Szwałk: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 4: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Szwałka |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 106 | + | |liczba ludności = 106 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Szwałk ''' (niem. ''Klein Schwalg'', od 1938 r. ''Schwalg'') – | + | ''' Szwałk ''' (niem. ''Klein Schwalg'', od 1938 r. ''Schwalg'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olecki|powiecie oleckim]], w [[Kowale Oleckie (gmina wiejska)|gminie Kowale Oleckie]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład [[Powiat olecko-gołdapski|powiatu olecko–gołdapskiego]]. Miejscowość w 2010 roku liczyła 106 mieszkańców<ref>łącznie Szwałk, Mazury–Osada i Zawady Małe</ref>. W skład sołectwa wchodzą wsie Szwałk, [[Mazury–Osada]] i [[Zawady Małe]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Alina Kiszkiel]]<ref>[http://bip.gmina.kowale.fr.pl/jednostki_pomocnicze/1/solectwa/ Strona Urzędu Gminy Kowale Oleckie] [05.12.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | Miejscowość w 2010 roku liczyła 106 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie Szwałk, [[ | ||
| − | |||
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w | + | Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na południowo–wschodnim skraju [[Puszcza Borecka|Puszczy Boreckiej]], na północnym brzegu jeziora [[Jezioro Szwałk Mały|Szwałk Mały]] i na zachód od jeziora [[Jezioro Szwałk Wielki|Szwałk Wielki]]; 20 km na północny zachód od [[Olecko|Olecka]] i 16 km na południowy zachód od [[Kowale Oleckie|Kowali Oleckich]]. Na północ od wsi znajduje się [[Borsucza Góra (Borsuk)]] (167 m n.p.m.). |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś powstała w ramach [[ | + | Wieś powstała w ramach [[Osadnictwo szkatułowe|osadnictwa szkatułowego]] w XVIII wieku - dokładna data nie jest znana, z pewnością miało to miejsce przed 1787 rokiem. Była to [[Wieś królewska| wieś królewska]]. Jej znaczenie wzrosło na przełomie XVIII i XIX wieku, gdy ulokowano tu siedzibę lokalnych władz skarbowych. Pod koniec XIX stulecia majątek państwowy w Szwałku dzierżawił niejaki Otto; majątek obejmował wówczas 506 ha i należał do największych w powiecie oleckim. Szwałk należał do [[Parafia ewangelicka w Cichach|parafii ewangelickiej w Cichach]]. |
Szkołę we wsi założono w pierwszej połowie XIX wieku (przed 1840 rokiem). W 1935 roku zatrudniony był w niej jeden nauczyciel, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej 49 uczniów. | Szkołę we wsi założono w pierwszej połowie XIX wieku (przed 1840 rokiem). W 1935 roku zatrudniony był w niej jeden nauczyciel, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej 49 uczniów. | ||
| − | Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] na bazie majątku utworzono [[Państwowe Gospodarstwo Rolne | + | Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] na bazie majątku utworzono [[Państwowe Gospodarstwo Rolne]]. |
| − | Liczba mieszkańców | + | Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: |
| − | 1857 | + | *1857 r. – 15 osób |
| − | 1933 | + | *1933 r. – 191 osób |
| − | 1939 | + | *1939 r. – 189 osób |
| − | 1988 | + | *1988 r. – 149 osób |
| − | |||
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[Dwór w Szwałku| | + | *[[Dwór w Szwałku|zespół dworsko-parkowy]] z przełomu XIX i XX wieku: murowany dwór, park, a także kuźnia, obora i budynek gospodarczy (murowane), stodoła (drewniana); obecnie własność prywatna |
| − | * | + | *cmentarz ewangelicki z XIX wieku |
| − | |||
| − | |||
== Turystyka == | == Turystyka == | ||
| − | W pobliżu miejscowości przebiega czerwony szlak rowerowy – przebieg trasy: [[Kowale Oleckie]] – [[Sokółki (gmina Kowale Oleckie)|Sokółki]] – [[Cichy]] – | + | W pobliżu miejscowości przebiega czerwony szlak rowerowy – przebieg trasy: [[Kowale Oleckie]] – [[Sokółki (gmina Kowale Oleckie)|Sokółki]] – [[Cichy]] – jezioro Szwałk Mały – jeziora: [[Jeziora Łaźno|Łaźno]] i [[Jezioro Litygajny |Litygajny]] – [[Czerwony Dwór]] – [[Jezioro Piłwąg|Piłwąg]] – [[Jabłonowo]] – [[Stacze]] – [[Guzy]] – Kowale Oleckie |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
