Pietrzwałd: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Przyroda) |
|||
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Pietrzwałd | |nazwa = Pietrzwałd | ||
| Linia 6: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi =Pietrzwałdu |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 483 | + | |liczba ludności = 483 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna =(+48) 89 | |strefa numeracyjna =(+48) 89 | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Pietrzwałd''' (niem. ''Peterswalde'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat ostródzki|powiecie ostródzkim]], w [[Ostróda (gmina wiejska)|gminie Ostróda]]. |
| + | W latach 1973–1976 miejscowość była siedzibą [[Gmina Pietrzwałd| gminy Pietrzwałd]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 483 mieszkańców<ref>łącznie Pietrzwałd i [[Kaczeniec]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Marcin Jabłonowski]]<ref> [http://www.bip.gminaostroda.pl/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=625/ Strona Urzędu Gminy Ostróda] </ref>. | ||
| + | <br/><br/> | ||
| − | + | == Położenie == | |
| + | Miejscowość położona jest na [[Mazury Zachodnie|Mazurach Zachodnich]] ([[Pojezierze Iławsko–Ostródzkie]]), w odległości 18 km na południowy zachód od [[Ostróda|Ostródy]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | + | W 1363 roku [[Winrich von Kniprode]] nadał niejakiemu Glabocie i Günterowi oraz sołtysowi Piotrowi 60 łanów w Pietrzwałdzie. W roku 1366 otrzymali oni potwierdzenie nadania własności. W 1453 roku do [[Związek Pruski|Związku Pruskiego]] przystąpili pruscy właściciele majątku. W 1591 roku bez zgody księcia wybudowano kościół. W celu uzyskania zgody na założenie parafii wolni kmiecie udali się do Królewca. Starosta jednak nie wyraził zgody, a za nieposłuszeństwo osadził w więzieniu 12 kmieci. Mieszkańcom Pietrzwałdu pozwolono jednak utrzymać na posadzie nauczyciela szkoły wyznaniowej, który wygłaszał również kazania i udzielał ostatniej posługi zmarłym. W 1621 roku w Pietrzwałdzie mieszkali wyłącznie Polacy. W 1640 roku geometra [[Stefan Dombrowski]] otrzymał nadanie ziemskie w Pietrzwałdzie z prawem warzenia piwa i spirytusu. Na początku XVIII wieku wybudowano nowy drewniany kościół. | |
| − | + | ||
| + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. | ||
| + | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | ||
| − | 1820 – 225 | + | *1820 r. – 225 osób |
| + | |||
| + | *1880 r. – 837 osób | ||
| − | + | *1939 r. – 688 osób | |
| − | + | ==Szkolnictwo== | |
| − | + | *[[Szkoła podstawowa w Pietrzwałdzie |Szkoła Podstawowa im. Jana Karola Sembrzyckiego]] | |
| − | == | + | ==Religia== |
| − | + | We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. św. Piotra w Okowach w Pietrzwałdzie |parafii rzymskokatolickiej]]. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Zabytki == |
| − | + | *drewniany barokowy [[lkwim:Kościół pw. św. Piotra w Okowach w Pietrzwałdzie |kościół]], zbudowany w początkach XVII wieku; zachowany barokowy ołtarz główny z początku XVIII wieku, dzwony z 1614 i 1753 roku (obiekt wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków) | |
| − | + | *dawny [[Cmentarz ewangelicki w Pietrzwałdzie |cmentarz ewangelicki]] – wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków | |
| − | == | + | ==Turystyka== |
| − | * | + | *[[Szlak Grunwaldzki: Waplewo - Samborowo|Szlak Grunwaldzki: Waplewo – Samborowo]] – niebieski szlak pieszy o długości 60,80 km – przebieg trasy: [[Waplewo (gmina Olsztynek) |Waplewo]] – [[Sitno]] – [[Ulnowo]] – [[Grunwald]] – [[Samin]] – [[Marcinkowo (gmina Grunwald)|Marcinkowo]] – [[Dylewo]] – [[Jezioro Francuskie]] – Pietrzwałd – [[Naprom]] – [[Samborowo]] |
| − | * | + | *szlak rowerowy o długości 67 km – przebieg trasy: Waplewo – [[Jadamowo]] – Sitno – [[Łubianek]] – [[Łubian]] – Ulnowo – Grunwald – Samin – [[Jezioro Dąbrówno]] – Dylewo-Góra Dylewska – Pietrzwałd – Samborowo |
| − | + | *czerwony szlak turystyczny ([[Pętla na Dylewską Górę |"Pętla na Dylewską Górę"]]) – przebieg trasy: [[Brzydowo (gmina Ostróda)]] – [[Kraplewo]] – [[Dziadyk]] – [[Ryn]] – [[Bednarka]] – [[Miejska Wola]] – [[Dylewska Góra]] – [[Wysoka Wieś]] – Pietrzwałd – [[Rudno]] – Brzydowo | |
| − | == | + | ==Przyroda== |
| − | + | W pobliżu miejscowości znajduje się [[Rezerwat Jezioro Francuskie |Rezerwat Przyrody "Jezioro Francuskie"]], a także pomniki przyrody - [[Głaz narzutowy "Kamień Ofiarny" ("Pogański Kamień") |głaz narzutowy "Kamień Ofiarny" ("Pogański Kamień")]] i [[Głaz narzutowy w leśnictwie Dylewska Góra |głaz narzutowy w leśnictwie Dylewska Góra]]. | |
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Ludzie związani z miejscowością== |
