Spaliny Wielkie: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Spaliny Wielkie | |nazwa = Spaliny Wielkie | ||
| Linia 6: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Spalin Wielkich |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości =wieś sołecka | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Spaliny Wielkie''' (niem. ''Gross Spalienen'', od 1938 r. ''Neuwiesen'', 1945–1992 Spaliny) – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński| powiecie szczycieńskim]], w [[Rozogi (gmina wiejska)|gminie Rozogi]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do województwa ostrołęckiego. W 2010 roku wieś liczyła 41 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Renata Bałdyga]]<ref> [http://rozogi-ug.bip-wm.pl/public/popup.php?id_menu_item=825 Strona Gminy Rozogi] </ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, w odległości 6 km na wschód od [[Rozogi (gmina Rozogi)|Rozóg]], w pobliżu rzeki [[Rzeka Szkwa|rzeki Szkwy]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | Wieś | + | Wieś została założona w 1708 roku na 20 łanach w ramach [[Osadnictwo szkatułowe |osadnictwa szkatułowego]]. W połowie XIX wieku obejmowała 43,5 łana. |
| − | + | W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Spaliny Wielkie jako miejscowość posiadającą szkołę. | |
| − | + | Podczas powstania styczniowego mieszkańcy wsi brali udział w przemycie broni do Królestwa Polskiego, organizowanym przez bazę przerzutową w Rozogach. | |
| − | |||
| − | Podczas powstania styczniowego mieszkańcy wsi brali udział w przemycie broni do Królestwa Polskiego, organizowanym przez bazę przerzutową w | ||
| − | + | Podczas [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] w 1914 roku wieś została całkowicie zniszczona, ale odbudowano ją w większej części jeszcze przed końcem wojny. | |
| + | W [[Plebiscyt 1920 roku|plebiscycie z 11 lipca 1920 roku]] zagłosowało 229 mieszkańców wsi; wszystkie głosy oddano za pozostaniem w [[Prusy Wschodnie|Prusach Wschodnich]]. | ||
| − | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. | |
| − | |||
| − | + | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach: | |
| − | + | *1782 r. – 22 gospodarstwa | |
| − | + | *1818 r. – 213 osób, 38 gospodarstw | |
| − | + | *1858 r. – 44 gospodarstwa | |
| − | + | *1914 r. – 52 gospodarstwa | |
| − | + | *1939 r. – 324 osoby, 48 gospodarstw | |
| − | * | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | == Zabytki== | |
| + | *kilka przykładów budownictwa drewnianego z początku XX wieku (chałupy nr 26, 34) | ||
| + | *budynek szkoły z 1920 roku, murowany, tynkowany, dach naczółkowy | ||
| + | *dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku | ||
| − | + | == Bibliografia== | |
| − | #Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. | + | #Toeppen Max, ''Historia Mazur'', Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)<br> |
| − | #Kudrzycki Zbigniew, ''Rozogi – wieś mazurska a Kurpie'', Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 10, 1996, | + | #Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. <br/> |
| − | #Kudrzycki Zbigniew, ''Z dziejów gminy Rozogi'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, | + | #Kudrzycki Zbigniew, ''Rozogi – wieś mazurska a Kurpie'', Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 10, 1996, ss. 129–141.<br/> |
| − | #Kudrzycki Zbigniew, ''Z dziejów parafii ewangelickiej w Rozogach'', Rocznik Mazurski, t. 12, 2008, | + | #Kudrzycki Zbigniew, ''Z dziejów gminy Rozogi'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 21–29.<br/> |
| − | #Kudrzycki Zbigniew, Nowotka Marek, ''Z dziejów Rozóg i okolic'', Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 8, 1994, | + | #Kudrzycki Zbigniew, ''Z dziejów parafii ewangelickiej w Rozogach'', Rocznik Mazurski, t. 12, 2008, ss. 3–35.<br/> |
| − | #Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998. | + | #Kudrzycki Zbigniew, Nowotka Marek, ''Z dziejów Rozóg i okolic'', Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 8, 1994, ss. 57–70.<br/> |
