Janowo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Kultura) |
|||
| (Nie pokazano 31 wersji utworzonych przez 8 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Janowo | |
| − | |herb wsi = | + | |herb wsi = Herb Janowa.png |
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Janowa | |dopełniacz wsi = Janowa | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Kościół św. Rocha w Janowie.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Kościół św. Rocha w Janowie.<br> Autor: Mieczysław Kalski. |
| − | |rodzaj miejscowości = wieś | + | |rodzaj miejscowości = wieś gminna |
| − | |województwo = warmińsko - mazurskie | + | |województwo = warmińsko-mazurskie |
|powiat = nidzicki | |powiat = nidzicki | ||
|gmina = Janowo | |gmina = Janowo | ||
| Linia 15: | Linia 15: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = | + | |liczba ludności = 1 047 |
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
|strefa numeracyjna = (+48) 89 | |strefa numeracyjna = (+48) 89 | ||
|kod pocztowy = 13 - 113 | |kod pocztowy = 13 - 113 | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | '''Janowo''' (do XVI w. ''Janowo Miasto'') – wieś gminna w [[Województwo warmińsko-mazurskie |województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat nidzicki |powiecie nidzickim]], w [[Janowo (gmina wiejska)|gminie Janowo]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie |województwa olsztyńskiego]]. We wsi znajduje się siedziba gminy Janowo. W 2010 roku wieś liczyła 1 047 mieszkańców. Obecnie funkcje wójta pełni [[Mateusz Jaroszewski]]<ref>[http://www.janowo.pl/pl_kierownictwo-urzedu-gminy,40.html Strona Gminy Janowo] [18.07.2014]</ref>. |
| + | == Położenie == | ||
| + | Janowo leży nad [[Rzeka Orzyc |rzeką Orzyc]],w odległości ok. 4 km na północny zachód od [[Jezioro Zawadzkie| Jeziora Zawadzkiego]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | + | Pierwotnie na terenie dzisiejszej wsi istniała osada i kościół, o których wspomina przywilej lokacyjny Janowa. Z założeniem miejscowości wiąże się legenda. Książę Jan Starszy podczas polowania spadł z konia i złamał nogę. Znalazł go Jan (cieśla) i zabrał do wioski, gdzie kolejni Janowie (zielarz, piekarz, medyk i wielu innych) zadbali o zdrowie księcia. Za udzieloną opiekę Jan lokował gród w miejsce ówczesnej wsi. Nadał jej też herb i pieczęć z wizerunkiem Jana Chrzciciela, który był jego patronem. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Janowie|Kościół]] powstał w 1374 r. i stał się symbolem miasta. Janowo stanowiło dawniej (po lokacji) miasteczko rządowe nad rzeką Orzyc. Jan Starszy – książę mazowiecki – w 1421 r. nadał [[przywilej niemiecki]], w którym ustanowił w miejscowości łaźnię i postrzygalnię. Miejscowość lokowano na 30 łanach. Mieszkańcy wsi otrzymali prawo do korzystania z lasu, a kupcy zostali zwolnieni z ceł – oprócz wywozu towarów poza Mazowsze. Nazwa miejscowości pochodzi od imienia księcia Jana. Pierwszym wójtem Janowa był Mikołaj zwany Wańkiem. | |
| − | + | Przed 1437 r. w obrębie miejscowości znalazła się wieś Mączki. Natomiast po inkorporacji Mazowsza do Polski Janowo zostało miastem królewskim. W XV w. odbywały się tu mazowiecko–krzyżackie zjazdy sądowe. Książęta mazowieccy wprowadzili targ i trzy jarmarki w ciągu roku. Zygmunt I w 1553 r. uwolnił miasto od podatków na okres 4 lat. W połowie XVI w. Janowo było trzecim co do wielkości miastem na ziemi ciechanowskiej. Miało swoich kowali, zdunów, kuśnierzy, cieśli, bednarzy, szewców, rzeźników, piekarzy i komorników. | |
| + | W 1782 r. dzieci uczyły się jedynie zimą, gdyż latem musiały pracować na roli. W 1827 r. Janowo posiadało: synagogę, kościół murowany, młyn, urząd gminy i dwa wiatraki. W tym roku stanowiło odrębną gminę. W obszarze miasta znajdowało się 140 domów. Mieszkańców zaś było 2059. W 1862 r. w Janowie mieszkało 1616 osób, w tym: 1095 katolików, 11 ewangelików, 629 starozakonnych. Ci ostatni trudnili się rolnictwem i wyrobem płótna domowego. Janowo straciło prawa miejskie po powstaniu styczniowym. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Gospodarka== | |
