Lelkowo (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Kultura i turystyka) |
|||
| (Nie pokazano 32 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Gmina infobox | {{Gmina infobox | ||
|Gmina = Lelkowo | |Gmina = Lelkowo | ||
| − | |herb_gminy =Plik:Herb_gminy_Lelkowo.png | Herb gminy Lelkowo | + | |herb_gminy = Plik:Herb_gminy_Lelkowo.png | Herb gminy Lelkowo |
|flaga_gminy = | |flaga_gminy = | ||
|mapa_gminy = | |mapa_gminy = | ||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
|rodzaj_gminy = wiejska | |rodzaj_gminy = wiejska | ||
|zarządzający = Wójt | |zarządzający = Wójt | ||
| − | |wójt = | + | |wójt = Łukasz Skrzeszewski |
|adres_ug = Lelkowo 21 | |adres_ug = Lelkowo 21 | ||
|kod_poczt_ug = 14-521 Lelkowo | |kod_poczt_ug = 14-521 Lelkowo | ||
| Linia 25: | Linia 25: | ||
|TERYT = 2802042 | |TERYT = 2802042 | ||
|TERC10 = | |TERC10 = | ||
| − | |www = | + | |www = https://lelkowo.warmia.mazury.pl/ |
| − | |bip = | + | |bip = https://biplelkowo.warmia.mazury.pl/ |
}} | }} | ||
| − | '''Gmina Lelkowo''' – gmina wiejska położona w północnej części [[województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]] w [[powiat braniewski| powiecie braniewskim]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Lelkowo| Lelkowie]]. | + | '''Gmina Lelkowo''' – gmina wiejska położona w północnej części [[województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]] w [[powiat braniewski| powiecie braniewskim]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Lelkowo| Lelkowie]]. Jest to gmina typowo rolnicza, której walory przyrodnicze przyczyniają się do rozwoju turystyki oraz agroturystyki. Gmina Lelkowo jest gminą o największym udziale osób narodowości ukraińskiej w ogóle mieszkańców (18,52%) spośród wszystkich polskich gmin<ref>[http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_nsp2002_tabl4.xls GUS] [24.03.2014]</ref>. |
| − | + | W Wyborach Samorządowych 2018 i 2024 mandat wójta uzyskał [[Łukasz Skrzeszewski]].<ref>https://www.portalsamorzadowy.pl/wybory-2018/gmina/lelkowo,2769.html</ref> | |
| − | + | [[Plik: Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębowcu.jpg|right|290px|thumb| Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębowcu. Źródło: [http://www.genealogie-tagebuch.de/?p=4676 www.genealogie-tagebuch.de] ]] | |
| − | Gmina Lelkowo jest gminą o największym udziale osób narodowości ukraińskiej w ogóle mieszkańców (18,52%) spośród wszystkich polskich gmin<ref> | + | [[Plik: Ołtarz główny Kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębowcu.jpg|right|290px|thumb| Ołtarz główny Kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębowcu. Fot. Krzysztof Kozłowski. Źródło: [http://gosc.pl/doc/1447845.Wspolnota-dwoch-wyznan www.gosc.pl] ]] |
| − | + | [[Plik: Jezioro Głębockie.jpg|right|290px|thumb| Jezioro Głębockie.<br>Źródło: [http://www.polska.travel/pl/przyrodnicze/jezioro-glebockie/ www.polska.travel] ]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Powierzchnia gminy == | == Powierzchnia gminy == | ||
| − | Gmina Lelkowo zajmuje powierzchnię 198,16 km<sup>2</sup><ref> | + | Gmina Lelkowo zajmuje powierzchnię 198,16 km<sup>2</sup><ref>[http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/braniewski/lelkowo.pdf Urząd Statystyczny w Olsztynie] [24.03.2014]</ref>. |
W tym: | W tym: | ||
| − | + | *lasy: 27,7% (5493,2 ha); | |
| − | * | + | *użytki rolne: 67,1% (13279 ha) |
| − | * | + | Gmina stanowi 16,44% powierzchni powiatu braniewskiego. |
| − | |||
| − | Gmina stanowi 16,44% powierzchni | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Demografia == | == Demografia == | ||
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref>Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.</ref>: | Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref>Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.</ref>: | ||
| Linia 58: | Linia 52: | ||
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 15 || colspan=2| 7 || colspan=2| 7 | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 15 || colspan=2| 7 || colspan=2| 7 | ||
|} | |} | ||
| − | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie wiejskiej Lelkowo wynosiło -19 osób<ref> | + | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie wiejskiej Lelkowo wynosiło -19 osób<ref>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks Bank Danych Lokalnych GUS] [24.03.2014]</ref>, co stanowi 5,2% migracji ludności w powiecie braniewskim oraz 0,7% w województwie warmińsko-mazurskim. |
<br/> | <br/> | ||
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej == | == Historia gminy jako jednostki administracyjnej == | ||
| − | W 1945 roku | + | W 1945 roku po przejęciu władzy przez przedstawicieli polskiej administracji został zaprojektowany podział powiatu braniewskiego. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku<ref> Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [24.03.2014]</ref> stał się on częścią województwa olsztyńskiego. Po ostatecznym ustaleniu granic państwa polskiego powiat podzielono na 2 gminy miejskie i 9 gmin wiejskich, wśród nich gminę Lelkowo. W 1954 roku na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [24.03.2014]</ref> istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady. W 1958 roku zlikwidowano gromadę Głębock, a w 1968 roku gromadę Bieńkowo, ich terytorium (z wyjątkiem Państwowego Gospodarstwa Rolnego [[Mątyty]] i [[Rogity]]) włączono do gromady Lelkowo. |
| + | |||
| + | W 1972 roku na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [24.03.2014]</ref> zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W dniu 1 stycznia 1973 roku w wyniku wprowadzenia w życie ustawy istniejące dotychczas w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Zlikwidowano istniejącą gromadę Lelkowo i na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref> powołano gminę Lelkowo z siedzibą w Lelkowie. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Bieńkowo, Dębowiec, Głębock, Jachowo, Jarzeń, Krzekoty, Kwiatkowo, Lelkowo, Lutkowo, Sówki, Wilknity, Wołowo. | ||
| + | |||
| + | 1 czerwca 1975 roku na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [24.03.2014]</ref> przestał istnieć powiat braniewski. Gmina Lelkowo stała się częścią województwa elbląskiego<ref>Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [24.03.2014]</ref>. | ||
| − | + | Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [24.03.2014]</ref> umiejscowiły gminę Lelkowo w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim. | |
| − | |||
| − | Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów | ||
| − | Gmina wiejska Lelkowo graniczy: od strony zachodniej z terenem gminy [[Braniewo]], południowej z gminą [[Pieniężno]], wschodniej gminą [[Górowo | + | Gmina wiejska Lelkowo graniczy: od strony zachodniej z terenem gminy [[Braniewo (gmina wiejska)|Braniewo]], południowej z gminą [[Pieniężno (gmina miejsko-wiejska)|Pieniężno]], wschodniej gminą [[Górowo Iławeckie (gmina wiejska)|Górowo Iławeckie]], od północy zaś z obwodem kaliningradzkim. |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Miejscowości na terenie gminy == | == Miejscowości na terenie gminy == | ||
Sołectwa: [[Bieńkowo]], [[Dębowiec]], [[Głębock]], [[Grabowiec]], [[Jachowo]], [[Jarzeń]], [[Krzekoty]], [[Kwiatkowo]], [[Lelkowo]], [[Lutkowo]], [[Sówki]], [[Wilknity]], [[Wołowo]], [[Wyszkowo]], [[Zagaje]]. | Sołectwa: [[Bieńkowo]], [[Dębowiec]], [[Głębock]], [[Grabowiec]], [[Jachowo]], [[Jarzeń]], [[Krzekoty]], [[Kwiatkowo]], [[Lelkowo]], [[Lutkowo]], [[Sówki]], [[Wilknity]], [[Wołowo]], [[Wyszkowo]], [[Zagaje]]. | ||
| − | Pozostałe miejscowości: [[Bartki]], [[Giedawy]], [[Jarzeński Młyn]], [[Mędrzyki]], [[Miłaki]], [[Młyniec]], [[Młynowo]], [[Nałaby]], [[Perwilty]], [[Piele]], [[Przebędowo]], [[Słup]], [[Szarki]], [[Wilknicki Młyn]], [[Wola Wilknicka]], [[Zdrój]]. | + | Pozostałe miejscowości: [[Bartki (gmina Lelkowo)|Bartki]], [[Giedawy]], [[Jarzeński Młyn]], [[Mędrzyki]], [[Miłaki]], [[Młyniec]], [[Młynowo (gmina Lelkowo)|Młynowo]], [[Nałaby]], [[Perwilty]], [[Piele]], [[Przebędowo]], [[Słup (gmina Lelkowo)|Słup]], [[Szarki]], [[Wilknicki Młyn]], [[Wola Wilknicka]], [[Zdrój]]. |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
