Trelkowo: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
Linia 31: Linia 31:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}
 
}}
<big>''' Trelkowo''' (niem. ''Gross Schöndamerau'') – [[wieś  sołecka]] w Polsce, położona w [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat szczycieński | powiecie szczycieńskim]], w [[gmina Szczytno |gminie Szczytno]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[administracja|administracyjnie]] należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
+
<big>''' Trelkowo''' (niem. ''Gross Schöndamerau'') – [[wieś  sołecka]] w Polsce, położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [Ppowiat szczycieński |powiecie szczycieńskim]], w [[Szczytno (gmina wiejska)|gminie Szczytno]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
 
<br/>
 
<br/>
  
Linia 41: Linia 41:
 
=== Dzieje miejscowości ===
 
=== Dzieje miejscowości ===
 
W pobliżu wsi odkryto groby pochodzące z okresu [[kultura amfor kulistych|kultury amfor kulistych]].
 
W pobliżu wsi odkryto groby pochodzące z okresu [[kultura amfor kulistych|kultury amfor kulistych]].
Wieś została założona w 1391 roku na 64 łanach, nadanych braciom Stanisławowi i Maciejowi na lokację wsi czynszowej; cztery z tych łanów przeznaczono dla kościoła, a sześć dla sołtysa. Wielu mieszkańców wsi zmarło podczas [[epidemia dżumy|epidemii dżumy]] w latach 1709-1711 i do połowy XVIII wieku Trelkowo było ponownie zasiedlane. W połowie XIX wieku wieś obejmowała prawie 80 łanów. Zachował się dawny układ przestrzenny ulicówki, znajduje się tu niewielki staw.
+
Wieś została założona w 1391 roku na 64 łanach, nadanych braciom Stanisławowi i Maciejowi na lokację wsi czynszowej; cztery z tych łanów przeznaczono dla kościoła, a sześć dla sołtysa. Wielu mieszkańców wsi zmarło podczas [[Epidemia dżumy 1709-1711|epidemii dżumy]] w latach 1709-1711 i do połowy XVIII wieku Trelkowo było ponownie zasiedlane. W połowie XIX wieku wieś obejmowała prawie 80 łanów. Zachował się dawny układ przestrzenny ulicówki, znajduje się tu niewielki staw.
Pierwszy kościół wybudowano już pod koniec XIV wieku, kolejny w połowie XVIII wieku. W 1818 roku do [[parafia ewangelicka w Trelkowie|parafii ewangelickiej w Trelkowie]] należało 9 wsi, 3 dwory i podleśniczówka; filia tej parafii znajdowała się w [[Jabłonka (gmina Dźwierzuty)|Jabłonce]]. Nowy kościół wybudowano w 1757 roku. Obecnie jest on siedzibą [[rzymskokatolicka parafia pw. św. Maksymiliana Kolbe|rzymskokatolickiej parafii pw. św. Maksymiliana Kolbe]].
+
Pierwszy kościół wybudowano już pod koniec XIV wieku, kolejny w połowie XVIII wieku. W 1818 roku do [[Parafia ewangelicka w Trelkowie|parafii ewangelickiej w Trelkowie]] należało 9 wsi, 3 dwory i podleśniczówka; filia tej parafii znajdowała się w [[Jabłonka (gmina Dźwierzuty)|Jabłonce]]. Nowy kościół wybudowano w 1757 roku. Obecnie jest on siedzibą [[Parafia pw. św. Maksymiliana Kolbe w Trelkowie|rzymskokatolickiej parafii pw. św. Maksymiliana Kolbe]].
W Trelkowie osiedlili się [[baptyści]], którzy w latach 20. XX wieku wybudowali tu kaplicę. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]], w latach 1954 - ok. 1988 była ona użytkowana przez [[Kościół Adwentystów Dnia Siódmego]].Wieś jest siedzibą [[sołectwo|sołectwa]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Franciszek Mosakowski]]<ref> http://www.e-bip.pl/4Dfile/jednostki_pomocnicze.html/%23%23611641696.0 [data dostępu: 10.09.2013]</ref>.
+
W Trelkowie osiedlili się [[baptyści]], którzy w latach 20. XX wieku wybudowali tu kaplicę. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]], w latach 1954 - ok. 1988 była ona użytkowana przez [[Kościół Adwentystów Dnia Siódmego]]. Wieś jest siedzibą [[sołectwo|sołectwa]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Franciszek Mosakowski]]<ref> http://www.e-bip.pl/4Dfile/jednostki_pomocnicze.html/%23%23611641696.0 [data dostępu: 10.09.2013]</ref>.
  
