Straduny: Różnice pomiędzy wersjami

	Straduny
	; Kościół w Stradunach. Fot. Marcin Szala. Źródło: Commons Wikimedia [20.07.2013]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ełcki
Gmina	Ełk
Liczba ludności (2010)	1 056
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	19-300
Tablice rejestracyjne	NEL
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego ; Straduny
	Położenie na mapie Polski ; Straduny
	{{#invoke:Koordynaty\|szablon}}

[wersja nieprzejrzana]

[wersja zweryfikowana]

Aktualna wersja na dzień 07:19, 28 kwi 2020

Dwór w Stradunach.
Fot. Mieczysław Kalski

Młyn w Stradunach.
Fot. Mieczysław Kalski

Straduny (niem. Stradaunen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ełckim, w gminie Ełk. W latach 1818–1975 miejscowość wchodziła w skład powiatu ełckiego. Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Straduny. W latach 1975–1998 Straduny administracyjnie należały do województwa suwalskiego. W 2010 roku liczyła 1 056 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Diana Dawidowska.

Położenie

Miejscowość jest położona nad rzeką rzeką Ełk i Jeziorem Straduńskim. Wieś leży w odległości 9 km od Ełku i 20 km na północ od Olecka.

Dzieje miejscowości

Obszar przyszłej wsi stanowił w okresie rządów Zakonu Krzyżackiego własność państwową, określaną mianem domeny. W roku 1475 z tego terytorium wydzielono część, na której miano wybudować nową osadę. Wieś liczyła 60 łanów i od początku nosiła nazwę Straduny. Zamek krzyżacki został wzniesiony około roku 1486. Według danych z lat 1540-1543 w Stradunach znajdowało się 9 karczem. Przed rokiem 1529 działała w miejscowości samodzielna parafia. Do roku 1560 Straduny były siedzibą starostwa. Swoją pozycję miejscowość utraciła na rzecz prężnie rozwijającego się Olecka.

W latach 1731–1737 pastorem w Stradunach był Jerzy Wasiański (1692–1741). W roku 1741 przetłumaczył na język polski ''Nowo wydany Kancyonał Pruski'', który opublikowano w Królewcu. Wydanie uzupełnił między innymi o psalmy autorstwa Jana Kochanowskiego. Przekład autorstwa Wasiańskiego przez kolejne dwa stulecia należał do najpopularniejszych kancjonałów mazurskich. Do 1926 roku doczekał się 72 wydań.

Pod koniec XVIII wieku miejscowość składała się z 39 gospodarstw. Źródła wskazują, że Stradunach działała w tym czasie szkoła. Na początku XX wieku w Straduny mieszkało 599 osób. W 1933 roku wieś liczyła 773 mieszkańców. U progu II wojny światowej miejscowość była zamieszkana przez 801 osób. Działania wojenne w czasie wojny nie doprowadziły do poważniejszych zniszczeń na terenie miejscowości. Współczesne Straduny zamieszkane są przede wszystkim przez potomków repatriantów, którzy po 1945 roku zostali przesiedleni z terenu dawnych Kresów Wschodnich. W roku 1944 większość mieszkańców w obawie przed zbliżającą się armią radziecką opuściła swoje domy. Znaleźli się wśród nich zarówno Niemcy, Mazurzy, jak i Polacy.

Wśród zabytków znajdujących się w Stradunach uwagę przykuwa wybudowany w latach 1736–1738 kościół. Parafia w Stradunach prowadzona jest przez Zakon Księży Kanoników Regularnych Laterańskich.

Kolejnym ciekawym obiektem jest stary młyn wodny, położony nad sztucznym spiętrzeniem rzeki Ełk przy ulicy Nadrzecznej. Obecnie mieści się tam elektrownia wodna.

Na północnym skraju miejscowości położony jest zachowany zespół dworski. Na początku XX wieku był własnością państwową oddawaną w dzierżawę. W latach 20. XX wieku kolejnym dzierżawcą był Schulz, a na terenie majątku działała gorzelnia oraz prowadzono hodowlę koni i bydła. Zachowany dworek pochodzi z XVIII wieku.