| − | Gmina wiejska Lelkowo to gmina typowo rolnicza. Użytki rolne zajmują 76,1% jej powierzchni. Są to użytki zaliczone do gleb o relatywnie wysokim potencjale agroekologicznym. Wyznacznikiem tego są dobre pod względem bonitacyjnym gleby występujące na terenie gminy oraz kompleksy rolniczej przydatności gleb. W gminie Lelkowo dominują gospodarstwa rolne o niedużej powierzchni | + | Gmina wiejska Lelkowo to gmina typowo rolnicza. Użytki rolne zajmują 76,1% jej powierzchni. Są to użytki zaliczone do gleb o relatywnie wysokim potencjale agroekologicznym. Wyznacznikiem tego są dobre pod względem bonitacyjnym gleby występujące na terenie gminy oraz kompleksy rolniczej przydatności gleb. W gminie Lelkowo dominują gospodarstwa rolne o niedużej powierzchni – większość z nich zajmuje od 1 do 2 ha. |
| − | Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Lelkowo wynosiła w 2012 roku 105. 9 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 96 tworzyło sektor prywatny i prowadziło w | + | Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Lelkowo wynosiła w 2012 roku 105. 9 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 96 tworzyło sektor prywatny i prowadziło w przeważającej części działalność handlową<ref>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=18&p_nts=14&p_tery=3108 Bank Danych Lokalnych GUS] [24.03.20104]</ref>. |
W gminie brak dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych. | W gminie brak dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych. | ||
| − | + | Wiele walorów krajoznawczo-przyrodniczych, takich jak: położenie w obszarze Zielonych Płuc Polski, obszary chronionego krajobrazu oraz główna baza wypoczynku nad [[Jezioro Głębockie| Jeziorem Głębockim]] stwarza dla gminy wiejskiej Lelkowo możliwość rozwoju turystyki, w tym agroturystyki. | |
| − | Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: | + | Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Głębock, Młynowo, Lelkowo, Szarki. |
| + | |||
| + | W gminie od ponad 10 lat są podejmowane i realizowane liczne inwestycje mające na celu rozwój gminy i poprawę warunków życia jej mieszkańców. Są to m.in. budowa nowej szkoły podstawowej, gimnazjum i hali sportowej, remont budynku pałacu w [[Zagaje| Zagajach]], w którym obecnie mieści się szkoła podstawowa. Ponadto dokonano budowy, wymiany i modernizacji sieci wodociągowej w miejscowościach na terenie gminy, wybudowano kanalizację ściekową wraz z 2 oczyszczalniami ścieków, a w celu zagospodarowania przestrzeni i poprawy bezpieczeństwa mieszkańców położono klika tysięcy m<sup>2</sup> chodników w gminnych miejscowościach. | ||
| − | + | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie wiejskiej Lelkowo wynosiła 473 osób <ref>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks Bank Danych Lokalnych GUS] [24.03.2014]</ref>, co stanowi 10,36% bezrobotnych w powiecie braniewskim. | |
| − | + | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 27,3% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>. | |
| − | + | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary przygraniczne| obszarów przygranicznych]] wymagających strategicznej interwencji. | |
<br/> | <br/> | ||
== Kultura i turystyka == | == Kultura i turystyka == | ||
| − | + | *Gminne Centrum Kultury w Lelkowie wraz z biblioteką – filie biblioteki znajdują się w Wyszkowie, Zagajach | |
| − | *Gminne Centrum Kultury w Lelkowie wraz z biblioteką | ||
| − | |||
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | '''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | ||
| − | * | + | *"Spotkanie pogranicza" – impreza plenerowa organizowana nad jeziorem Głębock przez Związek Ukraińców w Polsce |
| − | *dożynki gminne. | + | *dożynki gminne |
| + | '''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | ||
| + | |||
| + | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Lelkowo należą<ref>[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [24.06.2014]</ref>: | ||
| + | *[[lkwim: Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębowcu|kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębowcu]] wraz z plebanią i przykościelnym cmentarzem | ||
| + | *[[lkwim: Dwór w Pielach| dwór w Pielach]] – zespół pałacowy wzniesiony w drugiej połowie XVIII wieku wraz z parkiem | ||
| + | *zabytkowy park dworski w Wilknitach | ||
| + | *zespół dworski w Zagajach – pałac z XIX w. (obecnie szkoła podstawowa) wraz z parkiem | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | '''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | ||