 
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
 
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
Linia 56: Linia 56:
  
 
=== Ludzie związani z miejscowością: ===
 
=== Ludzie związani z miejscowością: ===
*[[Max Skowronnek]] (1868-1926) – brat Fritza i Richarda, konserwatywnych pruskich dziennikarzy i pisarzy. Max zaś był pastorem w Trelkowie i redaktorem „Pruskiego Przyjaciela Ludu” (1913-1922) . <ref> Warto w tym miejscu przywołać wymowny rysunek polski z okresu walki plebiscytowej, na któym bracia Skowronnkowie jako skowronki latają wokół wymachującego proniemieckim sztandarem diabła, trzymającego na uwięzi równie złowieszczego kozła. Zob. ''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. W. Mierzwa, Dąbrówno 2008, s. 173.</ref>
+
*[[Max Skowronnek]] (1868-1926) – brat Fritza i Richarda, konserwatywnych pruskich dziennikarzy i pisarzy. Max zaś był pastorem w Trelkowie i redaktorem „Pruskiego Przyjaciela Ludu” (1913-1922). <ref> Warto w tym miejscu przywołać wymowny rysunek polski z okresu walki plebiscytowej, na któym bracia Skowronnkowie jako skowronki latają wokół wymachującego proniemieckim sztandarem diabła, trzymającego na uwięzi równie złowieszczego kozła. Zob. ''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. W. Mierzwa, Dąbrówno 2008, s. 173.</ref>
 
<br/>
 
<br/>
 +
 
===Szkolnictwo===
 
===Szkolnictwo===
 
W miejscowości działa [[Niepubliczne Przedszkole w Trelkowie|przedszkole]] i [[Niepubliczny Zespół Szkolno-Przedszkolny w Trelkowie|szkoła podstawowa]].
 
W miejscowości działa [[Niepubliczne Przedszkole w Trelkowie|przedszkole]] i [[Niepubliczny Zespół Szkolno-Przedszkolny w Trelkowie|szkoła podstawowa]].
Linia 63: Linia 64:
  
 
=== Zabytki: ===
 
=== Zabytki: ===
*[[lkwim:Kościół pw. św. Maksymiliama Kolbe w Trelkowie|Kościół]] z 1757 roku, ogrodzony kamiennym murem, z wieżą oraz dwoma aneksami; zachowała się część dawnego wyposażenia, część gotyckich rzeźb przeniesiono stąd do [[lkwim: Muzeum Mazurskie w Szczytnie|Muzeum Mazurskiego w Szczytnie]]. W kościele także tablice upamiętniające mieszkańców wsi poległych podczas [[wojny napoleońskie|wojen napoleońskich]] oraz [[I wojna światowa|I wojny światowej]]
+
*[[lkwim:Kościół pw. św. Maksymiliama Kolbe w Trelkowie|Kościół]] z 1757 roku, ogrodzony kamiennym murem, z wieżą oraz dwoma aneksami; zachowała się część dawnego wyposażenia, część gotyckich rzeźb przeniesiono stąd do [[lkwim: Muzeum Mazurskie w Szczytnie|Muzeum Mazurskiego w Szczytnie]]. W kościele także tablice upamiętniające mieszkańców wsi poległych podczas [[Wojny napoleońskie|wojen napoleońskich]] oraz [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]].
*Pomnik poświęcony mieszkańcom wsi poległym w I wojnie światowej, przy kościele, w formie otwartej księgi
+
*Pomnik poświęcony mieszkańcom wsi poległym w I wojnie światowej, przy kościele, w formie otwartej księgi.
*[[kaplica baptystów w Trelkowie|Kaplica baptystów]] z lat 1928-1929, na skraju wsi, kamienne fundamenty, część mieszkalna
+
*[[Kaplica baptystów w Trelkowie|Kaplica baptystów]] z lat 1928-1929, na skraju wsi, kamienne fundamenty, część mieszkalna.
*Dawny [[cmentarz ewangelicki w Trelkowie|cmentarz ewangelicki]] z XIX wieku, we wsi, przy polnej drodze
+
*Dawny [[cmentarz ewangelicki w Trelkowie|cmentarz ewangelicki]] z XIX wieku, we wsi, przy polnej drodze.
*Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 400 m na północny zachód od wsi, przy polnej drodze
+
*Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 400 m na północny zachód od wsi, przy polnej drodze.
*Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 500 m na północ od wsi, przy polnej drodze
+
*Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 500 m na północ od wsi, przy polnej drodze.
*Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 200 m na południe od wsi, przy drodze do Szczytna
+
*Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 200 m na południe od wsi, przy drodze do Szczytna.
 
