Kalinowo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki:) |
|||
| (Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Kalinowo | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Kalinowa | |dopełniacz wsi = Kalinowa | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = kalinowo.jpg |
| − | |opis zdjęcia = Kościół w Kalinowie. | + | |opis zdjęcia = Kościół w Kalinowie.<br>Fot. Mieczysław Kalski |
| − | |rodzaj miejscowości =wieś gminna | + | |rodzaj miejscowości = wieś gminna |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = ełcki | |powiat = ełcki | ||
| Linia 15: | Linia 15: | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
|liczba ludności = 778 | |liczba ludności = 778 | ||
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
|strefa numeracyjna =(+48) 87 | |strefa numeracyjna =(+48) 87 | ||
|kod pocztowy = 19-314 | |kod pocztowy = 19-314 | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Kalinowo''' (niem. ''Kallinowen'', ''Dreimühlen'') – wieś gminna położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat ełcki|powiecie ełckim]], w [[Kalinowo (gmina wiejska)|gminie Kalinowo]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. Miejscowość jest siedzibą gminy Kalinowo. W 2010 roku wieś liczyła 778 mieszkańców. Aktualnie funkcję wójta sprawuje [[Mariusz Klepacki]]. |
| − | + | == Położenie == | |
| + | Kalinowo jest położone nad rzeką [[Rzeka Kalinka |Kalinką]], w odległości 22,4 km na zachód od [[Augustowo|Augustowa]]. | ||
| + | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| + | Nazwa wsi wywodzi się albo od [[Prusowie |pruskiego]] słowa ''kal'', oznaczającego górę albo od polskiego słowa ''kalina''. Kamienna baba znajdująca się na cmentarzu może wskazywać, że osada istniała na tym terenie już za czasów [[Jaćwięgowie|Jaćwięgów]]. | ||
| + | Pierwszą informację na temat Kalinowa (wówczas ''Kalynowa'') odnajdujemy w roku 1499. Wtedy właśnie ówczesny pleban toczył spór ze swoim odpowiednikiem z [[Juchy|Juch]] o wieś [[Kleszczewo]]. Według danych z roku 1507 wieś liczyła 40 łanów. Prawdopodobnie lokowano ją po 1491 roku. Książę [[Albrecht Hohenzollern|Albrecht]] nadał miejscowości przywilej w roku 1539. Potwierdzał on nadanie 40 łanów na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. 2 łany otrzymał pastor, a kolejne 4 łany sołtys Stanisław. W roku 1507 w Kalinowie działało 2 karczmarzy, a w latach 1540–1543 wykazano istnienie 6 karczem. Osadnicy, którzy zasiedlali miejscowość, pochodzili w przeważającej mierze z Mazowsza. | ||
| + | W XVII wieku miejscowość była zamieszkana wyłącznie przez Polaków. W roku 1565 roku w trakcie najazdu Tatarów Kalinowo poważnie ucierpiało. W czasie epidemii dżumy w latach 1709–1711 w parafii Kalinowo zmarły 633 osoby. Wykaz z lat 1740–1742 wskazuje, że miejscowość posiadała własną szkołę. W połowie XVIII stulecia wieś składała się z 38 domów. W 1835 roku Kalinowo zamieszkiwało 300 osób. W roku 1900 ich liczba wzrosła do 590. W 1939 roku wieś liczyła 661 mieszkańców . | ||
| + | W dwudziestoleciu międzywojennym nazwa miejscowości została zmieniona w okresie tzw. [[Chrzty hitlerowskie|chrztów hitlerowskich]] na ''Dreimühlen''. | ||
| + | |||
| + | Kalinowska parafia należała do jednych z najbardziej polskich na terenie [[Mazury|Mazur]]. W 1834 roku wśród 3625 parafian znajdowało się jedynie 239 Niemców. Na samym początku XX wieku odnajdujemy 1400 Niemców przy ogólnej liczbie 5244 parafian. Dwa lata przed wybuchem [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] wśród 3600 parafian odnotowano 660 Niemców. | ||
| + | Wśród znanych mieszkańców miejscowości należy wymienić [[Bernard Rostock-Rostkowski|Bernarda Rostock–Rostkowskiego]] – urodzonego w Kalinowie – proboszcza tutejszej parafii. Rostock–Rostkowski zasłynął jako tłumacz pieśni religijnych na język polski, a także twórca utworów o charakterze religijnym i ludowym. | ||
| + | Kolejną ciekawą postacią jest bez wątpienia [[Michał Pogorzelski]] urodzony w [[Lepaki Wielkie|Lepakach Wielkich]]. Pogorzelski w latach 1780–1798 był proboszczem w Kalinowie, tworzył utwory o tematyce religijnej, komponował muzykę i pisał wiersze. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==Bezpieczeństwo== | |
| − | + | W miejscowości działa jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna w Kalinowie | Ochotniczej Straży Pożarnej]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | W miejscowości działa jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna w Kalinowie| Ochotniczej Straży Pożarnej]] | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Kultura== | |
