Wygryny: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Wygryny | |nazwa = Wygryny | ||
| Linia 7: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Wygryn | |dopełniacz wsi = Wygryn | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 340 | + | |liczba ludności = 340 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = (+48) 87 | |strefa numeracyjna = (+48) 87 | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Wygryny''' (dawniej Wigryny, niem. ''Wigrinnen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski |powiecie piskim]], w [[Ruciane-Nida (gmina miejsko-wiejska)|gminie Ruciane-Nida]]. Od 1954 roku miejscowość wchodziła w skład gminy (później gromady) [[Gmina Ukta|Ukta]] w [[Powiat mrągowski|powiecie mrągowskim]]. W 1973 roku włączono ją do gminy Ruciane-Nida. W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 r. liczyła 340 mieszkańców<ref>łącznie Wygryny i Kokoszka</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Zbigniew Kozdoj]]<ref> [http://bip.ruciane-nida.pl/index.php?k=113 Strona Gminy Ruciane-Nida] </ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Równina Mazurska|Równinie Mazurskiej]], 4,5 km na północ od [[Ruciane-Nida|Rucianego–Nidy]], pomiędzy wschodnią odnogą jeziora [[Jezioro Bełdany|Bełdany]] a wąskim i podłużnym jeziorem [[Jezioro Wygryny|Wygryny]] (Wygryńskie). Przez wieś przebiega droga do miejscowości letniskowej [[Kamień]] i dalej do [[Iznota|Iznoty]]. W pobliżu wsi leży jeszcze jedno jezioro: [[Jezioro Jaskółtko|Jaskółtko]] (Jaskółty, 5,7 ha), a także bindugi nad Bełdanami: Grochówko i Wysoka; na wschód od wsi wysepka Olchowa na Bełdanach. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
W Wygrynach odkryto narzędzia kamienne i krzemienne pochodzące z okresu osadnictwa kultury ceramiki sznurowej. | W Wygrynach odkryto narzędzia kamienne i krzemienne pochodzące z okresu osadnictwa kultury ceramiki sznurowej. | ||
| − | Wieś powstała w 1711 roku jako osada szkatułowa na 2 łanach. Od 1872 roku wieś tworzyła samodzielną gminę (wcześniej pod administracją leśną [[Guzianka|Guzianki]] lub [[Mikołajki|Mikołajek]]). Mieszkańcy – obok uprawy ziemi – zajmowali się rybołówstwem, zbieractwem, wyrębem lasu, zaś już w XX wieku znajdowali zatrudnienie w pobliskich tartakach lub przy transporcie drewna. | + | Wieś powstała w 1711 roku jako [[Osada szkatułowa |osada szkatułowa]] na 2 łanach. Od 1872 roku wieś tworzyła samodzielną gminę (wcześniej pod administracją leśną [[Guzianka|Guzianki]] lub [[Mikołajki|Mikołajek]]). Mieszkańcy – obok uprawy ziemi – zajmowali się rybołówstwem, zbieractwem, wyrębem lasu, zaś już w XX wieku znajdowali zatrudnienie w pobliskich tartakach lub przy transporcie drewna. |
| − | Przed 1846 rokiem Wygryny należały do odległej (15 km) [[ | + | Przed 1846 rokiem Wygryny należały do odległej (15 km) [[Parafia ewangelicka w Mikołajkach|parafii ewangelickiej w Mikołajkach]]; od tegoż roku do nowo powstałej [[Parafia ewangelicka w Ukcie|parafii w Ukcie]]. |
W styczniu 1945 roku przez wieś przeszły wojska radzieckie, lecz miejscowość nie uległa poważniejszym zniszczeniom. | W styczniu 1945 roku przez wieś przeszły wojska radzieckie, lecz miejscowość nie uległa poważniejszym zniszczeniom. | ||
| − | W latach 70. XX wieku we wsi istniał punkt biblioteczny, ognisko przedszkolne i [[ | + | W latach 70. XX wieku we wsi istniał punkt biblioteczny, ognisko przedszkolne i [[Ochotnicza Straż Pożarna]] z remizą (1978), a także sklep spożywczy, przystanek PKS oraz klub „Rolnika” (1979). W 1979 roku oddano do użytku drogę asfaltową z Wygryn do [[Ruciane-Nida|Rucianego-Nidy]]. |
| − | Szkołę (jednoklasową) we wsi założono w 1837 roku. W 1935 roku uczęszczało do niej 104 dzieci, pracowało dwóch nauczycieli. Po [[II wojna światowa | + | Szkołę (jednoklasową) we wsi założono w 1837 roku. W 1935 roku uczęszczało do niej 104 dzieci, pracowało dwóch nauczycieli. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] szkołę otwarto 1 października 1949 roku; naukę podjęło 51 uczniów. Pierwszym (a podówczas także jedynym) nauczycielem i wieloletnim kierownikiem szkoły był [[Romuald Dziewulski]]. W 1978 roku istniała we wsi ośmioklasowa szkoła podstawowa, w której zatrudnionych było 6 nauczycieli, zaś uczęszczało 91 dzieci. |