+
<br/>
  
 +
===Turystyka===
 +
Przez miejscowość przebiega szlak [[Rajd konny "Ewita"|rajdu konnego "Ewita"]] obejmujący następującą trasę:
 +
[[Sasek Mały]] – [[Szymanki]] – [[Ciemna Dąbrowa]] – [[Piecuchy]] – [[Wały]] – [[Gawrzyjałki]] – [[Wyżega]] – [[Jerominy]] – [[Chochół]] – [[Świętajno]] – [[Marksoby]] – [[Orżyny]] – [[Jabłonka (gmina Dźwierzuty)|Jabłonka]] – Trelkowo – [[Kobylocha]] – [[Piece]] – [[Sawica]] – [[Witówko]] – [[Sasek]].
 
<br/>
 
<br/>
  
Linia 90: Linia 94:
 
<br/>
 
<br/>
  
== Zobacz też ==
+
[[Kategoria: Powiat szczycieński]]   
[[Użytkownik:Emes|Emes]] ([[Dyskusja użytkownika:Emes|dyskusja]]) 19:41, 28 paź 2013 (CET)
+
[[Kategoria: Szczytno (gmina wiejska)]]  
[[Użytkownik:Emes|Emes]] ([[Dyskusja użytkownika:Emes|dyskusja]]) 18:44, 21 wrz 2013 (CEST)
+
[[Kategoria: Wsie sołeckie]]  
 
+
[[Kategoria: 1301-1400]]
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: wieś sołecka]] [[Kategoria: powiat szczycieński]]  [[Kategoria: gmina Szczytno]]  
 
[[Użytkownik:Emes|Emes]] ([[Dyskusja użytkownika:Emes|dyskusja]]) 18:33, 21 wrz 2013 (CEST)
 

Wersja z 08:56, 27 sie 2014


Trelkowo

Pole-obowiązkowe
Pole-obowiązkowe
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat szczycieński
Gmina Szczytno
Liczba ludności (2010) 420 (łącznie Trelkowo i Trelkówko)
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 12-100
Tablice rejestracyjne NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Trelkowo
Trelkowo
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Trelkowo
Trelkowo
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Trelkowo (niem. Gross Schöndamerau) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w [Ppowiat szczycieński |powiecie szczycieńskim]], w gminie Szczytno. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest na Wzgórzach Jabłońskich, w makroregionie Pojezierza Mazurskiego na granicy dwóch mezoregionów: Pojezierza Mrągowskiego i Równiny Mazurskiej. Miejscowość leży w odległości 9 km na północ od Szczytna, między drogą krajową nr 57 a drogą wojewódzką nr 600 oraz 3 km na wschód od Jeziora Sasek Wielki.