We wsi działa [[Gminny Ośrodek Kultury w Kalinowie|Gminny Ośrodek Kultury]] oraz [[Gminna Biblioteka Publiczna w Kalinowie|Gminna Biblioteka Publiczna]]. | We wsi działa [[Gminny Ośrodek Kultury w Kalinowie|Gminny Ośrodek Kultury]] oraz [[Gminna Biblioteka Publiczna w Kalinowie|Gminna Biblioteka Publiczna]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Religia== |
| − | + | W Kalinowie znajduje się siedziba [[Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kalinowie |parafii rzymskokatolickiej pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny]]. | |
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[ | + | |
| − | [[ | + | == Ludzie związani z miejscowością == |
| − | + | *Bernard Rostock-Rostkowski (1690–1759) – proboszcz w Kalinowie, rektor szkoły w [[Kuty |Kutach]], tłumacz pieśni religijnych | |
| − | W Kalinowie działa [[ | + | *[[Michał Pogorzelski]] (1737–1798) – proboszcz w Kalinowie, poeta, autor pieśni o tematyce ludowej i religijnej |
| + | *[[lkwim: Wacław Kasprzyk|Wacław Kasprzyk]] (1927–2011) – twórca ludowy, poeta | ||
| + | ==Szkolnictwo== | ||
| + | W Kalinowie działa [[Szkoła Podstawowa w Kalinowie|szkoła podstawowa]]<ref>[http://www.spkalinowo.edupage.org/ Strona Szkoły Podstawowej w Kalinowie] [10.09.2013]</ref> oraz [[Gimnazjum w Kalinowie|gimnazjum]]<ref>[http://www.gimnazjum_kalinowo.republika.pl/ Strona Gimnazjum w Kalinowie] [10.09.2013]</ref>. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ||
| − | Przez gminę Kalinowo przebiega najdłuższy [[szlak kajakowy]] powiatu ełckiego | + | ==Turystyka== |
| − | + | Przez gminę Kalinowo przebiega najdłuższy [[Szlak mazursko-augustowski|szlak kajakowy]] powiatu ełckiego. Rozpoczyna się w [[Olecko|Olecku]], nad brzegiem jeziora [[Jezioro Olecko|Olecko]]. Prowadzi przez rzekę [[Rzeka Lega|Lege]] do jeziora [[Jezioro Selmęt Wielki| Selmęt Wielki]]. Dalszy ciąg szlaku wiedzie rzeką [[Rzeka Małkinia|Małkinią]], [[Jezioro Stackie|Jeziorem Stackim]], [[Jezioro Rajgrodzkie|Rajgrodzkim]], rzeką [[Rzeka Jerzgnia|Jegrznią]], a po przecięciu jeziora [[Jezioro Dreństwo|Dreństwo]] przez [[Bagna Kuwasów |Bagna Kuwasów]], [[Kanał Augustowski|Kanałem Augustowskim]] do [[Augustowo|Augustowa]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | === | + | == Zabytki == |
| − | + | *[[lkwim:Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Kalinowie|kamienny kościół]] wzniesiony w latach 1924–1926 | |
| − | + | *[[Kwatera wojenna w Kalinowie|kwatery wojenne]] z lat [[1914–1918]], zlokalizowane na [[Cmentarz gminny w Kalinowie|cmentarzu gminnym]]; miejsce spoczynku 1 żołnierza niemieckiego, prawdopodobnie 4 żołnierzy rosyjskich oraz cywilnej ofiary wojny | |
| − | + | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | + | Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002.<br/> | |
| − | + | Kawecki Jan, Roman Bolesław, ''Ełk. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1970.<br/> | |
| − | + | Kessert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. <br/> | |
| − | + | Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. <br/> | |
| + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=5602&p_token=0.2732774618275112/ Bank Danych Lokalnych GUS] [22.07.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/lyck.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [22.07.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.mazury.com.pl/gminy/kalinowo/ Strona Gminy Kalinowo] [22.07.2013]<br/> | ||
| + | [http://pl.wikipedia.org/ Wikipedia] [22.07.2014] <br/> | ||
| + | [http://www.rowery.olsztyn.pl/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [22.07.2014] | ||
| + | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| Linia 91: | Linia 92: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat ełcki]] | |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Kalinowo (gmina wiejska)]] |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Wsie gminne]] |
| − | + | [[Kategoria: 1401-1500]] | |
| − | [[ | ||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: | ||
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 09:08, 5 cze 2024
| Kalinowo | |
| | |
 Kościół w Kalinowie.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Rodzaj miejscowości | wieś gminna |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | ełcki |
| Gmina | Kalinowo |
| Liczba ludności (2010) | 778 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 19-314 |
| Tablice rejestracyjne | NEL |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Kalinowo | |
| Położenie na mapie Polski  Kalinowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Kalinowo (niem. Kallinowen, Dreimühlen) – wieś gminna położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ełckim, w gminie Kalinowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Kalinowo. W 2010 roku wieś liczyła 778 mieszkańców. Aktualnie funkcję wójta sprawuje Mariusz Klepacki.