Wieś wykorzystuje swe dogodne położenie i nabiera charakteru miejscowości wypoczynkowo-turystycznej. Znajdują się tu liczne prywatne domki letniskowe, a także gospodarstwa agroturystyczne, ośrodek wypoczynkowy, kąpielisko i przystań wodna. | Wieś wykorzystuje swe dogodne położenie i nabiera charakteru miejscowości wypoczynkowo-turystycznej. Znajdują się tu liczne prywatne domki letniskowe, a także gospodarstwa agroturystyczne, ośrodek wypoczynkowy, kąpielisko i przystań wodna. | ||
| − | Aktualnie wieś jest siedzibą | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. |
| − | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych | + | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach: |
| − | 1785 – 5 gospodarstw | + | *1785 r. – 5 gospodarstw |
| − | 1818 – 9 gospodarstw | + | *1818 r. – 9 gospodarstw |
| − | 1839 – 95 osób, 16 gospodarstw | + | *1839 r. – 95 osób, 16 gospodarstw |
| − | 1857 – 118 osób | + | *1857 r. – 118 osób |
| − | 1939 – 473 osoby, 61 gospodarstw (wraz z przysiółkami Kokoszka i Orłówko) | + | *1939 r. – 473 osoby, 61 gospodarstw (wraz z przysiółkami [[Kokoszka]] i [[Orłówko]]) |
| − | 1949 – 45 gospodarstw | + | *1949 r. – 45 gospodarstw |
| − | 1970 – 463 osoby, 72 gospodarstwa (wraz z Kokoszką) | + | *1970 r. – 463 osoby, 72 gospodarstwa (wraz z Kokoszką) |
| − | 1978 – 380 osób, 45 gospodarstw | + | *1978 r. – 380 osób, 45 gospodarstw |
| − | 1987 – 385 osób | + | *1987 r. – 385 osób |
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==Zabytki== | |
| − | * | + | *drewniane domy z końca XIX wieku (nr 17, 21, 22, 42, 46, 49) |
| − | * | + | *budynek szkoły z początku XX wieku |
| − | * | + | *młyn z początku XX wieku |
| − | * | + | *cmentarz ewangelicki z przełomu XIX i XX wieku, po zachodniej stronie drogi między Wygrynami i [[Zelwągi|Zelwągami]] |
| − | * | + | *cmentarz ewangelicki z przełomu XIX i XX wieku, po wschodniej stronie drogi między Wygrynami i Zelwągami |
| + | ==Turystyka == | ||
| + | W pobliżu miejscowości przebiega [[Szlak żeglugowy z Mikołajek do Rucianego]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Bibliografia == | |
| − | + | Bielawny Krzysztof, ''Nekropolie w granicach parafii ewangelickich Nawiady, Piecki i Stara Ukta'', Znad Pisy, nr 15, 2006, ss. 162–211.<br/> | |
| − | + | Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. <br/> | |
| − | + | ''Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1975.<br/> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/> | |
| − | + | Śliwiński Józef, ''Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic'', Olsztyn 1993.<br/> | |
| − | + | Żurkowska Tekla, ''Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie'', Olsztyn 2008.<br/> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/sensburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [11.08.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [11.08.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.bip.ruciane-nida.pl/zalaczniki/prawo/130215093910.pdf/ Strona Urzędu Gminy Ruciane-Nida] [11.08.2013] | |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 103: | Linia 99: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat piski]] | |
| − | + | [[Kategoria: Ruciane-Nida (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1701-1800]] | |
| − | [[ | ||
Aktualna wersja na dzień 13:37, 29 cze 2016
| Wygryny | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Ruciane-Nida |
| Liczba ludności (2010) | 340 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-220 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Wygryny | |
| Położenie na mapie Polski  Wygryny | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Wygryny (dawniej Wigryny, niem. Wigrinnen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Ruciane-Nida. Od 1954 roku miejscowość wchodziła w skład gminy (później gromady) Ukta w powiecie mrągowskim. W 1973 roku włączono ją do gminy Ruciane-Nida. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 r. liczyła 340 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Zbigniew Kozdoj[2].