| − | *dalekobieżny szlak pieszy "Napoleona" | + | *dalekobieżny szlak pieszy "Napoleona" – nawiązuje do obecności cesarza na tych ziemiach; szlak rozpoczyna się w Braniewie i kończy się w Górowie Iławeckim |
| − | *obszary chronionego krajobrazu i liczne pomniki przyrody | + | *obszary chronionego krajobrazu i liczne pomniki przyrody |
| − | * | + | *Jezioro Głębockie |
| − | + | Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Punkcie Informacji Turystycznej w Braniewie, ul. Katedralna 7, 14-500 Braniewo oraz na stronie [http://www.it.braniewo.pl/ it.braniewo.pl]. | |
| − | Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Punkcie Informacji Turystycznej w Braniewie, ul. Katedralna 7, 14-500 Braniewo oraz na stronie http://www.it.braniewo.pl/ | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Religia== | |
| + | *[[Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębowcu]] | ||
| + | *[[Parafia pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego w Zagajach]] | ||
== Szkolnictwo == | == Szkolnictwo == | ||
| − | W gminie wiejskiej Lelkowo istnieją | + | W gminie wiejskiej Lelkowo istnieją następujące placówki edukacyjne: |
| − | *[[Zespół Szkół w Lelkowie]] | + | *[[Zespół Szkół w Lelkowie]] – [[Szkoła Podstawowa w Lelkowie]] wraz z oddziałami przedszkolnymi, [[Gimnazjum im. Orła Białego w Zespole Szkół w Lelkowie]] |
| − | *Punkt przedszkolny w | + | *Punkt przedszkolny w Zagajach |
| − | *[[Szkoła Podstawowa w Zagajach]] | + | *[[Szkoła Podstawowa w Zagajach]] |
| − | |||
| − | |||
== Sport == | == Sport == | ||
| − | *[[LKS Granica Zagaje]] | + | *[[LKS Granica Zagaje]] |
| − | |||
== Obszary chronione i pomniki przyrody == | == Obszary chronione i pomniki przyrody == | ||
Obszary chronionego krajobrazu obejmują najbardziej atrakcyjne pod względem przyrodniczym i krajobrazowym tereny gminy. Ich łączna powierzchnia wynosi 8446 ha (42,6% obszaru gminy). Są to: | Obszary chronionego krajobrazu obejmują najbardziej atrakcyjne pod względem przyrodniczym i krajobrazowym tereny gminy. Ich łączna powierzchnia wynosi 8446 ha (42,6% obszaru gminy). Są to: | ||
| + | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Wałszy]] – znajduje się on w południowej części gminy; obejmuje część dorzecza [[rzeka Wałsza| Wałszy]] znajdującego się na terenie gminy Lelkowo oraz cokół moreny czołowej na południe od [[Dębowiec Zdrój| Dębowca Zdroju]] | ||
| + | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Wzniesień Górowskich]] – obejmuje on tereny w północnej, wschodniej i centralnej części gminy Lelkowo; jest to największy w gminie obszar chronionego krajobrazu o powierzchni około 5477 ha. Głównymi elementami krajobrazotwórczymi są tu niecka Jeziora Głębockiego, duże kompleksy leśne, szerokie i płaskie doliny rzek [[Rzeka Ławia| Ławii]] i [[rzeka Stradyk| Stradyka]], kompleksy łąk wilgotnych, liczne zadrzewienia i oczka śródpolne oraz zespół torfowiskowy Bieńkówko | ||
| + | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Banówki]] – stanowi on tereny przyległe do środkowego odcinka rzeki o powierzchni ogólnej 4828 ha, a w szczególności zespoły leśne. Głównymi elementami krajobrazotwórczymi tego obszaru jest wąska dolina [[rzeka Banówka|rzeki Banówki]] i obszary użytkowane rolniczo. | ||
| + | Na terenie gminy Lelkowo występują ponadto: | ||
| + | *obszary chronione [[Natura 2000]]: | ||
| + | **[[Ostoja Warmińska]] – obszar specjalnej ochrony ptaków (145342 ha) | ||
| + | *użytki ekologiczne: | ||
| + | **bagna – pow. 3,71 ha | ||
| + | **bagna – pow. 3,16 ha | ||
| + | **nieużytki – pow. 0,87 ha | ||
| + | **nieużytki – pow. 3,75 ha | ||
| + | **nieużytki – pow. 0,58 ha | ||
| + | **torfy – pow. 5,03 ha | ||
| + | **torfy – pow. 86,83 ha | ||
| + | Wszystkie powyższe użytki ekologiczne znajdują się na trenie leśnictwa Borek<ref>Program ochrony środowiska dla gminy Lelkowo na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016.</ref>. | ||
| − | + | Cennym walorem krajobrazu gminy Lelkowo są pomniki przyrody (24). Są to obiekty pojedyncze, w tym: głazy narzutowe, pojedyncze drzewa oraz grupy drzew i aleje. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Cennym walorem krajobrazu gminy Lelkowo są pomniki przyrody. Są to obiekty pojedyncze, w tym: głazy narzutowe, pojedyncze drzewa oraz grupy drzew i aleje. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | [[ | + | ==Bibliografia== |
| + | Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [24.03.2014]<br/> | ||
| + | Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [24.03.2014]<br/> | ||
| + | Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl][24.03.2014]<br/> | ||
| + | Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [24.03.2014]<br/> | ||
| + | Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [24.03.2014]<br/> | ||
| + | Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [24.03.2014]<br/> | ||
| + | Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/> | ||
| + | ''Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1973.<br/> | ||
| + | Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.<br/> | ||
| + | Program ochrony środowiska dla gminy Lelkowo na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016, 2009. <br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks Bank Danych Lokalnych GUS] [24.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://bip.warmia.mazury.pl/lelkowo_gmina_wiejska/ BIP Urzędu Gminy Lelkowo] [24.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_nsp2002_tabl4.xls Główny Urząd Statystyczny] [24.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [24.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [24.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://wrota.warmia.mazury.pl/lelkowo_gmina_wiejska/ wrota.warmia.mazury.pl] [24.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/braniewski/lelkowo.pdf Urząd Statystyczny w Olsztynie] [24.03.2014]<br/> | ||
| + | |||
| + | [[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Powiat braniewski]][[Kategoria:Lelkowo (gmina wiejska)]] | ||
Aktualna wersja na dzień 09:17, 17 cze 2024
| Gmina Lelkowo | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | braniewski | ||
| Rodzaj gminy | wiejska | ||
| Wójt | Łukasz Skrzeszewski | ||
| Powierzchnia | 198,16 km² | ||
| Liczba sołectw | 15 | ||
| Liczba miejscowości | 34 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
3054 15 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 55 | ||
| Tablice rejestracyjne | NBR | ||
| TERYT | 2802042 | ||
| Urząd gminy Lelkowo 21 14-521 Lelkowo
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Lelkowo – gmina wiejska położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego w powiecie braniewskim. Siedziba gminy znajduje się w Lelkowie. Jest to gmina typowo rolnicza, której walory przyrodnicze przyczyniają się do rozwoju turystyki oraz agroturystyki. Gmina Lelkowo jest gminą o największym udziale osób narodowości ukraińskiej w ogóle mieszkańców (18,52%) spośród wszystkich polskich gmin[1]. W Wyborach Samorządowych 2018 i 2024 mandat wójta uzyskał Łukasz Skrzeszewski.[2]
Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębowcu. Źródło: www.genealogie-tagebuch.de
Ołtarz główny Kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębowcu. Fot. Krzysztof Kozłowski. Źródło: www.gosc.pl
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina Lelkowo zajmuje powierzchnię 198,16 km2[3]. W tym:
- lasy: 27,7% (5493,2 ha);
- użytki rolne: 67,1% (13279 ha)
Gmina stanowi 16,44% powierzchni powiatu braniewskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[4]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 3054 | 100 | 1549 | 50,72 | 1505 | 49,28 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
15 | 7 | 7 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie wiejskiej Lelkowo wynosiło -19 osób[5], co stanowi 5,2% migracji ludności w powiecie braniewskim oraz 0,7% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
W 1945 roku po przejęciu władzy przez przedstawicieli polskiej administracji został zaprojektowany podział powiatu braniewskiego. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku[6] stał się on częścią województwa olsztyńskiego. Po ostatecznym ustaleniu granic państwa polskiego powiat podzielono na 2 gminy miejskie i 9 gmin wiejskich, wśród nich gminę Lelkowo. W 1954 roku na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[7] istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady. W 1958 roku zlikwidowano gromadę Głębock, a w 1968 roku gromadę Bieńkowo, ich terytorium (z wyjątkiem Państwowego Gospodarstwa Rolnego Mątyty i Rogity) włączono do gromady Lelkowo.