Spis treści
Położenie
Kalinowo jest położone nad rzeką Kalinką, w odległości 22,4 km na zachód od Augustowa.
Dzieje miejscowości
Nazwa wsi wywodzi się albo od pruskiego słowa kal, oznaczającego górę albo od polskiego słowa kalina. Kamienna baba znajdująca się na cmentarzu może wskazywać, że osada istniała na tym terenie już za czasów Jaćwięgów. Pierwszą informację na temat Kalinowa (wówczas Kalynowa) odnajdujemy w roku 1499. Wtedy właśnie ówczesny pleban toczył spór ze swoim odpowiednikiem z Juch o wieś Kleszczewo. Według danych z roku 1507 wieś liczyła 40 łanów. Prawdopodobnie lokowano ją po 1491 roku. Książę Albrecht nadał miejscowości przywilej w roku 1539. Potwierdzał on nadanie 40 łanów na prawie chełmińskim. 2 łany otrzymał pastor, a kolejne 4 łany sołtys Stanisław. W roku 1507 w Kalinowie działało 2 karczmarzy, a w latach 1540–1543 wykazano istnienie 6 karczem. Osadnicy, którzy zasiedlali miejscowość, pochodzili w przeważającej mierze z Mazowsza. W XVII wieku miejscowość była zamieszkana wyłącznie przez Polaków. W roku 1565 roku w trakcie najazdu Tatarów Kalinowo poważnie ucierpiało. W czasie epidemii dżumy w latach 1709–1711 w parafii Kalinowo zmarły 633 osoby. Wykaz z lat 1740–1742 wskazuje, że miejscowość posiadała własną szkołę. W połowie XVIII stulecia wieś składała się z 38 domów. W 1835 roku Kalinowo zamieszkiwało 300 osób. W roku 1900 ich liczba wzrosła do 590. W 1939 roku wieś liczyła 661 mieszkańców .
W dwudziestoleciu międzywojennym nazwa miejscowości została zmieniona w okresie tzw. chrztów hitlerowskich na Dreimühlen.
Kalinowska parafia należała do jednych z najbardziej polskich na terenie Mazur. W 1834 roku wśród 3625 parafian znajdowało się jedynie 239 Niemców. Na samym początku XX wieku odnajdujemy 1400 Niemców przy ogólnej liczbie 5244 parafian. Dwa lata przed wybuchem I wojny światowej wśród 3600 parafian odnotowano 660 Niemców.
Wśród znanych mieszkańców miejscowości należy wymienić Bernarda Rostock–Rostkowskiego – urodzonego w Kalinowie – proboszcza tutejszej parafii. Rostock–Rostkowski zasłynął jako tłumacz pieśni religijnych na język polski, a także twórca utworów o charakterze religijnym i ludowym.
Kolejną ciekawą postacią jest bez wątpienia Michał Pogorzelski urodzony w Lepakach Wielkich. Pogorzelski w latach 1780–1798 był proboszczem w Kalinowie, tworzył utwory o tematyce religijnej, komponował muzykę i pisał wiersze.
Bezpieczeństwo
W miejscowości działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Kultura
We wsi działa Gminny Ośrodek Kultury oraz Gminna Biblioteka Publiczna.
Religia
W Kalinowie znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Ludzie związani z miejscowością
- Bernard Rostock-Rostkowski (1690–1759) – proboszcz w Kalinowie, rektor szkoły w Kutach, tłumacz pieśni religijnych
- Michał Pogorzelski (1737–1798) – proboszcz w Kalinowie, poeta, autor pieśni o tematyce ludowej i religijnej
- Wacław Kasprzyk (1927–2011) – twórca ludowy, poeta
Szkolnictwo
W Kalinowie działa szkoła podstawowa[1] oraz gimnazjum[2].
Turystyka
Przez gminę Kalinowo przebiega najdłuższy szlak kajakowy powiatu ełckiego. Rozpoczyna się w Olecku, nad brzegiem jeziora Olecko. Prowadzi przez rzekę Lege do jeziora Selmęt Wielki. Dalszy ciąg szlaku wiedzie rzeką Małkinią, Jeziorem Stackim, Rajgrodzkim, rzeką Jegrznią, a po przecięciu jeziora Dreństwo przez Bagna Kuwasów, Kanałem Augustowskim do Augustowa.
Zabytki
- kamienny kościół wzniesiony w latach 1924–1926
- kwatery wojenne z lat 1914–1918, zlokalizowane na cmentarzu gminnym; miejsce spoczynku 1 żołnierza niemieckiego, prawdopodobnie 4 żołnierzy rosyjskich oraz cywilnej ofiary wojny
Bibliografia
Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Kawecki Jan, Roman Bolesław, Ełk. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1970.
Kessert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [22.07.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [22.07.2013]
Strona Gminy Kalinowo [22.07.2013]
Wikipedia [22.07.2014]
Olsztyńska Strona Rowerowa [22.07.2014]
Przypisy
- ↑ Strona Szkoły Podstawowej w Kalinowie [10.09.2013]
- ↑ Strona Gimnazjum w Kalinowie [10.09.2013]