| − | #Nowotka Marek, ''Ruchy ludnościowe na pograniczu mazursko-kurpiowskim (po II wojnie światowej w gminie Rozogi)'', Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 4, 1990, | + | #Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.<br/> |
| − | #''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962. | + | #Nowotka Marek, ''Ruchy ludnościowe na pograniczu mazursko-kurpiowskim (po II wojnie światowej w gminie Rozogi)'', Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 4, 1990, ss. 55–64.<br/> |
| − | # | + | #''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.<br/> |
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [10.09.2013]<br/> |
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [10.09.2013]<br/> |
| + | #[http://www.rozogi.pl/ug_rozogi/index.php?option=com_content&view=article&catid=12%3Agminna-ewidencja-zabytkow&id=94%3Agminna-ewidencja-zabytkow-strona-14&Itemid=42/ Strona Gminy Rozogi] [10.09.2013] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references> | <references> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat szczycieński]] | |
| − | + | [[Kategoria: Rozogi (gmina wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1701-1800]] | |
| − | |||
| − | [[Kategoria: | ||
| − | [[ | ||
Aktualna wersja na dzień 10:55, 28 cze 2016
| Spaliny Wielkie | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | szczycieński |
| Gmina | Rozogi |
| Liczba ludności (2010) | 41 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 12-114 |
| Tablice rejestracyjne | NSZ |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Spaliny Wielkie | |
| Położenie na mapie Polski  Spaliny Wielkie | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Spaliny Wielkie (niem. Gross Spalienen, od 1938 r. Neuwiesen, 1945–1992 Spaliny) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Rozogi. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego. W 2010 roku wieś liczyła 41 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Renata Bałdyga[1].
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, w odległości 6 km na wschód od Rozóg, w pobliżu rzeki rzeki Szkwy.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w 1708 roku na 20 łanach w ramach osadnictwa szkatułowego. W połowie XIX wieku obejmowała 43,5 łana.
W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Spaliny Wielkie jako miejscowość posiadającą szkołę.
Podczas powstania styczniowego mieszkańcy wsi brali udział w przemycie broni do Królestwa Polskiego, organizowanym przez bazę przerzutową w Rozogach.
Podczas I wojny światowej w 1914 roku wieś została całkowicie zniszczona, ale odbudowano ją w większej części jeszcze przed końcem wojny.
W plebiscycie z 11 lipca 1920 roku zagłosowało 229 mieszkańców wsi; wszystkie głosy oddano za pozostaniem w Prusach Wschodnich.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:
- 1782 r. – 22 gospodarstwa
- 1818 r. – 213 osób, 38 gospodarstw
- 1858 r. – 44 gospodarstwa
- 1914 r. – 52 gospodarstwa
- 1939 r. – 324 osoby, 48 gospodarstw
Zabytki
- kilka przykładów budownictwa drewnianego z początku XX wieku (chałupy nr 26, 34)
- budynek szkoły z 1920 roku, murowany, tynkowany, dach naczółkowy
- dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku
Bibliografia
- Toeppen Max, Historia Mazur, Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)
- Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
- Kudrzycki Zbigniew, Rozogi – wieś mazurska a Kurpie, Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 10, 1996, ss. 129–141.
- Kudrzycki Zbigniew, Z dziejów gminy Rozogi, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 21–29.
- Kudrzycki Zbigniew, Z dziejów parafii ewangelickiej w Rozogach, Rocznik Mazurski, t. 12, 2008, ss. 3–35.
- Kudrzycki Zbigniew, Nowotka Marek, Z dziejów Rozóg i okolic, Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 8, 1994, ss. 57–70.
- Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
- Nowotka Marek, Ruchy ludnościowe na pograniczu mazursko-kurpiowskim (po II wojnie światowej w gminie Rozogi), Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 4, 1990, ss. 55–64.
- Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
- Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
- Strona Gminy Rozogi [10.09.2013]
Przypisy
<references>