W 1972 roku na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[8] zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W dniu 1 stycznia 1973 roku w wyniku wprowadzenia w życie ustawy istniejące dotychczas w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Zlikwidowano istniejącą gromadę Lelkowo i na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[9] powołano gminę Lelkowo z siedzibą w Lelkowie. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Bieńkowo, Dębowiec, Głębock, Jachowo, Jarzeń, Krzekoty, Kwiatkowo, Lelkowo, Lutkowo, Sówki, Wilknity, Wołowo.
1 czerwca 1975 roku na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[10] przestał istnieć powiat braniewski. Gmina Lelkowo stała się częścią województwa elbląskiego[11].
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[12] umiejscowiły gminę Lelkowo w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim.
Gmina wiejska Lelkowo graniczy: od strony zachodniej z terenem gminy Braniewo, południowej z gminą Pieniężno, wschodniej gminą Górowo Iławeckie, od północy zaś z obwodem kaliningradzkim.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Bieńkowo, Dębowiec, Głębock, Grabowiec, Jachowo, Jarzeń, Krzekoty, Kwiatkowo, Lelkowo, Lutkowo, Sówki, Wilknity, Wołowo, Wyszkowo, Zagaje.
Pozostałe miejscowości: Bartki, Giedawy, Jarzeński Młyn, Mędrzyki, Miłaki, Młyniec, Młynowo, Nałaby, Perwilty, Piele, Przebędowo, Słup, Szarki, Wilknicki Młyn, Wola Wilknicka, Zdrój.
Gospodarka
Gmina wiejska Lelkowo to gmina typowo rolnicza. Użytki rolne zajmują 76,1% jej powierzchni. Są to użytki zaliczone do gleb o relatywnie wysokim potencjale agroekologicznym. Wyznacznikiem tego są dobre pod względem bonitacyjnym gleby występujące na terenie gminy oraz kompleksy rolniczej przydatności gleb. W gminie Lelkowo dominują gospodarstwa rolne o niedużej powierzchni – większość z nich zajmuje od 1 do 2 ha.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Lelkowo wynosiła w 2012 roku 105. 9 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 96 tworzyło sektor prywatny i prowadziło w przeważającej części działalność handlową[13].
W gminie brak dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych.
Wiele walorów krajoznawczo-przyrodniczych, takich jak: położenie w obszarze Zielonych Płuc Polski, obszary chronionego krajobrazu oraz główna baza wypoczynku nad Jeziorem Głębockim stwarza dla gminy wiejskiej Lelkowo możliwość rozwoju turystyki, w tym agroturystyki. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Głębock, Młynowo, Lelkowo, Szarki.
W gminie od ponad 10 lat są podejmowane i realizowane liczne inwestycje mające na celu rozwój gminy i poprawę warunków życia jej mieszkańców. Są to m.in. budowa nowej szkoły podstawowej, gimnazjum i hali sportowej, remont budynku pałacu w Zagajach, w którym obecnie mieści się szkoła podstawowa. Ponadto dokonano budowy, wymiany i modernizacji sieci wodociągowej w miejscowościach na terenie gminy, wybudowano kanalizację ściekową wraz z 2 oczyszczalniami ścieków, a w celu zagospodarowania przestrzeni i poprawy bezpieczeństwa mieszkańców położono klika tysięcy m2 chodników w gminnych miejscowościach.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie wiejskiej Lelkowo wynosiła 473 osób [14], co stanowi 10,36% bezrobotnych w powiecie braniewskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 27,3% ludności[15].
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych wymagających strategicznej interwencji.
