Końcewo

Końcewo
Mogiła na cmentarzu wojennym w Końcewie. Fot. Remes. Źródło: www.rowery.olsztyn.pl [09.09.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Ruciane-Nida
Liczba ludności (2010)	90
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-220
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Końcewo
Położenie na mapie Polski Końcewo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Końcewo (dawniej Kończewo, niem. Konzewen, od 1938 r. Warnold) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Ruciane-Nida. W latach 1945–1972 wieś należała do gminy (gromady) Wejsuny. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku miejscowość liczyła 90 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Marian Kozłowski.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części Puszczy Piskiej, 10 km na północny wschód od Rucianego–Nidy i 3,5 km od wsi Wejsuny. Około 1,5 km na zachód od wsi leży jezioro Warnołty, które przez zatokę Szyba łączy się z jeziorem Śniardwy. W pobliżu wsi, na wschodnim brzegu jeziora Warnołty, znajdują się bindugi: Cegielnia i Przy Borku. Położona w lesie na południe od wsi dolina nosi nazwę Francuski Dół. Na północny zachód od wsi znajdowało się dawniej jezioro Końcewo o powierzchni ok. 38 ha, które zarosło i zamieniło się w bagniste łąki (Bagno Końcewskie).

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w 1758 roku jako osada szkatułowa. Wedle legendy nazwa wsi pochodzi od słowa „koniec” – przybywający z południa osadnicy po dotarciu do tego miejsca mieli ponoć twierdzić, iż jest to koniec ich drogi, ponieważ jeziora i puszcza stanowiły przeszkodę nie do pokonania. Osadnicy dotarli jednak i dalej – do Głodowa – lecz tu głód i zarazy ich zdziesiątkowały. Wedle nieco innej wersji w Końcewie miał się kończyć głód, który doskwierał rybakom na przednówku w Głodowie.

Szkoła we wsi powstała w 1761 roku. W 1935 roku uczęszczało do niej 43 dzieci, pracował jeden nauczyciel.

Po II wojnie światowej istniał we wsi punkt biblioteczny (1960–1970), sklep spożywczy (1962–1966); w 1967 roku wieś zelektryfikowano. Przejściowo (1969–1978) działała w Końcewie szkoła jednoklasowa, później czteroklasowa. W miejscowości działało również Państwowe Gospodarstwo Rolne, Ochotnicza Straż Pożarna i Koło Gospodyń Wiejskich, a pod koniec lat 80. również zakład remontowo–budowlany.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 92 osoby

• 1864 r. – 119 osób

• 1867 r. – 101 osób

• 1939 r. – 372 osoby, 44 gospodarstwa

• 1945 r. – 90 osób

• 1970 r. – 154 osoby, 27 gospodarstw

• 1978 r. – 121 osób, 18 gospodarstw

• 1987 r. – 134 osoby

Zabytki

• kilka przykładów budownictwa z początku XX wieku: domy nr 3, 7, 12, 13, 18
• dawny cmentarz ewangelicki z początku XX wieku, na południowy zachód od wsi
• dawny cmentarz ewangelicki, na północ od wsi
• zespół leśniczówki z początku XX wieku: leśniczówka i dwa budynki gospodarcze, Końcewo Leśniczówka

Bibliografia

von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Śliwiński Józef, Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic, Olsztyn 1993.
Żurkowska Tekla, Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie, Olsztyn 2008.
Strona Gminy Ruciane Nida [30.08.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
Strona Urzędu Gminy Ruciane Nida [10.09.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [10.09.2013]