| − | + | *[[lkwim:Józef Kozakiewicz |Józef Kozakiewicz]] (1918–1973) – bibliotekarz, animator kultury, działacz społeczny | |
| − | |||
| − | == | + | == Bibliografia == |
| − | + | Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, ''Warmia. Mazury'', Białystok 1998.<br/> | |
| − | <br/> | + | ''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.<br/> |
| + | ''Ostróda. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.<br/> | ||
| + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [10.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/osterode.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [10.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/?do=search&id=pietrzwa%C5%82d/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [10.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [10.08.2013] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | |||
<references/> | <references/> | ||
<br/> | <br/> | ||
Aktualna wersja na dzień 08:56, 10 cze 2016
| Pietrzwałd | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | ostródzki |
| Gmina | Ostróda |
| Liczba ludności (2010) | 483 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 14-100 Ostróda |
| Tablice rejestracyjne | NOS |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Pietrzwałd | |
| Położenie na mapie Polski  Pietrzwałd | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Pietrzwałd (niem. Peterswalde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Ostróda.
W latach 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Pietrzwałd. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 483 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Marcin Jabłonowski[2].
Spis treści
Położenie
Miejscowość położona jest na Mazurach Zachodnich (Pojezierze Iławsko–Ostródzkie), w odległości 18 km na południowy zachód od Ostródy.
Dzieje miejscowości
W 1363 roku Winrich von Kniprode nadał niejakiemu Glabocie i Günterowi oraz sołtysowi Piotrowi 60 łanów w Pietrzwałdzie. W roku 1366 otrzymali oni potwierdzenie nadania własności. W 1453 roku do Związku Pruskiego przystąpili pruscy właściciele majątku. W 1591 roku bez zgody księcia wybudowano kościół. W celu uzyskania zgody na założenie parafii wolni kmiecie udali się do Królewca. Starosta jednak nie wyraził zgody, a za nieposłuszeństwo osadził w więzieniu 12 kmieci. Mieszkańcom Pietrzwałdu pozwolono jednak utrzymać na posadzie nauczyciela szkoły wyznaniowej, który wygłaszał również kazania i udzielał ostatniej posługi zmarłym. W 1621 roku w Pietrzwałdzie mieszkali wyłącznie Polacy. W 1640 roku geometra Stefan Dombrowski otrzymał nadanie ziemskie w Pietrzwałdzie z prawem warzenia piwa i spirytusu. Na początku XVIII wieku wybudowano nowy drewniany kościół.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
- 1820 r. – 225 osób
- 1880 r. – 837 osób
- 1939 r. – 688 osób
Szkolnictwo
Religia
We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.
Zabytki
- drewniany barokowy kościół, zbudowany w początkach XVII wieku; zachowany barokowy ołtarz główny z początku XVIII wieku, dzwony z 1614 i 1753 roku (obiekt wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków)
- dawny cmentarz ewangelicki – wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków
Turystyka
- Szlak Grunwaldzki: Waplewo – Samborowo – niebieski szlak pieszy o długości 60,80 km – przebieg trasy: Waplewo – Sitno – Ulnowo – Grunwald – Samin – Marcinkowo – Dylewo – Jezioro Francuskie – Pietrzwałd – Naprom – Samborowo
- szlak rowerowy o długości 67 km – przebieg trasy: Waplewo – Jadamowo – Sitno – Łubianek – Łubian – Ulnowo – Grunwald – Samin – Jezioro Dąbrówno – Dylewo-Góra Dylewska – Pietrzwałd – Samborowo
- czerwony szlak turystyczny ("Pętla na Dylewską Górę") – przebieg trasy: Brzydowo (gmina Ostróda) – Kraplewo – Dziadyk – Ryn – Bednarka – Miejska Wola – Dylewska Góra – Wysoka Wieś – Pietrzwałd – Rudno – Brzydowo
Przyroda
W pobliżu miejscowości znajduje się Rezerwat Przyrody "Jezioro Francuskie", a także pomniki przyrody - głaz narzutowy "Kamień Ofiarny" ("Pogański Kamień") i głaz narzutowy w leśnictwie Dylewska Góra.
Ludzie związani z miejscowością
- Józef Kozakiewicz (1918–1973) – bibliotekarz, animator kultury, działacz społeczny
Bibliografia
Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Ostróda. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.08.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.08.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [10.08.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [10.08.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Pietrzwałd i Kaczeniec
- ↑ Strona Urzędu Gminy Ostróda