Dzieje miejscowości

W pobliżu wsi odkryto groby pochodzące z okresu kultury amfor kulistych. Wieś została założona w 1391 roku na 64 łanach, nadanych braciom Stanisławowi i Maciejowi na lokację wsi czynszowej; cztery z tych łanów przeznaczono dla kościoła, a sześć dla sołtysa. Wielu mieszkańców wsi zmarło podczas epidemii dżumy w latach 1709-1711 i do połowy XVIII wieku Trelkowo było ponownie zasiedlane. W połowie XIX wieku wieś obejmowała prawie 80 łanów. Zachował się dawny układ przestrzenny ulicówki, znajduje się tu niewielki staw. Pierwszy kościół wybudowano już pod koniec XIV wieku, kolejny w połowie XVIII wieku. W 1818 roku do parafii ewangelickiej w Trelkowie należało 9 wsi, 3 dwory i podleśniczówka; filia tej parafii znajdowała się w Jabłonce. Nowy kościół wybudowano w 1757 roku. Obecnie jest on siedzibą rzymskokatolickiej parafii pw. św. Maksymiliana Kolbe. W Trelkowie osiedlili się baptyści, którzy w latach 20. XX wieku wybudowali tu kaplicę. Po II wojnie światowej, w latach 1954 - ok. 1988 była ona użytkowana przez Kościół Adwentystów Dnia Siódmego. Wieś jest siedzibą sołectwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Franciszek Mosakowski[1].

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:

1782 – 50 gospodarstw

1818 – 348 osób, 61 gospodarstw

1939 – 655 osób


Ludzie związani z miejscowością:

  • Max Skowronnek (1868-1926) – brat Fritza i Richarda, konserwatywnych pruskich dziennikarzy i pisarzy. Max zaś był pastorem w Trelkowie i redaktorem „Pruskiego Przyjaciela Ludu” (1913-1922). [2]


Szkolnictwo

W miejscowości działa przedszkole i szkoła podstawowa.

Zabytki:

  • Kościół z 1757 roku, ogrodzony kamiennym murem, z wieżą oraz dwoma aneksami; zachowała się część dawnego wyposażenia, część gotyckich rzeźb przeniesiono stąd do Muzeum Mazurskiego w Szczytnie. W kościele także tablice upamiętniające mieszkańców wsi poległych podczas wojen napoleońskich oraz I wojny światowej.
  • Pomnik poświęcony mieszkańcom wsi poległym w I wojnie światowej, przy kościele, w formie otwartej księgi.
  • Kaplica baptystów z lat 1928-1929, na skraju wsi, kamienne fundamenty, część mieszkalna.
  • Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, we wsi, przy polnej drodze.
  • Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 400 m na północny zachód od wsi, przy polnej drodze.
  • Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 500 m na północ od wsi, przy polnej drodze.
  • Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 200 m na południe od wsi, przy drodze do Szczytna.


Turystyka

Przez miejscowość przebiega szlak rajdu konnego "Ewita" obejmujący następującą trasę: Sasek MałySzymankiCiemna DąbrowaPiecuchyWałyGawrzyjałkiWyżegaJerominyChochółŚwiętajnoMarksobyOrżynyJabłonka – Trelkowo – KobylochaPieceSawicaWitówkoSasek.

Bibliografia:

  1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1-2, Olsztyn 2011.
  2. Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
  3. Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów miasta i gminy Szczytno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, s. 30-37.
  4. Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
  5. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
  6. Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
  7. Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 10.09.2013]
  8. Wojewódzka Ewidencja Zabytków: http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 10.09.2013]


Przypisy

  1. Skocz do góry http://www.e-bip.pl/4Dfile/jednostki_pomocnicze.html/%23%23611641696.0 [data dostępu: 10.09.2013]
  2. Skocz do góry Warto w tym miejscu przywołać wymowny rysunek polski z okresu walki plebiscytowej, na któym bracia Skowronnkowie jako skowronki latają wokół wymachującego proniemieckim sztandarem diabła, trzymającego na uwięzi równie złowieszczego kozła. Zob. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. W. Mierzwa, Dąbrówno 2008, s. 173.