Zełwągi: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
 
  |nazwa                = Zełwągi  
 
  |nazwa                = Zełwągi  
Linia 7: Linia 6:
 
  |dopełniacz wsi        = Zełwągów   
 
  |dopełniacz wsi        = Zełwągów   
 
  |zdjęcie              = Zełwągi.jpg  
 
  |zdjęcie              = Zełwągi.jpg  
  |opis zdjęcia          = Zełwągi - panorama, źródło:http://zelwagi.eu.interia.pl/zelwagi.html, 12.09.2013.      
+
  |opis zdjęcia          = Zełwągi - panorama. Źródło: [http://zelwagi.eu.interia.pl/zelwagi.html/ www.zelwagi.eu.interia.pl] [12.09.2013]      
 
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
 
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
  |województwo          = warmińsko - mazurskie
+
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
  |powiat                = mrągowski  
+
  |powiat                = mrągowski
 
  |gmina                = Mikołajki
 
  |gmina                = Mikołajki
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |sołectwo              = Zełwągi
 
  |sołectwo              = Zełwągi
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = Pole-obowiązkowe
+
  |liczba ludności      = 377
  |rok                  = Pole-obowiązkowe
+
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    = (+48) 87
 
  |strefa numeracyjna    = (+48) 87
 
  |kod pocztowy          =
 
  |kod pocztowy          =
Linia 29: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}
+
}}<br/>
<big>'''Zełwągi'''</big> (niem. Zellbongen, Selbongen) – wieś sołecka w Polsce w [[województwo warmińsko - mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat mrągowski |powiecie mrągowskim]], w [[gmina Mikołajki |gminie Mikołajki]]. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa suwalskiego.
+
'''Zełwągi''' (niem. ''Zellbongen'', ''Selbongen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat mrągowski |powiecie mrągowskim]], w [[Mikołajki (gmina miejsko-wiejska)|gminie Mikołajki]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie |województwa suwalskiego]]. W 2010 r. liczyła 377 mieszkańców. W kadencji 2011–2015 sołtysem wsi jest [[Radosław Puszko]]<ref>[http://www.bip.mikolajki.pl/jedpom.htm/ Strona Urzędu Gminy Mikołajki] </ref>.
 
+
<br/><br/>
 +
[[File:Zełwągi1.jpg|thumb|right|290px|Zełwągi na starych fotografiach. Źródło: [http://zelwagi.eu.interia.pl/zelwagi.html/ www.zelwagi.eu.interia.pl] [12.09.2013]
 +
]]
 +
==Położenie==
 +
Zełwągi leżą pomiędzy trzema jeziorami: [[Jezioro Głębokie |Głębokim]], [[Jezioro Płociczno| Płocicznym]] i [[Jezioro Inulec| Inulcem]], przy drodze krajowej nr 16, w odległości ok. 5 km od [[Mikołajki| Mikołajek]].
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+
== Dzieje miejscowości ==
Zełwągi leżą pomiędzy trzema jeziorami, [[Głębokie |Głębokim]], [[Płociczno| Płocicznym]] i [[Inulec| Inulcem]].Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla [[powiat mrągowski| powiatu mrągowskiego]], który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii [[Lipowo]] - [[Kosewo]] - [[Baranowo]] - [[Cudnochy]] to obszar wyniesień [[Pojezierze Mrągowskie |Pojezierza Mrągowskiego]]; część wschodnia to [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich]], stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Ponadto miejscowość położona jest na terenie [[gmina Mikołajki| gminy Mikołajki]], gdzie skupienia wodne wynoszą ok. 23 % powierzchni gminy a lasy ok 22%. W granicach gminy znajdują się jeziora: [[Mikołajskie]], [[Tałty]], [[Łukajno]], część [[Jezioro Śniardwy| Jeziora Śniardwy]] oraz 10 mniejszych. W obrębie gminy znajduje się [[Mazurski Park Krajobrazowy]] a tereny o nadrzędnej funkcji ekologicznej (z przeciwskazaniem do inwestycji) obejmują ok. 53% powierzchni.
+
Wieś lokowano przed 1540 r. Jej nazwa pochodzi od okolicy, która była zamieszkiwana przez dziki - tzw. ''Salpwange''. Wieś niegdyś stanowiła osadę rolniczą i rybacką. W latach 1563–1564 było tu 10 gospodarzy. W 1647 r. elektor Fryderyk Wilhelm nadała Maciejowi Sapale 2 [[Włóka| włóki]] zwane "Oblistowizną". Ziemię przekazano w zamian za 2,5 włóki w [[Śmietki| Śmietkach]].  
 