| − | + | We wsi działają sklepy spożywcze i odzieżowe, firmy handlowo–usługowe, [[Agroturystyka |agroturystyka]], piekarnia. W Janowie mieści się siedziba [[Leśnictwo Janowo|leśnictwa]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Kultura== |
| − | + | W Janowie działa [[Gminny Ośrodek Kultury w Janowie|Gminny Ośrodek Kultury]] i [[Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Janowskiej w Janowie |Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Janowskiej]]. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Szkolnictwo== |
| − | + | *[[Ośrodek Edukacji Przedszkolnej w Janowie |Ośrodek Edukacji Przedszkolnej]] | |
| − | [[ | + | *[[Szkoła Podstawowa w Janowie |Szkoła Podstawowa im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego]] |
| + | *[[Gimnazjum w Janowie |gimnazjum]] | ||
| + | *[[Zespół Szkół w Janowie|zespół szkół]] | ||
| − | <br/> | + | ==Opieka społeczna== |
| + | We wsi działa [[Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Janowie|Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej]]. | ||
| + | <br/> | ||
| − | == | + | == Ludzie związani z miejscowością== |
| + | *[[Władysław Biały]] – ksiądz katolicki | ||
| + | *[[Ryszard Juszkiewicz]] – polski prawnik, historyk, badacz dziejów ziemi mławskiej, senator pierwszej i drugiej kadencji | ||
| − | + | == Zabytki== | |
| + | *[[Kościół pw. św. Rocha w Janowie |kościół]], będący siedzibą miejscowej [[Parafia pw. św. Rocha w Janowie |parafii rzymskokatolickiej]] | ||
| + | *cmentarz żydowski | ||
| + | *zabytkowy rynek z pomnikiem marszałka Józefa Piłsudskiego | ||
| + | *drewniana zabudowa miejska | ||
| + | *miejsca pamięci bohaterskiej śmierci bojowników o polskość | ||
| + | == Przyroda == | ||
| + | W pobliżu miejscowości znajduje się pomnik przyrody – [[Głaz narzutowy "Kucak" |głaz narzutowy "Kucak"]]. | ||
| + | <br/> | ||
| − | Wijaczka Jacek,''Dzieje wsi do końca XVIII wieku'', [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Reznera, Nidzica 2012, | + | == Bibliografia== |
| + | ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'',pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. III, Warszawa 1882.<br> | ||
| + | Wijaczka Jacek,''Dzieje wsi do końca XVIII wieku'', [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Reznera, Nidzica 2012, ss. 165-202.<br> | ||
| + | [http://www.mojemazury.pl/ Moje Mazury] [12.09.2013]<br> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [18.07.2014]<br> | ||
| + | [http://www.janowo.pl/ Strona Gminy Janowo] [18.07.2014] | ||
| + | {{Przypisy}} | ||
| + | <references/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[Kategoria: Powiat nidzicki]] | |
| − | + | [[Kategoria: Janowo (gmina wiejska)]] | |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Wsie gminne]] |
| − | [[ | + | [[Kategoria: 1301-1400]] |
Aktualna wersja na dzień 08:51, 5 cze 2024
| Janowo | |||
| | |||
| |||
 Kościół św. Rocha w Janowie.
Autor: Mieczysław Kalski. | |||
| Rodzaj miejscowości | wieś gminna | ||
| Państwo |  Polska
| ||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | nidzicki | ||
| Gmina | Janowo | ||
| Liczba ludności (2010) | 1 047 | ||
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 | ||
| Kod pocztowy | 13 - 113 | ||
| Tablice rejestracyjne | NNI | ||
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Janowo | |||
| Położenie na mapie Polski  Janowo | |||
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |||
Janowo (do XVI w. Janowo Miasto) – wieś gminna w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Janowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. We wsi znajduje się siedziba gminy Janowo. W 2010 roku wieś liczyła 1 047 mieszkańców. Obecnie funkcje wójta pełni Mateusz Jaroszewski[1].
