Szestno: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki) |
|||
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Szestno | |nazwa = Szestno | ||
| Linia 7: | Linia 6: | ||
|dopełniacz wsi = Szestna | |dopełniacz wsi = Szestna | ||
|zdjęcie = Szestno1.jpg | |zdjęcie = Szestno1.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Późnogotycki kościół katolicki, | + | |opis zdjęcia = Późnogotycki kościół katolicki. Autor: Adam Kliczek, [http://zatrzymujeczas.pl www.zatrzymujeczas.pl] (CC-BY-SA-3.0). Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Szestno,_kościół_01.jpg Ccommons Wikimedia] [12.09.2013] |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 15: | Linia 14: | ||
|sołectwo = Szestno | |sołectwo = Szestno | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = | + | |liczba ludności = 649 |
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
|strefa numeracyjna = (+48) 89 | |strefa numeracyjna = (+48) 89 | ||
|kod pocztowy = | |kod pocztowy = | ||
| Linia 29: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | '''Szestno''' (''Szesno'', niem. ''Seehesten'') – wieś sołecka położona w [[Województwie warmińsko-mazurskiej| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat mrągowski |powiecie mrągowskim]], w [[Mrągowo (gmina wiejska)|gminie Mrągowo]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie |województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 649 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Andrzej Matusiak]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/mragowo_gmina_wiejska/101/Jednostki_pomocnicze/ Wrota Warmii i mazur]</ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Miejscowość położona jest nad jeziorami [[Jezioro Juno| Juno]] i [[Jezioro Salęt|Salęt]], przy drodze wojewódzkiej nr 591, w odległości ok. 7 km od [[Mrągowo| Mrągowa]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | + | W XIV–XVI w. znajdował się tutaj zamek, funkcjonował także folwark [[Zakon Krzyżacki| krzyżacki]]. Zamek został spalony w trakcie najazdu litewskiego. W latach 1350–1360 w miejscu spalonego budynku powstał nowy [[Zamek w Szestnie |zamek]] murowany. Na podgrodziu zamku rozwinęła się osada rzemieślnicza w postaci tzw. [[Liszka |liszki]]. W latach 1401–1525 w zamku rezydowali prokuratorzy krzyżaccy podlegający [[Komturstwo bałgijskie |komturom bałgijskim]], a także okresowo [[Komturstwo ryńskie |ryńskim]] (do 1426 r.). Zamek wchodził w skład łańcucha twierdz obronnych, które rozlokowano po zachodniej stronie [[Wielkie Jeziora Mazurskie| Wielkich Jezior Mazurskich]]. W 1401 r. komtur [[Ulrich von Jungingen]] lokował tu [[Wieś czynszowa| wieś czynszową]] na 40 [[Włóka |włókach]]. Urlich von Juningen wydzielił ze wspomnianej ziemi 4 włóki dla sołtysa, 4 na uposażenie parafii oraz 8 dla karczm. W 1451 r. w Szestnie były cztery karczmy. Wieś otrzymała cztery lata [[Wolnizna |wolnizny]]. Nazwa miejscowości ma rodowód [[Prusowie |pruski]] – pochodzi od imienia Sest albo od słowa "sestes" – posiadłość. | |
| − | |||
| − | + | W XV w. na terenie wsi powstała parafia, która należała do [[Archiprezbiteriat reszelski |archiprezbiteriatu reszelskiego]]. Po sekularyzacji [[Prusy |Prus]] aż do 1980 r. funkcjonował tutaj kościół luterański. W latach 1525–1725 w Szestnie mieściła się siedziba starostwa, zaś folwark stał się majątkiem książęcym. Według [[lwim:Wojciech Kętrzyński| Kętrzyńskiego]] w 1536 r. na podzamczu mieszkali jedynie Niemcy. Sytuacja uległa zmianie ok. 1566 r., gdy osiedlił się tu polskojęzyczny pleban [[Wojciech Rębowski]]. W XVI w. liszkę określano jako ''Freiheit Sehesten''. Mówiono w ten sposób o terenach rządowych. Szestno przez dłuższy okres funkcjonowało jak miasteczko – nie posiadało jednak praw miejskich. Cechą charakterystyczną dla takich miejscowości było prawo utrzymywania wielu karczem. | |
| − | W | ||
