Dylewo: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| (Nie pokazano 28 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Dylewo | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Dylewa |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 30: | Linia 29: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Dylewo''' (niem.''Gut Döhlau'', od 1939 r. ''Döhlau'') – wieś sołecka w Polsce, położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat ostródzki| powiecie ostródzkim]], w [[Grunwald (gmina wiejska)|gminie Grunwald]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie| województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś (łącznie z [[Dylewko| Dylewkiem]] i [[Jędrychowo|Jędrychowem]]) liczyła 492 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Arkadiusz Rosa]]<ref>[http://www.gminagrunwald.pl/ Portal Internetowy Gminy Grunwald] </ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | == Położenie == | ||
| + | Miejscowość położona jest na [[Mazury Zachodnie|Mazurach Zachodnich]] ([[Pojezierze Iławsko-Ostródzkie]]) w odległości 20 km od [[Ostróda| Ostródy]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | + | Dobra nadano braciom Eberhardowi i Nickelowi z Diehl w 1349 roku . Od ich nazwiska przyjęto nazwę majątku, która na przestrzeni wieków ulegała przemianom: ''Diehl'', ''Döll'', ''Delan'', ''Döhlau''. W 1540 roku dobra znajdowały się w posiadaniu [[Hans Birckhan|Hansa Birckhana]] i [[Niklas Kokoll|Niklasa Kokolla]]. W latach 1662–1670 większość majątku znalazła się w rękach [[Albrecht von Finckenstein| Albrechta von Fincka]]. W 1860 roku majątek nabyli [[Ludwig Rose|Ludwig]] i [[Doris Rose]], którzy sprowadzili do Dylewa znanego i cenionego projektanta ogrodów [[Johann Larass|Johanna Larassa]]. Pozostałości romantycznego parku jego autorstwa zachowały się do dzisiejszych czasów. | |
| − | + | W 1820 roku Dylewo zamieszkiwało 330 osób. W 1880 liczba mieszkańców wzrosła do 465. W 1939 roku nazwa miejscowości została zmieniona na ''Gut Döhlau''. Przed wybuchem [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]] miejscowość liczyła 693 osoby. | |
| + | Po 1945 roku na terenie miejscowości działało [[Państwowe Gospodarstwo Rolne]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | ==Turystyka== | ||
| + | *[[Rezerwat Dylewo|rezerwat leśny]] o powierzchni 9,46 ha - ustanowiony dla ochrony 100-letniej buczyny pomorskiej, porastającej wschodnie stoki Wzgórz Dylewskich | ||
| + | *[[Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich|rezerwat florystyczny]] o powierzchni 13,64 ha - obejmuje położone na obszarze [[Dylewska Góra|Góry Dylewskiej]] śródleśne jezioro, z przylegającymi torfowiskami i fragmentami buczyny pomorskiej w wieku 120 lat | ||
| + | *[[Szlak Grunwaldzki: Waplewo - Samborowo|niebieski szlak pieszy]] o długości 60,80 km - przebieg trasy: [[Waplewo (gmina Olsztynek)|Waplewo]] - [[Sitno]] - [[Ulnowo]] - [[Grunwald]] - [[Samin]] - [[Marcinkowo (gmina Grunwald)|Marcinkowo]] - Dylewo - [[Jezioro Francuskie]] - [[Pietrzwałd]] - [[Naprom]] - [[Samborowo]] | ||
| + | *szlak rowerowy o długości 67 km - przebieg trasy: [[Waplewo (gmina Olsztynek)|Waplewo]] - [[Jadamowo]] - Sitno - [[Łubianek]] - [[Łubian]] - Ulnowo - Grunwald - Samin - [[Jezioro Dąbrówno]] - Dylewo-Góra Dylewska - Pietrzwałd - Samborowo | ||
| − | == | + | == Zabytki == |
| − | + | *[[Kościół pw. Najświętszej Marii Panny w Dylewie|kościół]] zbudowany w 1842 z wykorzystaniem elementów gotyckich z poprzedniej budowli; ołtarz główny późnorenesansowy, organy z 1850 r. | |
| − | + | *[[Park pałacowy w Dylewie|park pałacowy]] oraz pozostałości pałacowych murów, wpisane do wojewódzkiego rejestru zabytków | |
| − | + | *dawny cmentarz ewangelicki | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | *[[Park pałacowy]] oraz pozostałości pałacowych murów, wpisane do wojewódzkiego rejestru zabytków | ||
| − | * | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | == Bibliografia == | ||
| + | Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, ''Warmia. Mazury'', Białystok 1998.<br/> | ||
| + | ''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.<br/> | ||