Kultura i turystyka
- Gminne Centrum Kultury w Lelkowie wraz z biblioteką – filie biblioteki znajdują się w Wyszkowie, Zagajach
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- "Spotkanie pogranicza" – impreza plenerowa organizowana nad jeziorem Głębock przez Związek Ukraińców w Polsce
- dożynki gminne
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Lelkowo należą[16]:
- kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębowcu wraz z plebanią i przykościelnym cmentarzem
- dwór w Pielach – zespół pałacowy wzniesiony w drugiej połowie XVIII wieku wraz z parkiem
- zabytkowy park dworski w Wilknitach
- zespół dworski w Zagajach – pałac z XIX w. (obecnie szkoła podstawowa) wraz z parkiem
Szlaki i atrakcje turystyczne
- dalekobieżny szlak pieszy "Napoleona" – nawiązuje do obecności cesarza na tych ziemiach; szlak rozpoczyna się w Braniewie i kończy się w Górowie Iławeckim
- obszary chronionego krajobrazu i liczne pomniki przyrody
- Jezioro Głębockie
Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Punkcie Informacji Turystycznej w Braniewie, ul. Katedralna 7, 14-500 Braniewo oraz na stronie it.braniewo.pl.
Religia
- Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębowcu
- Parafia pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego w Zagajach
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Lelkowo istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Zespół Szkół w Lelkowie – Szkoła Podstawowa w Lelkowie wraz z oddziałami przedszkolnymi, Gimnazjum im. Orła Białego w Zespole Szkół w Lelkowie
- Punkt przedszkolny w Zagajach
- Szkoła Podstawowa w Zagajach
Sport
Obszary chronione i pomniki przyrody
Obszary chronionego krajobrazu obejmują najbardziej atrakcyjne pod względem przyrodniczym i krajobrazowym tereny gminy. Ich łączna powierzchnia wynosi 8446 ha (42,6% obszaru gminy). Są to:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Wałszy – znajduje się on w południowej części gminy; obejmuje część dorzecza Wałszy znajdującego się na terenie gminy Lelkowo oraz cokół moreny czołowej na południe od Dębowca Zdroju
- Obszar Chronionego Krajobrazu Wzniesień Górowskich – obejmuje on tereny w północnej, wschodniej i centralnej części gminy Lelkowo; jest to największy w gminie obszar chronionego krajobrazu o powierzchni około 5477 ha. Głównymi elementami krajobrazotwórczymi są tu niecka Jeziora Głębockiego, duże kompleksy leśne, szerokie i płaskie doliny rzek Ławii i Stradyka, kompleksy łąk wilgotnych, liczne zadrzewienia i oczka śródpolne oraz zespół torfowiskowy Bieńkówko
- Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Banówki – stanowi on tereny przyległe do środkowego odcinka rzeki o powierzchni ogólnej 4828 ha, a w szczególności zespoły leśne. Głównymi elementami krajobrazotwórczymi tego obszaru jest wąska dolina rzeki Banówki i obszary użytkowane rolniczo.
Na terenie gminy Lelkowo występują ponadto:
- obszary chronione Natura 2000:
- Ostoja Warmińska – obszar specjalnej ochrony ptaków (145342 ha)
- użytki ekologiczne:
- bagna – pow. 3,71 ha
- bagna – pow. 3,16 ha
- nieużytki – pow. 0,87 ha
- nieużytki – pow. 3,75 ha
- nieużytki – pow. 0,58 ha
- torfy – pow. 5,03 ha
- torfy – pow. 86,83 ha
Wszystkie powyższe użytki ekologiczne znajdują się na trenie leśnictwa Borek[17].
Cennym walorem krajobrazu gminy Lelkowo są pomniki przyrody (24). Są to obiekty pojedyncze, w tym: głazy narzutowe, pojedyncze drzewa oraz grupy drzew i aleje.
Przypisy
- ↑ GUS [24.03.2014]
- ↑ https://www.portalsamorzadowy.pl/wybory-2018/gmina/lelkowo,2769.html
- ↑ Urząd Statystyczny w Olsztynie [24.03.2014]
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS [24.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw,isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS [24.03.20104]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS [24.03.2014]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [24.06.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla gminy Lelkowo na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016.
Bibliografia
Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl[24.03.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,isap.sejm.gov.pl [24.03.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1973.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Program ochrony środowiska dla gminy Lelkowo na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016, 2009.
Bank Danych Lokalnych GUS [24.03.2014]
BIP Urzędu Gminy Lelkowo [24.03.2014]
Główny Urząd Statystyczny [24.03.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [24.03.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [24.03.2014]
wrota.warmia.mazury.pl [24.03.2014]
Urząd Statystyczny w Olsztynie [24.03.2014]