Kultura

W miejscowości działa Centrum Kultury Gminy Ełk, kapela „Niezapominajki” oraz zespoły ludowe: "Stradunianki" i „Jarzębina”.

Szkolnictwo

W Stradunach funkcjonuje Zespół Szkół Samorządowych - szkoła podstawowa i gimnazjum ^[1].

Religia

We wsi znajduje się siedziba lokalnej parafii rzymskokatolickiej.

Turystyka

szlak kajakowy rzeką Ełk o łącznej długości 74 km - trasa: Mazury – Zamoście – Połom – Straduny – Ełk – Prostki – Bogusze

Przyroda

Na terenie wsi znajduje się obszar siedliskowy Natura 2000 "Murawy" na Pojezierzu Ełckim.

Zabytki

zachowany dawny zespół dworski oraz wchodzący w jego skład dworek z XVIII wieku
stary młyn wodny
kościół wzniesiony w latach 1736-1738

Ludzie związani z miejscowością

Jerzy Wasiański (1692–1741) – pastor, autor tłumaczenia na język polski Nowo wydanego Kancyonału Pruskiego

Multimedia

Film udostępniony w ramach projektu Regionalna Kronika Filmowa

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
Kawecki Jan, Roman Bolesław, Ełk. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1970.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [20.07.2013]
Moje Mazury [20.07.2013]
Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa [20.07.2013]
Oficjalna strona Kanoników Regularnych Laterańskich [20.07.2013]
Wikipedia [20.07.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [20.07.2013]

Przypisy

↑ Strona Zespołu Szkół w Stradunach [29.08.2013]

[1] Strona Zespołu Szkół w Stradunach [29.08.2013]