| + | ''Ostróda. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.<br/> | ||
| + | Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 2001.<br/> | ||
| + | Sowiński Tomasz, ''Tajemnice Warmii i Mazur'', Olsztyn 2008.<br/> | ||
| + | '' Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [18.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [18.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.rowery.olsztyn.pl/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [18.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [18.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.mapy.eholiday.pl/ Serwis Turystyczny] [01.07.2014] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | + | <references/> | |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat ostródzki]] | |
| − | + | [[Kategoria: Grunwald (gmina wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: 1301-1400]] |
| − | [[ | ||
Aktualna wersja na dzień 10:27, 19 maj 2016
| Dylewo | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | ostródzki |
| Gmina | Grunwald |
| Liczba ludności (2010) | 492 (łącznie Dylewo, Dylewko i Jędrychowo) |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 14-107 |
| Tablice rejestracyjne | NOS |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Dylewo | |
| Położenie na mapie Polski  Dylewo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Dylewo (niem.Gut Döhlau, od 1939 r. Döhlau) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Grunwald. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś (łącznie z Dylewkiem i Jędrychowem) liczyła 492 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Arkadiusz Rosa[1].
Położenie
Miejscowość położona jest na Mazurach Zachodnich (Pojezierze Iławsko-Ostródzkie) w odległości 20 km od Ostródy.
Dzieje miejscowości
Dobra nadano braciom Eberhardowi i Nickelowi z Diehl w 1349 roku . Od ich nazwiska przyjęto nazwę majątku, która na przestrzeni wieków ulegała przemianom: Diehl, Döll, Delan, Döhlau. W 1540 roku dobra znajdowały się w posiadaniu Hansa Birckhana i Niklasa Kokolla. W latach 1662–1670 większość majątku znalazła się w rękach Albrechta von Fincka. W 1860 roku majątek nabyli Ludwig i Doris Rose, którzy sprowadzili do Dylewa znanego i cenionego projektanta ogrodów Johanna Larassa. Pozostałości romantycznego parku jego autorstwa zachowały się do dzisiejszych czasów.
W 1820 roku Dylewo zamieszkiwało 330 osób. W 1880 liczba mieszkańców wzrosła do 465. W 1939 roku nazwa miejscowości została zmieniona na Gut Döhlau. Przed wybuchem II wojny światowej miejscowość liczyła 693 osoby.
Po 1945 roku na terenie miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne.
Turystyka
- rezerwat leśny o powierzchni 9,46 ha - ustanowiony dla ochrony 100-letniej buczyny pomorskiej, porastającej wschodnie stoki Wzgórz Dylewskich
- rezerwat florystyczny o powierzchni 13,64 ha - obejmuje położone na obszarze Góry Dylewskiej śródleśne jezioro, z przylegającymi torfowiskami i fragmentami buczyny pomorskiej w wieku 120 lat
- niebieski szlak pieszy o długości 60,80 km - przebieg trasy: Waplewo - Sitno - Ulnowo - Grunwald - Samin - Marcinkowo - Dylewo - Jezioro Francuskie - Pietrzwałd - Naprom - Samborowo
- szlak rowerowy o długości 67 km - przebieg trasy: Waplewo - Jadamowo - Sitno - Łubianek - Łubian - Ulnowo - Grunwald - Samin - Jezioro Dąbrówno - Dylewo-Góra Dylewska - Pietrzwałd - Samborowo
Zabytki
- kościół zbudowany w 1842 z wykorzystaniem elementów gotyckich z poprzedniej budowli; ołtarz główny późnorenesansowy, organy z 1850 r.
- park pałacowy oraz pozostałości pałacowych murów, wpisane do wojewódzkiego rejestru zabytków
- dawny cmentarz ewangelicki
Bibliografia
Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Ostróda. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
Sowiński Tomasz, Tajemnice Warmii i Mazur, Olsztyn 2008.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [18.08.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [18.08.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [18.08.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [18.08.2013]
Serwis Turystyczny [01.07.2014]
Przypisy