Spis treści
Położenie
Janowo leży nad rzeką Orzyc,w odległości ok. 4 km na północny zachód od Jeziora Zawadzkiego.
Dzieje miejscowości
Pierwotnie na terenie dzisiejszej wsi istniała osada i kościół, o których wspomina przywilej lokacyjny Janowa. Z założeniem miejscowości wiąże się legenda. Książę Jan Starszy podczas polowania spadł z konia i złamał nogę. Znalazł go Jan (cieśla) i zabrał do wioski, gdzie kolejni Janowie (zielarz, piekarz, medyk i wielu innych) zadbali o zdrowie księcia. Za udzieloną opiekę Jan lokował gród w miejsce ówczesnej wsi. Nadał jej też herb i pieczęć z wizerunkiem Jana Chrzciciela, który był jego patronem.
Kościół powstał w 1374 r. i stał się symbolem miasta. Janowo stanowiło dawniej (po lokacji) miasteczko rządowe nad rzeką Orzyc. Jan Starszy – książę mazowiecki – w 1421 r. nadał przywilej niemiecki, w którym ustanowił w miejscowości łaźnię i postrzygalnię. Miejscowość lokowano na 30 łanach. Mieszkańcy wsi otrzymali prawo do korzystania z lasu, a kupcy zostali zwolnieni z ceł – oprócz wywozu towarów poza Mazowsze. Nazwa miejscowości pochodzi od imienia księcia Jana. Pierwszym wójtem Janowa był Mikołaj zwany Wańkiem.
Przed 1437 r. w obrębie miejscowości znalazła się wieś Mączki. Natomiast po inkorporacji Mazowsza do Polski Janowo zostało miastem królewskim. W XV w. odbywały się tu mazowiecko–krzyżackie zjazdy sądowe. Książęta mazowieccy wprowadzili targ i trzy jarmarki w ciągu roku. Zygmunt I w 1553 r. uwolnił miasto od podatków na okres 4 lat. W połowie XVI w. Janowo było trzecim co do wielkości miastem na ziemi ciechanowskiej. Miało swoich kowali, zdunów, kuśnierzy, cieśli, bednarzy, szewców, rzeźników, piekarzy i komorników.
W 1782 r. dzieci uczyły się jedynie zimą, gdyż latem musiały pracować na roli. W 1827 r. Janowo posiadało: synagogę, kościół murowany, młyn, urząd gminy i dwa wiatraki. W tym roku stanowiło odrębną gminę. W obszarze miasta znajdowało się 140 domów. Mieszkańców zaś było 2059. W 1862 r. w Janowie mieszkało 1616 osób, w tym: 1095 katolików, 11 ewangelików, 629 starozakonnych. Ci ostatni trudnili się rolnictwem i wyrobem płótna domowego. Janowo straciło prawa miejskie po powstaniu styczniowym.
Gospodarka
We wsi działają sklepy spożywcze i odzieżowe, firmy handlowo–usługowe, agroturystyka, piekarnia. W Janowie mieści się siedziba leśnictwa.
Kultura
W Janowie działa Gminny Ośrodek Kultury i Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Janowskiej.
Szkolnictwo
- Ośrodek Edukacji Przedszkolnej
- Szkoła Podstawowa im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego
- gimnazjum
- zespół szkół
Opieka społeczna
We wsi działa Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej.
Ludzie związani z miejscowością
- Władysław Biały – ksiądz katolicki
- Ryszard Juszkiewicz – polski prawnik, historyk, badacz dziejów ziemi mławskiej, senator pierwszej i drugiej kadencji
Zabytki
- kościół, będący siedzibą miejscowej parafii rzymskokatolickiej
- cmentarz żydowski
- zabytkowy rynek z pomnikiem marszałka Józefa Piłsudskiego
- drewniana zabudowa miejska
- miejsca pamięci bohaterskiej śmierci bojowników o polskość
Przyroda
W pobliżu miejscowości znajduje się pomnik przyrody – głaz narzutowy "Kucak".
Bibliografia
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich,pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. III, Warszawa 1882.
Wijaczka Jacek,Dzieje wsi do końca XVIII wieku, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Reznera, Nidzica 2012, ss. 165-202.
Moje Mazury [12.09.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [18.07.2014]
Strona Gminy Janowo [18.07.2014]
Przypisy
- ↑ Strona Gminy Janowo [18.07.2014]