[1]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {{Wieś infobox
   |nazwa                 = Straduny
@@ Linia 7: / Linia 5: @@
   |herb artykuł          =
   |dopełniacz wsi        = Pole-obowiązkowe
-  |zdjęcie               = Pole-obowiązkowe
+  |zdjęcie               = Strad.jpg
-  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe
+  |opis zdjęcia          = Kościół w Stradunach. Fot. Marcin Szala. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Straduny.JPG Commons Wikimedia] [20.07.2013]
-  |rodzaj miejscowości   =wieś sołecka
+  |rodzaj miejscowości   = wieś sołecka
   |województwo           = warmińsko-mazurskie
   |powiat                = ełcki
@@ Linia 16: / Linia 14: @@
   |sołectwo              =
   |wysokość              =
-  |liczba ludności       = 1056
+  |liczba ludności       = 1 056
-  |rok                   = 2009
+  |rok                   = 2010
   |strefa numeracyjna    =(+48) 87
   |kod pocztowy          =19-300
@@ Linia 30: / Linia 28: @@
   |wikisłownik           =
   |www                   =
-}}
+}}<br/>
-<big>''' Straduny''' (niem. ''Stradaunen'') –  wieś położona w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim,  w powiecie ełckim, w gminie Ełk.
+[[image:straduny.jpg|thumb|right|290px|Dwór w Stradunach.<br>Fot. Mieczysław Kalski]]
+[[image:straduny2.jpg|thumb|right|290px|Młyn w Stradunach.<br>Fot. Mieczysław Kalski]]
+''' Straduny''' (niem. ''Stradaunen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat ełcki|powiecie ełckim]], w [[Ełk (gmina wiejska)|gminie Ełk]].
+W latach 1818–1975 miejscowość wchodziła w skład powiatu ełckiego. Do 1954 roku miejscowość była siedzibą [[Gmina Straduny|gminy Straduny]]. W latach 1975–1998 Straduny [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należały do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku liczyła 1 056 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Diana Dawidowska.
-W latach 1818-1975 miejscowość wchodziła w skład powiatu ełckiego. Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Straduny. W latach 1975-1998 Straduny administracyjnie należały do województwa suwalskiego.
+==Położenie==
+Miejscowość jest położona nad rzeką [[Rzeka Ełk|rzeką Ełk]] i [[Jezioro Straduńskie|Jeziorem Straduńskim]]. Wieś leży w odległości 9 km od  [[Ełk|Ełku]] i 20 km na północ od [[Olecko|Olecka]].
-<br/>
+== Dzieje miejscowości ==
+Obszar przyszłej wsi stanowił w okresie rządów [[Zakon Krzyżacki|Zakonu Krzyżackiego]] własność państwową, określaną mianem [[Domena|domeny]]. W roku 1475 z tego terytorium wydzielono część, na której miano wybudować nową osadę. Wieś liczyła 60 łanów i od początku nosiła nazwę Straduny. Zamek krzyżacki został wzniesiony około roku 1486. Według danych z lat 1540-1543 w Stradunach znajdowało się 9 karczem.
+Przed rokiem 1529 działała w miejscowości samodzielna parafia. Do roku 1560 Straduny były siedzibą [[Starostwo straduńskie|starostwa]]. Swoją pozycję miejscowość utraciła na rzecz prężnie rozwijającego się Olecka.
-=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+W latach 1731–1737 pastorem w Stradunach był [[Jerzy Wasiański]] (1692–1741). W roku 1741  przetłumaczył na język polski [[''Nowo wydany Kancyonał Pruski'']], który opublikowano w Królewcu. Wydanie uzupełnił między innymi o psalmy autorstwa Jana Kochanowskiego. Przekład autorstwa Wasiańskiego przez kolejne dwa stulecia należał do najpopularniejszych [[Kancjonały mazurskie|kancjonałów mazurskich]]. Do 1926 roku doczekał się 72 wydań.
-Miejscowość jest  położona nad rzeką Ełk i [[Jezioro Straduńskie|Jeziorem Straduńskim]]. Wieś leży w odległości 9 km od  Ełku  i 20 km na północ od Olecka.
-<br/>
-=== Dzieje miejscowości ===
+Pod koniec XVIII wieku miejscowość składała się z 39 gospodarstw. Źródła wskazują, że Stradunach działała w tym czasie szkoła. Na początku XX wieku w Straduny mieszkało 599 osób. W 1933 roku wieś liczyła 773 mieszkańców. U progu [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]] miejscowość była zamieszkana przez 801 osób. Działania wojenne w czasie wojny nie doprowadziły do poważniejszych zniszczeń na terenie miejscowości.
