Cichy: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| (Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Cichy | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Cichego |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Cichy. Dwór.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Cichy. Dwór.<br>Źródło: [http://www.egoturystyka.pl/portal.php?aid=13141031574e539f750c5c2 www.egoturystyka.pl] [03.07.2014] |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = olecki | |powiat = olecki | ||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
|mapa wsi = | |mapa wsi = | ||
|kod mapy = PL-WN | |kod mapy = PL-WN | ||
| − | |stopniN = | + | |stopniN = 54 |minutN = 05 |sekundN = 42 |
| − | |stopniE = | + | |stopniE = 22 |minutE = 18 |sekundE = 55 |
|commons = | |commons = | ||
|wikipodróże = | |wikipodróże = | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' | + | ''' cichCichy ''' (niem. ''Czychen'', od 1938 r. ''Bolken'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olecki|powiecie oleckim]], w [[Świętajno (gmina wiejska, powiat olecki)|gminie Świętajno]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład [[Powiat olecko-gołdapski|powiatu olecko–gołdapskiego]]. Miejscowość w 2010 roku liczyła 307 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Anita Kaczmarska]]<ref>http://bip.swietajno.pl/organy/1416/solectwa_i_wykaz_soltysow</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | Miejscowość w 2010 roku liczyła 307 mieszkańców. | ||
| − | |||
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w | + | Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na [[Pojezierze Ełckie|Pojezierzu Ełckim]], 14 km na północny zachód od [[Olecko|Olecka]] i 12 km na północ od [[Świętajno (powiat olecki)|Świętajna]]. Na wschód i zachód od wsi znajdują się dwa niewielkie jeziorka (1 ha i 2,8 ha). |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś powstała w ramach kolonizacji | + | Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]]. W 1564 roku starosta [[Wawrzyniec von Halle]] sprzedał trzy i pół łana na sołectwo braciom [[Jan Cicho| Janowi]] i [[Brożej Cicho|Brożejowi]] Cichom oraz [[Maciej Bełch|Maćkowi Bełchowi]] z [[Płociczno|Płociczna]]. Sołtysi ze swej strony zobowiązali się do założenia [[Wieś czynszowa|wsi czynszowej]] na 35 łanach; osadnicy otrzymali dziesięcioletnią [[Wolnizna|wolniznę]]. Już w 1581 roku wieś powiększyła swój obszar do 39 łanów. W XIX wieku w Cichach znajdował się majątek szlachecki, który pod koniec tego stulecia zajmował 898 hektarów i należał do największych w powiecie oleckim. [[Mieczysław Orłowicz]], który odwiedził wieś przed I wojną światową, wspominał o ozdobie parku dworskiego – 13–metrowej fontannie. |
| − | [[Parafia ewangelicka w Cichach|Parafię ewangelicką]] założono wkrótce po powstaniu wsi, około 1566 roku. W tym samym czasie wybudowano w Cichach kościół. Jeszcze w XVII wieku znajdował się w nim obraz Najświętszej Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus. Jesienią 1656 roku wieś ocalała przed zniszczeniem z rąk Tatarów, ponieważ towarzyszący najeźdźcom oficer polski zobaczył ów obraz i doszedł do wniosku, że jest to wieś katolicka lub sprzyjająca katolicyzmowi. | + | [[Parafia ewangelicka w Cichach|Parafię ewangelicką]] założono wkrótce po powstaniu wsi, około 1566 roku. W tym samym czasie wybudowano w Cichach [[Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Cichach|kościół]]. Jeszcze w XVII wieku znajdował się w nim obraz Najświętszej Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus. Jesienią 1656 roku wieś ocalała przed zniszczeniem z rąk Tatarów, ponieważ towarzyszący najeźdźcom oficer polski zobaczył ów obraz i doszedł do wniosku, że jest to wieś katolicka lub sprzyjająca katolicyzmowi. |
Szkoła parafialna powstała równocześnie z założeniem parafii. W 1935 roku zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 61 uczniów. | Szkoła parafialna powstała równocześnie z założeniem parafii. W 1935 roku zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 61 uczniów. | ||
| − | Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] na bazie dawnego majątku utworzono we wsi [[Państwowe Gospodarstwo Rolne | + | Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] na bazie dawnego majątku utworzono we wsi [[Państwowe Gospodarstwo Rolne]] wyposażone w warsztaty naprawy sprzętu rolniczego. |
| + | Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: | ||
| − | + | *1857 r. – 258 osób | |
| − | + | *1933 r. – 286 osób | |
| − | + | *1939 r. – 304 osoby | |
| − | + | == Edukacja == | |
| − | + | *[[Szkoła Podstawowa w Cichach|szkoła podstawowa]] | |
| − | == | + | == Religia == |
| − | + | Tutejszy [[Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cichach |kościół]] od 1962 roku jest siedzibą [[Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cichach |parafii]]. | |
| − | |||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | *[[Michał Grodzki]] (ok. | + | *[[Michał Grodzki]] (ok. 1682–1747) – urodzony w [[Wieliczki|Wieliczkach]] rektor szkoły w Cichach, następnie w [[Ostrykół|Ostrymkole]] w [[Powiat ełcki|powiecie ełckim]] (od 1713 r.), poeta, tłumacz, pastor |
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[Dwór w Cichach| | + | *[[Dwór w Cichach|zespół dworsko–parkowy]] z przełomu XIX i XX wieku: pałac, budynek mieszkalny, magazyn, gorzelnia, cztery budynki gospodarcze, park |
| − | * | + | *park dworski z przełomu XIX i XX wieku wraz z przyległym terenem zabudowy gospodarczej i mieszkalnej |
| − | * | + | *pozostałości ewangelickiego cmentarza rodzinnego z XIX wieku |
| + | *Kościół (wraz z plebanią), dawny ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, z XVI wieku, przebudowany w wieku XVIII; znajduje się w nim gotycki tryptyk św. Agnieszki | ||
| + | *kilka przykładów budownictwa murowanego z początku XX wieku, domy nr: 11, 12, 13, 14, 17, 18, 19, 20, 21, 22 | ||
| + | *budynek szkolny z początku XIX wieku, murowany | ||
| + | *zespół młyna z początku XX wieku: młyn motorowy, dom młynarza, budynek gospodarczy | ||
| + | *cmentarz ewangelicki z XIX wieku | ||
| − | + | == Turystyka == | |
| + | *Szlak rowerowy "czerwony" – przebieg trasy: [[Kowale Oleckie]] – [[Sokółki (gmina Kowale Oleckie)|Sokółki]] – Cichy – [[Jezioro Szwałk Mały|Jezioro Szwałk Mały]] – [[Jezioro Łaźno]] i [[Jezioro Litygajny |Litygajny]] – [[Czerwony Dwór]] – [[Jezioro Piłwąg]] – [[Jabłonowo]] – [[Stacze]] – [[Guzy]] – Kowale Oleckie. | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. 1-2, Olsztyn 2011.<br> | |
| − | + | Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002.<br> | |
| − | + | ''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.<br> | |
| − | + | ''Olecko. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.<br> | |
| − | + | Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br> | |
| − | + | Rzempołuch Andrzej, ''Przewodnik po zabytkach dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1992.<br> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br> | |
| − | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka ewidencja zabytków] [12.11.2013]<br> | |
| − | + | Gminna ewidencja zabytków, udostępniona E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie w dniu 30.12.2013.<br> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]<br> | |
| − | <br/ | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/ Verwaltungsgeschichte] [12.11.2013]<br> |
| + | [http://www.egoturystyka.pl/ Wirtualny Przewodnik po krainie EGO] [03.07.2014] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 92: | Linia 94: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat olecki]] | |
| − | + | [[Kategoria: Świętajno (gmina wiejska, powiat olecki)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1501-1600]] | |
| − | [[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 10:10, 12 lip 2016
| Cichy | |
| | |
![Cichy. Dwór.Źródło: www.egoturystyka.pl [03.07.2014]](/index.php/Plik:Cichy._Dw%C3%B3r.jpg) Cichy. Dwór.