 
<br/>
 
  
=== Dzieje miejscowości ===
+
W 1785 r. były tu 23 [[Dym |dymy]]. W 1815 r. we wsi znajdowało się 27 dymów, a w 1838 r. tylko 19. W 1815 r. wieś zamieszkiwało 160 osób, a w 1838 r. były tu 124 osoby.
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1540 r. Niegdyś stanowiła osadę rolniczą i rybacką. W latach 1563 - 1564 było tu 10 gospodarzy. Nazwa wsi pochodzi od okolicy, w której było dużo dzików - tzw. Salpwange. W 1647 r. elektor Fryderyk Wilhelm nadała Maciejowi Sapała dwie włóki zwane "Oblistowizną". Włóki zostały przekazane w zamian za dwie i pół włóki w Śmietkach. W 1785 r. były tu 23 dymy. W 1815 r. we wsi stało 27 dymów z 160 mieszkańcami w 1838 r. 16 z 124 osobami. W XVIII w. powstała we wsi szkoła, w której po polsku wykładał Szymański. Zabudowa wsi przybrała charakter nieregularny. W XX w. na terenie wsi rozpowszechnił się mormonizm. Wyznanie zakorzeniło się za pośrednictwem [[Fritz Fischer| Fritz Fischera]]. Powstał także Kościół, który był pierwszym tego typu budynkiem w tej części Europy. 1971 kaplica była jedyną placówką Kościoła w Polsce a  niektórzy wierni dojeżdżali na nabożeństwa z Warszawy, Śląska i Pomorza. Ostatecznie świątynię przejął Kościół Rzymskokatolicki.  
+
 +
W XVIII w. powstała we wsi szkoła, w której po polsku wykładał Szymański. Zelwągi należały do [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Mikołajkach|parafii ewangelickiej w Mikołajkach]].
  
 +
W XX w. na terenie wsi rozpowszechnił się [[Mormonizm |mormonizm]]. Wyznanie zakorzeniło się za pośrednictwem [[Fritz Fischer| Fritz Fischera]]. Powstał także kościół, który był pierwszym tego typu w tej części Europy.  W 1971 r. niektórzy wierni dojeżdżali na nabożeństwa z Warszawy, Śląska i Pomorza. Ostatecznie świątynię przejął Kościół rzymskokatolicki. Zabudowa wsi przybrała charakter nieregularny.
 
<br/>
 
<br/>
  
===Gospodarka===
+
==Gospodarka==
 
+
We wsi działają gospodarstwa [[Agroturystyka |agroturystyczne]].
Obecnie wieś stanowi miejscowość turystyczną. We wsi działają gospodarstwa agroturystyczne.
 
 
 
 
<br/>
 
<br/>
  
===Kultura===
+
==Przyroda==
 
+
W pobliżu miejscowości znajduje się rezerwat [[Rezerwat Jezioro Lisunie| "Jezioro Lisunie"]].
W pobliżu wsi znajduje się torfowisko Zełwągi, należące do [[Nadleśnictwo Maskulińskie| Nadleśnictwa Maskulińskiego]], [[Leśnictwo Baranowo |Leśnnictwa Baranowo]].  
 
 
 
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Ludzie związani z miejscowością: ===
+
==Ludzie związani z miejscowością==
Z miejscowością związane są następujące postacie: [[Zdzisław Grunwald]] – rzeźbiarz oraz [[Horst Michalowski]] – pisarz.W kadencji 2011 - 2015 sołtysem wsi jest [[Ireneusz Wilczyński]].
+
*[[Zdzisław Grunwald]] – rzeźbiarz  
<br/>
+
*[[Horst Michalowski]] – pisarz
 +
== Zabytki==
 +
*chałupa konstrukcji zrębowej z pierwszej poł. XIX w., zaliczana do zabytków architektury (odrestaurowana w 2000 r.)
 +
*mormońska kaplica z 1929 r., obecnie (od 1985 r.) [[Kaplica pw. Dobrego Pasterza w Zełwągach|rzymskokatolicka]]
 +
*Na południowo-zachodnim brzegu [[Jezioro Głębokie |Jeziora Głębokiego]] cmentarz ewangelicki
  
 +
==Bibliografia==
 +
''Mrągowo. Z dziejów powiatu i okolic'', pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975.<br/>
 +
''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XIV, Warszawa 1895. <br/>
 +
[http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ bank Danych Lokalnych GUS] [12.09.2013]<br/>
 +
[http://zelwagi.eu.interia.pl/zelwagi.html/ Strona Zełwągów] [12.09.2013]
  
=== Zabytki: ===
+
{{Przypisy}}
Z dawnego, mazurskiego budownictwa pozostało kilka domów, z których jeden - chałupa konstrukcji zrębowej z pierwszej połowy XIX w, zaliczana jest do zabytków architektury (odrestaurowana w 2000 r). W miejscowości znajduje się kaplica z 1929 roku, zbudowana przez ówczesnych wyznawców wiary mormońskiej, obecnie (od 1985 ) roku - kaplica katolicka pod wezwaniem Dobrego Pasterza. Na południowo - zachodnim brzegu [[Jezioro Głębokie |Jeziora Głębokiego]] zachowały się pozostałości cmentarza ewangelickiego.
+
<references/>
 
 
[[File:Zełwągi1.jpg|300 px |thumb|Zełwągi na starych fotografiach, źródło:http://zelwagi.eu.interia.pl/zelwagi.html, 12.09.2013.]]
 