| + | W 1612 r. Szestno przejął [[Otto von der Groeben]]. Zabudowa wsi miała kształt ulicówki, ale z charakterystycznym dla miasteczka placem na środku – tzw. placem targowym bez ratusza. W 1648 r. obok kościoła wybudowano przytułek dla ubogich. W 1721 r. Szestno otrzymało od starosty [[Wilkierz |wilkierz]], jaki posiadały ośrodki miejskie, ustalający porządek prawny obowiązujący wszystkich tutejszych mieszkańców. W 1752 r. zlikwidowano starostwa, wówczas Szestno zostało jednym z siedmiu wielkich powiatów, na które podzielono Prusy. W skład powiatu wchodziły następujące miejscowości: [[Ryn]], [[Giżycko]] i [[Węgorzewo]]. Siedziba landratu została umieszczona w Rynie. Po 1818 r., kiedy zlikwidowano powiat Szestno, miejscowość straciła na znaczeniu. W 1939 r. na obszarze wiejskim było 109 gospodarstw domowych, w tym 32 rolnicze. W latach 20. XX w. Szestnem zarządzała rodzina Klugkist. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach |II wojnie światowej]] powstał tutaj [[Państwowe Gospodarstwo Rolne |PGR]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Gospodarka== | |
| − | + | We wsi znajdują się gospodarstwa [[Agroturystyka |agroturystyczne]]. Działa też wytwórnia pasz i przedsiębiorstwo usługowo–handlowe. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Szkolnictwo== | |
| − | + | *[[Gimnazjum Publiczne w Szestnie |gimnazjum]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | ==Bezpieczeństwo== | ||
| + | Obecnie we wsi działa jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna|Ochotniczej Straży Pożarnej]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Ludzie związani z miejscowością== |
| + | *[[Marcin Giersz]], także Gerss (1808–1895) – mazurski nauczyciel, pisarz i wydawca, działacz luterański | ||
| − | + | == Zabytki== | |
| + | *późnogotycki [[lkwim:Kościół pw. Świętego Krzyża w Szestnie |kościół]] | ||
| + | *ruiny gotyckiego zamku krzyżackiego | ||
| + | *XIX-wieczny budynek (dziś zajazd) na fundamentach największego w państwie krzyżackim młyna wodnego | ||
| + | *cmentarz rodziny Klugkist (założony w latach 30. XX w.) | ||
| − | + | ==Ciekawostki== | |
| − | + | *We wsi realizowany jest projekt [[lkwim:Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie|Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie]] pod nazwą [http://archipelag.ceik.eu/ "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur"]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | We wsi | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | http:// | ||
| − | |||
| − | |||
| − | == | + | == Bibliografia== |
| + | ''Mrągowo. Z dziejów powiatu i okolic'', pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975. <br/> | ||
| + | [http://www.it.mragowo.pl/media/art/707/file/historia.pdf/ Portal Informacji Turystycznej Mrągowo] [12.09.2013] <br/> | ||
| + | [http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [12.09.2013] | ||
| − | + | {{Przypisy}} | |
| + | <references/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat mrągowski]] | |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Mrągowo (gmina wiejska)]] |
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Aktualna wersja na dzień 11:53, 3 cze 2016
| Szestno | |
| | |
![Późnogotycki kościół katolicki. Autor: Adam Kliczek, www.zatrzymujeczas.pl (CC-BY-SA-3.0). Źródło: Ccommons Wikimedia [12.09.2013]](/index.php/Plik:Szestno1.jpg) Późnogotycki kościół katolicki. Autor: Adam Kliczek, www.zatrzymujeczas.pl (CC-BY-SA-3.0). Źródło: Ccommons Wikimedia [12.09.2013]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | mrągowski |
| Gmina | Mrągowo |
| Sołectwo | Szestno |
| Liczba ludności (2010) | 649 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Tablice rejestracyjne | NMR |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Szestno | |
| Położenie na mapie Polski  Szestno | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Szestno (Szesno, niem. Seehesten) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 649 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Andrzej Matusiak[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość położona jest nad jeziorami Juno i Salęt, przy drodze wojewódzkiej nr 591, w odległości ok. 7 km od Mrągowa.