Źródło: www.egoturystyka.pl [03.07.2014] | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olecki |
| Gmina | Świętajno |
| Liczba ludności (2010) | 307 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Cichy | |
| Położenie na mapie Polski  Cichy | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
cichCichy (niem. Czychen, od 1938 r. Bolken) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Świętajno. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko–gołdapskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 307 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Anita Kaczmarska[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na Pojezierzu Ełckim, 14 km na północny zachód od Olecka i 12 km na północ od Świętajna. Na wschód i zachód od wsi znajdują się dwa niewielkie jeziorka (1 ha i 2,8 ha).
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1564 roku starosta Wawrzyniec von Halle sprzedał trzy i pół łana na sołectwo braciom Janowi i Brożejowi Cichom oraz Maćkowi Bełchowi z Płociczna. Sołtysi ze swej strony zobowiązali się do założenia wsi czynszowej na 35 łanach; osadnicy otrzymali dziesięcioletnią wolniznę. Już w 1581 roku wieś powiększyła swój obszar do 39 łanów. W XIX wieku w Cichach znajdował się majątek szlachecki, który pod koniec tego stulecia zajmował 898 hektarów i należał do największych w powiecie oleckim. Mieczysław Orłowicz, który odwiedził wieś przed I wojną światową, wspominał o ozdobie parku dworskiego – 13–metrowej fontannie.
Parafię ewangelicką założono wkrótce po powstaniu wsi, około 1566 roku. W tym samym czasie wybudowano w Cichach kościół. Jeszcze w XVII wieku znajdował się w nim obraz Najświętszej Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus. Jesienią 1656 roku wieś ocalała przed zniszczeniem z rąk Tatarów, ponieważ towarzyszący najeźdźcom oficer polski zobaczył ów obraz i doszedł do wniosku, że jest to wieś katolicka lub sprzyjająca katolicyzmowi.
Szkoła parafialna powstała równocześnie z założeniem parafii. W 1935 roku zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 61 uczniów.
Po II wojnie światowej na bazie dawnego majątku utworzono we wsi Państwowe Gospodarstwo Rolne wyposażone w warsztaty naprawy sprzętu rolniczego.
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1857 r. – 258 osób
- 1933 r. – 286 osób
- 1939 r. – 304 osoby
Edukacja
Religia
Tutejszy kościół od 1962 roku jest siedzibą parafii.
Ludzie związani z miejscowością
- Michał Grodzki (ok. 1682–1747) – urodzony w Wieliczkach rektor szkoły w Cichach, następnie w Ostrymkole w powiecie ełckim (od 1713 r.), poeta, tłumacz, pastor
Zabytki
- zespół dworsko–parkowy z przełomu XIX i XX wieku: pałac, budynek mieszkalny, magazyn, gorzelnia, cztery budynki gospodarcze, park
- park dworski z przełomu XIX i XX wieku wraz z przyległym terenem zabudowy gospodarczej i mieszkalnej
- pozostałości ewangelickiego cmentarza rodzinnego z XIX wieku
- Kościół (wraz z plebanią), dawny ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, z XVI wieku, przebudowany w wieku XVIII; znajduje się w nim gotycki tryptyk św. Agnieszki
- kilka przykładów budownictwa murowanego z początku XX wieku, domy nr: 11, 12, 13, 14, 17, 18, 19, 20, 21, 22
- budynek szkolny z początku XIX wieku, murowany
- zespół młyna z początku XX wieku: młyn motorowy, dom młynarza, budynek gospodarczy
- cmentarz ewangelicki z XIX wieku
Turystyka
- Szlak rowerowy "czerwony" – przebieg trasy: Kowale Oleckie – Sokółki – Cichy – Jezioro Szwałk Mały – Jezioro Łaźno i Litygajny – Czerwony Dwór – Jezioro Piłwąg – Jabłonowo – Stacze – Guzy – Kowale Oleckie.
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1-2, Olsztyn 2011.
Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Wojewódzka ewidencja zabytków [12.11.2013]
Gminna ewidencja zabytków, udostępniona E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie w dniu 30.12.2013.
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
Wirtualny Przewodnik po krainie EGO [03.07.2014]
Przypisy