-Obszar przyszłej wsi stanowił w okresie rządów zakonu krzyżackiego własność państwową, określaną mianem domeny. W roku 1475 z tego terytorium wydzielono część, na której miano wybudować nową osadę. Wieś liczyła 60 łanów i  od początku nosiła nazwę Straduny. Zamek krzyżacki został wzniesiony około roku 1486. Miejscowość występuje następnie w źródłach z roku 1507 i 1513. Według danych z lat 1540-1543 w Stradunach znajdowało się 9 karczem.
+Współczesne Straduny zamieszkane są przede wszystkim przez potomków repatriantów, którzy po 1945 roku zostali przesiedleni z terenu dawnych Kresów Wschodnich. W roku 1944 większość mieszkańców w obawie przed zbliżającą się armią radziecką opuściła swoje domy. Znaleźli się wśród nich zarówno Niemcy, [[Mazurzy]], jak i Polacy.
-Przed rokiem 1529 działała w miejscowości samodzielna parafia. Do roku 1560 Straduny były siedzibą starostwa. Swoją pozycję miejscowość utraciła na rzecz prężnie rozwijającego się Olecka .
-W latach 1731-1737 pastorem w Stradunach był [[Jerzy Wasiański]] (1692-1741). W roku 1741  przetłumaczył na język polski ''Nowo wydany Kancyonał Pruski'', który opublikowano w Królewcu. Wydanie uzupełnił między innymi o psalmy autorstwa Jana Kochanowskiego. Przekład autorstwa Wasiańskiego przez kolejne dwa stulecia należał do najpopularniejszych kancjonałów mazurskich. Do 1926 roku doczekał się 72 wydań.
+Wśród zabytków znajdujących się w Stradunach uwagę przykuwa wybudowany w latach 1736–1738 [[lkwim:Kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski w Stradunach|kościół]]. Parafia w Stradunach prowadzona jest przez [[Zakon Księży Kanoników Regularnych Laterańskich]].
+Kolejnym ciekawym obiektem jest stary [[Młyn w Stradunach|młyn wodny]], położony nad sztucznym spiętrzeniem rzeki Ełk przy ulicy Nadrzecznej. Obecnie mieści się tam elektrownia wodna.
-Pod koniec XVIII wieku, miejscowość składała się z 39 gospodarstw.  Źródła wskazują, że Stradunach działała w tym czasie szkoła . Na początku XX wieku Straduny zamieszkiwało 599 osób. W 1933 roku wieś liczyła 773 mieszkańców. U progu II wojny światowej miejscowość była zamieszkana przez 801 osób.
+Na północnym skraju miejscowości położony jest zachowany [[Dwór w Stradunach |zespół dworski]]. Na początku XX wieku był własnością państwową oddawaną w dzierżawę. W latach 20. XX wieku kolejnym dzierżawcą był Schulz, a na terenie majątku działała gorzelnia oraz prowadzono hodowlę  koni i bydła. Zachowany dworek pochodzi z XVIII wieku.
+<br/>
-Działania wojenne w czasie II wojny światowej nie doprowadziły do poważniejszych zniszczeń na terenie miejscowości.
+==Kultura==
+W miejscowości działa [[Centrum Kultury Gminy Ełk z siedzibą w Stradunach |Centrum Kultury Gminy Ełk]], [[lkwim:Kapela „Niezapominajki” ze Stradun|kapela „Niezapominajki”]] oraz zespoły ludowe: [[lkwim: Zespół „Stradunianki” ze Stradun|"Stradunianki"]] i [[lkwim:Zespół „Jarzębina” ze Stradun|„Jarzębina”]].
+<br/>
-Współczesne Straduny zamieszkane są przede wszystkim przez potomków repatriantów, którzy po 1945 roku zostali przesiedleni z terenu dawnych Kresów Wschodnich. W roku 1944 większość mieszkańców w obawie przed zbliżającą się armią radziecką opuściła swoje domy. Znaleźli się wśród nich zarówno Niemcy, [[Mazurzy]] jak i Polacy.
+==Szkolnictwo==
+W Stradunach funkcjonuje [[Zespół Szkół Samorządowych w Stradunach |Zespół Szkół Samorządowych]] - [[Szkoła Podstawowa w Stradunach |szkoła podstawowa]] i [[Gimnazjum w Stradunach |gimnazjum]] <ref> [http://www.zssstraduny.fantex.pl/ Strona Zespołu Szkół w Stradunach] [29.08.2013]</ref>.
+<br/>
-Wśród zabytków znajdujących się w Stradunach uwagę przykuwa wybudowany w latach 1736-1738 kościół . Parafia w Stradunach prowadzona jest przez zakon księży kanoników regularnych laterańskich.
+==Religia==
+We wsi znajduje się siedziba lokalnej [[Parafia pw. Matki Bożej Królowej Polski w Stradunach|parafii rzymskokatolickiej]].
-Kolejnym ciekawym obiektem jest stary młyn wodny, położony nad sztucznym spiętrzeniem rzeki Ełk przy ulicy Nadrzecznej. Obecnie mieści się tam elektrownia wodna.
+<br/>
-Na północnym skraju miejscowości położony jest zachowany zespół dworski. Na początku XX wieku był własnością państwową, oddawaną w dzierżawę. W latach 20. XX wieku kolejnym dzierżawcą był Schulz, a na terenie majątku działała gorzelnia oraz prowadzono hodowlę  koni i bydła. Zachowany dworek pochodzi z XVIII wieku.