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Mazurskiej, 4,5 km na północ od Rucianego–Nidy, pomiędzy wschodnią odnogą jeziora Bełdany a wąskim i podłużnym jeziorem Wygryny (Wygryńskie). Przez wieś przebiega droga do miejscowości letniskowej Kamień i dalej do Iznoty. W pobliżu wsi leży jeszcze jedno jezioro: Jaskółtko (Jaskółty, 5,7 ha), a także bindugi nad Bełdanami: Grochówko i Wysoka; na wschód od wsi wysepka Olchowa na Bełdanach.
Dzieje miejscowości
W Wygrynach odkryto narzędzia kamienne i krzemienne pochodzące z okresu osadnictwa kultury ceramiki sznurowej. Wieś powstała w 1711 roku jako osada szkatułowa na 2 łanach. Od 1872 roku wieś tworzyła samodzielną gminę (wcześniej pod administracją leśną Guzianki lub Mikołajek). Mieszkańcy – obok uprawy ziemi – zajmowali się rybołówstwem, zbieractwem, wyrębem lasu, zaś już w XX wieku znajdowali zatrudnienie w pobliskich tartakach lub przy transporcie drewna.
Przed 1846 rokiem Wygryny należały do odległej (15 km) parafii ewangelickiej w Mikołajkach; od tegoż roku do nowo powstałej parafii w Ukcie.
W styczniu 1945 roku przez wieś przeszły wojska radzieckie, lecz miejscowość nie uległa poważniejszym zniszczeniom. W latach 70. XX wieku we wsi istniał punkt biblioteczny, ognisko przedszkolne i Ochotnicza Straż Pożarna z remizą (1978), a także sklep spożywczy, przystanek PKS oraz klub „Rolnika” (1979). W 1979 roku oddano do użytku drogę asfaltową z Wygryn do Rucianego-Nidy.
Szkołę (jednoklasową) we wsi założono w 1837 roku. W 1935 roku uczęszczało do niej 104 dzieci, pracowało dwóch nauczycieli. Po II wojnie światowej szkołę otwarto 1 października 1949 roku; naukę podjęło 51 uczniów. Pierwszym (a podówczas także jedynym) nauczycielem i wieloletnim kierownikiem szkoły był Romuald Dziewulski. W 1978 roku istniała we wsi ośmioklasowa szkoła podstawowa, w której zatrudnionych było 6 nauczycieli, zaś uczęszczało 91 dzieci.
Wieś wykorzystuje swe dogodne położenie i nabiera charakteru miejscowości wypoczynkowo-turystycznej. Znajdują się tu liczne prywatne domki letniskowe, a także gospodarstwa agroturystyczne, ośrodek wypoczynkowy, kąpielisko i przystań wodna.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:
- 1785 r. – 5 gospodarstw
- 1818 r. – 9 gospodarstw
- 1839 r. – 95 osób, 16 gospodarstw
- 1857 r. – 118 osób
- 1949 r. – 45 gospodarstw
- 1970 r. – 463 osoby, 72 gospodarstwa (wraz z Kokoszką)
- 1978 r. – 380 osób, 45 gospodarstw
- 1987 r. – 385 osób
Zabytki
- drewniane domy z końca XIX wieku (nr 17, 21, 22, 42, 46, 49)
- budynek szkoły z początku XX wieku
- młyn z początku XX wieku
- cmentarz ewangelicki z przełomu XIX i XX wieku, po zachodniej stronie drogi między Wygrynami i Zelwągami
- cmentarz ewangelicki z przełomu XIX i XX wieku, po wschodniej stronie drogi między Wygrynami i Zelwągami
Turystyka
W pobliżu miejscowości przebiega Szlak żeglugowy z Mikołajek do Rucianego.
Bibliografia
Bielawny Krzysztof, Nekropolie w granicach parafii ewangelickich Nawiady, Piecki i Stara Ukta, Znad Pisy, nr 15, 2006, ss. 162–211.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1975.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Śliwiński Józef, Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic, Olsztyn 1993.
Żurkowska Tekla, Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie, Olsztyn 2008.
Deutsche Verwaltungsgeschichte [11.08.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [11.08.2013]
Strona Urzędu Gminy Ruciane-Nida [11.08.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Wygryny i Kokoszka
- ↑ Strona Gminy Ruciane-Nida