Dzieje miejscowości
W XIV–XVI w. znajdował się tutaj zamek, funkcjonował także folwark krzyżacki. Zamek został spalony w trakcie najazdu litewskiego. W latach 1350–1360 w miejscu spalonego budynku powstał nowy zamek murowany. Na podgrodziu zamku rozwinęła się osada rzemieślnicza w postaci tzw. liszki. W latach 1401–1525 w zamku rezydowali prokuratorzy krzyżaccy podlegający komturom bałgijskim, a także okresowo ryńskim (do 1426 r.). Zamek wchodził w skład łańcucha twierdz obronnych, które rozlokowano po zachodniej stronie Wielkich Jezior Mazurskich. W 1401 r. komtur Ulrich von Jungingen lokował tu wieś czynszową na 40 włókach. Urlich von Juningen wydzielił ze wspomnianej ziemi 4 włóki dla sołtysa, 4 na uposażenie parafii oraz 8 dla karczm. W 1451 r. w Szestnie były cztery karczmy. Wieś otrzymała cztery lata wolnizny. Nazwa miejscowości ma rodowód pruski – pochodzi od imienia Sest albo od słowa "sestes" – posiadłość.
W XV w. na terenie wsi powstała parafia, która należała do archiprezbiteriatu reszelskiego. Po sekularyzacji Prus aż do 1980 r. funkcjonował tutaj kościół luterański. W latach 1525–1725 w Szestnie mieściła się siedziba starostwa, zaś folwark stał się majątkiem książęcym. Według Kętrzyńskiego w 1536 r. na podzamczu mieszkali jedynie Niemcy. Sytuacja uległa zmianie ok. 1566 r., gdy osiedlił się tu polskojęzyczny pleban Wojciech Rębowski. W XVI w. liszkę określano jako Freiheit Sehesten. Mówiono w ten sposób o terenach rządowych. Szestno przez dłuższy okres funkcjonowało jak miasteczko – nie posiadało jednak praw miejskich. Cechą charakterystyczną dla takich miejscowości było prawo utrzymywania wielu karczem.
W 1612 r. Szestno przejął Otto von der Groeben. Zabudowa wsi miała kształt ulicówki, ale z charakterystycznym dla miasteczka placem na środku – tzw. placem targowym bez ratusza. W 1648 r. obok kościoła wybudowano przytułek dla ubogich. W 1721 r. Szestno otrzymało od starosty wilkierz, jaki posiadały ośrodki miejskie, ustalający porządek prawny obowiązujący wszystkich tutejszych mieszkańców. W 1752 r. zlikwidowano starostwa, wówczas Szestno zostało jednym z siedmiu wielkich powiatów, na które podzielono Prusy. W skład powiatu wchodziły następujące miejscowości: Ryn, Giżycko i Węgorzewo. Siedziba landratu została umieszczona w Rynie. Po 1818 r., kiedy zlikwidowano powiat Szestno, miejscowość straciła na znaczeniu. W 1939 r. na obszarze wiejskim było 109 gospodarstw domowych, w tym 32 rolnicze. W latach 20. XX w. Szestnem zarządzała rodzina Klugkist. Po II wojnie światowej powstał tutaj PGR.
Gospodarka
We wsi znajdują się gospodarstwa agroturystyczne. Działa też wytwórnia pasz i przedsiębiorstwo usługowo–handlowe.
Szkolnictwo
Bezpieczeństwo
Obecnie we wsi działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Ludzie związani z miejscowością
- Marcin Giersz, także Gerss (1808–1895) – mazurski nauczyciel, pisarz i wydawca, działacz luterański
Zabytki
- późnogotycki kościół
- ruiny gotyckiego zamku krzyżackiego
- XIX-wieczny budynek (dziś zajazd) na fundamentach największego w państwie krzyżackim młyna wodnego
- cmentarz rodziny Klugkist (założony w latach 30. XX w.)
Ciekawostki
- We wsi realizowany jest projekt Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie pod nazwą "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur".
Bibliografia
Mrągowo. Z dziejów powiatu i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975.
Portal Informacji Turystycznej Mrągowo [12.09.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.09.2013]
Przypisy
