku. Majątek pozostawił trzem nieznanym spadkobiercom. W latach 1782-1785 Bałdy należały do rodziny von Schraden. Na przełomie XVIII i XIX stulecia dobra przeszły w ręce rodu von Helden. W tym czasie majątek szlachecki i wieś folwarczna były zamieszkane przez 131 osób i składały się z 21 domów. W 1838 roku dobra obejmujące obszar 700 ha należały do francuskiej rodziny Lavergue-Pequilhen, a pod koniec stulecia były własnością rodziny Quednau. Na początku XX wieku właścicielem Bałd stał się Ryszard Palmowski. Majątek obejmował wówczas powierzchnię 750 ha. Hodowano w nim konie, bydło, owce i świnie. Działała również gorzelnia. W 1919 roku Palmowski sprzedał posiadłość Skarbowi Państwa, który od tej pory oddawał Bałdy w dzierżawę. Po zakończeniu II wojny światowej majątek upaństwowiono i założono Państwowe Gospodarstwo Rolne. Później nieruchomość została przekazana Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie. Obecnie w Bałdach mieści się Stacja Dydaktyczno-Badawcza Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
Kultura
W miejscowości organizowana jest największa impreza w gminie Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu, Zabawy, który od 2007 r. odbywa się w każdą pierwszą sobotę lipca.
Zabytki
- dwór
- pozostałości folwarku
- park podworski
- budynek dawnej szkoły
- pozostałości cmentarza ewangelickiego
- Trakt biskupi - zachowany kilometrowy odcinek dawnego szlaku prowadzącego z Warszawy na Warmię. W Bałdach składano biskupom pierwszy hołd i witano ich uroczyście w imieniu kapituły warmińskiej. Powrót do tradycji i ponowne uroczyste otwarcie historycznego traktu biskupiego, nastąpiło 16 września 2006 r. Otwarcia szlaku dokonał arcybiskup metropolita warmiński, Wojciech Ziemba.
Multimedia
Bibliografia
Przewodnik turystyczny po gminie Purda, Purda 2013.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, 1857.
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