-<br/>
+==Turystyka==
+*[[Szlak kajakowy rzeką Ełk|szlak kajakowy rzeką Ełk]] o łącznej długości 74 km - trasa: [[Mazury]] – [[Zamoście]] – [[Połom]] – Straduny – Ełk – [[Prostki]] – [[Bogusze]]
-=== Ludzie związani z miejscowością: ===
+==Przyroda==
-*[[Jerzy Wasiański]] (1692-1741) - pastor, autor tłumaczenia na język polski ''Nowo wydanego Kancyonału Pruskiego''
+Na terenie wsi znajduje się obszar siedliskowy [[Natura 2000 Murawy na Pojezierzu Ełckim |Natura 2000 "Murawy" na Pojezierzu Ełckim]].
 <br/>
+== Zabytki==
+*zachowany dawny zespół dworski oraz wchodzący w jego skład dworek z XVIII wieku
+*stary młyn wodny
+*kościół wzniesiony w latach 1736-1738
-[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|Miejscowość-Opis-Ryzunku]]
+== Ludzie związani z miejscowością==
+*Jerzy Wasiański (1692–1741) – pastor, autor tłumaczenia na język polski ''Nowo wydanego Kancyonału Pruskiego''
-=== Zabytki: ===
+==Multimedia==
-*Zachowany dawny zespół dworski oraz wchodzący w jego skład dworek z XVIII wieku
-*Stary młyn wodny
-*Zabytkowy kościół wzniesiony w latach 1736-1738
-[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|Miejscowość-Opis-Ryzunku]]
+{{#ev:youtube|XTNsv-64RlI|400|left|Film udostępniony w ramach projektu [http://rkf.warmia.mazury.pl/ Regionalna Kronika Filmowa]}}
-<br/>
+== Bibliografia==
+Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002.<br/>
+Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'',  Olsztyn 2001.<br/>
+Kawecki Jan, Roman Bolesław, ''Ełk. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1970.<br/>
+''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.<br/>
+Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. <br/>
+Rzempołuch Andrzej, ''Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1992.<br/>
+''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
+[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=5524&p_token=0.4449452750208942/ Bank Danych Lokalnych GUS] [20.07.2013]<br/>
+[http://mojemazury.pl/8610,Straduny-zabytkowy-barokowy-kosciol.html/ Moje Mazury] [20.07.2013]<br/>
+[http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/doccontent?id=85236&from=FBC/ Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa] [20.07.2013]<br/>
+[http://www.kanonicy.pl/ Oficjalna strona Kanoników Regularnych Laterańskich] [20.07.2013]<br/>
+[http://pl.wikipedia.org/wiki/Straduny/ Wikipedia] [20.07.2013]<br/>
+[http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/straduny/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [20.07.2013]
-=== Bibliografia: ===
-#Grzegorz Białuński, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002.
-#Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'',  Olsztyn 2001.
-#Jan Kawecki, Bolesław Roman, ''Ełk. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1970.
-#''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
-#Mieczysław Orłowicz, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
-#Andrzej Rzempołuch, ''Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1992.
-#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
-#Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=5524&p_token=0.4449452750208942 ; http://mojemazury.pl/8610,Straduny-zabytkowy-barokowy-kosciol.html  [data dostępu: 20.07.2013]
-#Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa: http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/doccontent?id=85236&from=FBC [data dostępu: 20.07.2013]
-#Oficjalna strona Kanoników Regularnych Laterańskich: http://www.kanonicy.pl/ [data dostępu: 20.07.2013]
-#Serwis turystyczny MojeMazury.pl: http://mojemazury.pl/31314,Szlak-kajakowy-Czerwony-Dwor-Elk.html [data dostępu: 20.07.2013]
 {{Przypisy}}
+<references/>
 <br/>
-== Zobacz też ==
+[[Kategoria: Powiat ełcki]]
-[[Użytkownik:Emzet|Emzet]] ([[Dyskusja użytkownika:Emzet|dyskusja]]) 21:48, 16 wrz 2013 (CEST)
+[[Kategoria: Ełk (gmina wiejska)]]
+[[Kategoria: Wsie sołeckie]]
-[[Kategoria: Miejscowość]]
+[[Kategoria: 1401-1500]]
-[[Użytkownik:Emzet|Emzet]] ([[Dyskusja użytkownika:Emzet|dyskusja]]) 12:16, 6 wrz 2013 (CEST)