Pluty

Pluty
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	braniewski
Gmina	Pieniężno
Liczba ludności (2010)	89
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Pluty
Położenie na mapie Polski Pluty
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Pluty (niem. Plauten) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Pieniężno. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 89 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie Pluty i Pełty. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Bazyli Śwtuszak.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w południowo-zachodniej części Wzniesień Górowskich, 10,5 km na wschód od Pieniężna, w pobliżu granicy z powiatem bartoszyckim; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 512 na odcinku Pieniężno - Górowo Iławeckie.

Dzieje miejscowości

W 1325 roku kapituła warmińska wybudowała tu zamek (jego budowę wiąże się z osobą późniejszego biskupa Jordana), a rok później wieś otrzymała przywilej lokacyjny. Trudno określić, kiedy zamek został zniszczony, obecnie brak po nim jakichkolwiek śladów. W latach 1440-1442, gdy Warmią wstrząsały bunty chłopskie, wywołane pogarszającą się sytuacją ludności wiejskiej, chłopi i sołtysi z komornictwa pieniężnieńskiego popadli w konflikt z kapitułą warmińską z powodu nadmiernej pańszczyzny i innych obciążeń. Jednym z przywódcą buntu był niejaki Jan, chłop z Plut. Zatarg zakończył się polubownym sądem biskupim, ale po kilku latach pańszczyzna ponownie została zwiększona, a swoboda osobista włościan ograniczona.

Kościół w Plutach wybudowano prawdopodobnie w drugiej ćwierci XIV wieku, został odremontowany już w 1410 roku, a ponownie konsekrowany w 1581 roku. Na początku XIX wieku został on przedłużony, dobudowano również wieżę; wyposażenie wnętrz pochodzi z XVII-XVIII wieku.

Po II wojnie światowej Pluty były siedzibą gromady, która jeszcze w latach 50. została przyłączona do obecnego powiatu bartoszyckiego. Wieś powróciła do powiatu braniewskiego w 1972 roku.

Liczba mieszkańców

1857 - 303 osoby

1933 - 319 osób

1939 - 310 osób

Religia

We wsi znajduje się siedziba lokalnej parafii rzymskokatolickiej pw. św. Wawrzyńca.

Zabytki

• Częściowo zachowany średniowieczny układ przestrzenny
• Kościół gotycki, zniekształcony w XX wieku
• Cmentarz przykościelny
• Założenie zieleni przyzagrodowej i przydrożnej

Bibliografia

1. Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
2. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
3. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
4. Gminna ewidencja zabytków w: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Pieniężno, załącznik nr 1 [data dostępu: 12.11.2013]
5. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
6. Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 12.11.2013]