 
 
<br/>
 
 
 
=== Bibliografia: ===
 
 
 
''Mrągowo. Z dziejów powiatu i okolic'', pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.
 
 
 
''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XIV, Warszawa 1895, 960 ss.
 
 
 
 
 
<br/>
 
 
 
== Zobacz też ==
 
www.mikolajki.pl
 
 
 
<br/>
 
  
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria:Powiat mrągowski]][[Kategoria:Gmina Mikołajki]][[Kategoria:Wieś sołecka]]
+
[[Kategoria: Powiat mrągowski]]
[[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 14:12, 21 wrz 2013 (CEST)
+
[[Kategoria: Mikołajki (gmina miejsko-wiejska)]]
 +
[[Kategoria: Wsie sołeckie]]
 +
[[Kategoria: 1501-1600]]

Aktualna wersja na dzień 09:18, 1 cze 2016

Zełwągi

Zełwągi - panorama. Źródło: www.zelwagi.eu.interia.pl [12.09.2013]
Zełwągi - panorama. Źródło: www.zelwagi.eu.interia.pl [12.09.2013]
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat mrągowski
Gmina Mikołajki
Sołectwo Zełwągi
Liczba ludności (2010) 377
Strefa numeracyjna (+48) 87
Tablice rejestracyjne NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Zełwągi
Zełwągi
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Zełwągi
Zełwągi
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Zełwągi (niem. Zellbongen, Selbongen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mikołajki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 r. liczyła 377 mieszkańców. W kadencji 2011–2015 sołtysem wsi jest Radosław Puszko[1].

Zełwągi na starych fotografiach. Źródło: www.zelwagi.eu.interia.pl [12.09.2013]

Położenie

Zełwągi leżą pomiędzy trzema jeziorami: Głębokim, Płocicznym i Inulcem, przy drodze krajowej nr 16, w odległości ok. 5 km od Mikołajek.

Dzieje miejscowości

Wieś lokowano przed 1540 r. Jej nazwa pochodzi od okolicy, która była zamieszkiwana przez dziki - tzw. Salpwange. Wieś niegdyś stanowiła osadę rolniczą i rybacką. W latach 1563–1564 było tu 10 gospodarzy. W 1647 r. elektor Fryderyk Wilhelm nadała Maciejowi Sapale 2 włóki zwane "Oblistowizną". Ziemię przekazano w zamian za 2,5 włóki w Śmietkach.

W 1785 r. były tu 23 dymy. W 1815 r. we wsi znajdowało się 27 dymów, a w 1838 r. tylko 19. W 1815 r. wieś zamieszkiwało 160 osób, a w 1838 r. były tu 124 osoby.

W XVIII w. powstała we wsi szkoła, w której po polsku wykładał Szymański. Zelwągi należały do parafii ewangelickiej w Mikołajkach.

W XX w. na terenie wsi rozpowszechnił się mormonizm. Wyznanie zakorzeniło się za pośrednictwem Fritz Fischera. Powstał także kościół, który był pierwszym tego typu w tej części Europy. W 1971 r. niektórzy wierni dojeżdżali na nabożeństwa z Warszawy, Śląska i Pomorza. Ostatecznie świątynię przejął Kościół rzymskokatolicki. Zabudowa wsi przybrała charakter nieregularny.

Gospodarka

We wsi działają gospodarstwa agroturystyczne.

Przyroda

W pobliżu miejscowości znajduje się rezerwat "Jezioro Lisunie".

Ludzie związani z miejscowością

Zabytki

  • chałupa konstrukcji zrębowej z pierwszej poł. XIX w., zaliczana do zabytków architektury (odrestaurowana w 2000 r.)
  • mormońska kaplica z 1929 r., obecnie (od 1985 r.) rzymskokatolicka
  • Na południowo-zachodnim brzegu Jeziora Głębokiego cmentarz ewangelicki

Bibliografia

Mrągowo. Z dziejów powiatu i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XIV, Warszawa 1895.
bank Danych Lokalnych GUS [12.09.2013]
Strona Zełwągów [12.09.2013]

Przypisy