==Przyroda== | ==Przyroda== | ||
W pobliżu miejscowości znajduje się [[Rezerwat Wyspa Lipowa na Jeziorze Szwałk Wielki |Rezerwat Przyrody "Wyspa Lipowa na Jeziorze Szwałk Wielki"]]. | W pobliżu miejscowości znajduje się [[Rezerwat Wyspa Lipowa na Jeziorze Szwałk Wielki |Rezerwat Przyrody "Wyspa Lipowa na Jeziorze Szwałk Wielki"]]. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 79: | Linia 69: | ||
#''Olecko. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974. | #''Olecko. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974. | ||
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | ||
| − | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka | + | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [12.11.2013] |
| − | # | + | #[http://bip.gmina.kowale.fr.pl/files/sites/3092/wiadomosci/197134/files/06tekst_studium_i2013_pelny_zab.pdf| Strona Urzędu Gminy Kowale Oleckie] [12.11.2013] |
| − | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [ | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013] |
| − | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/treuburg.html| Vervaltugsgeschichte] [ | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/treuburg.html| Vervaltugsgeschichte] [12.11.2013] |
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 17:38, 13 lis 2014
| Szwałk | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olecki |
| Gmina | Kowale Oleckie |
| Liczba ludności (2010) | 106 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Szwałk | |
| Położenie na mapie Polski  Szwałk | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Szwałk (niem. Klein Schwalg, od 1938 r. Schwalg) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Kowale Oleckie. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko–gołdapskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 106 mieszkańców[1]. W skład sołectwa wchodzą wsie Szwałk, Mazury–Osada i Zawady Małe. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Alina Kiszkiel[2].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na południowo–wschodnim skraju Puszczy Boreckiej, na północnym brzegu jeziora Szwałk Mały i na zachód od jeziora Szwałk Wielki; 20 km na północny zachód od Olecka i 16 km na południowy zachód od Kowali Oleckich. Na północ od wsi znajduje się Borsucza Góra (Borsuk) (167 m n.p.m.).
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach osadnictwa szkatułowego w XVIII wieku - dokładna data nie jest znana, z pewnością miało to miejsce przed 1787 rokiem. Była to wieś królewska. Jej znaczenie wzrosło na przełomie XVIII i XIX wieku, gdy ulokowano tu siedzibę lokalnych władz skarbowych. Pod koniec XIX stulecia majątek państwowy w Szwałku dzierżawił niejaki Otto; majątek obejmował wówczas 506 ha i należał do największych w powiecie oleckim. Szwałk należał do parafii ewangelickiej w Cichach.
Szkołę we wsi założono w pierwszej połowie XIX wieku (przed 1840 rokiem). W 1935 roku zatrudniony był w niej jeden nauczyciel, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej 49 uczniów.
Po II wojnie światowej na bazie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne.
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1857 r. – 15 osób
- 1933 r. – 191 osób
- 1939 r. – 189 osób
- 1988 r. – 149 osób
Zabytki
- zespół dworsko-parkowy z przełomu XIX i XX wieku: murowany dwór, park, a także kuźnia, obora i budynek gospodarczy (murowane), stodoła (drewniana); obecnie własność prywatna
- cmentarz ewangelicki z XIX wieku
Turystyka
W pobliżu miejscowości przebiega czerwony szlak rowerowy – przebieg trasy: Kowale Oleckie – Sokółki – Cichy – jezioro Szwałk Mały – jeziora: Łaźno i Litygajny – Czerwony Dwór – Piłwąg – Jabłonowo – Stacze – Guzy – Kowale Oleckie
Przyroda
W pobliżu miejscowości znajduje się Rezerwat Przyrody "Wyspa Lipowa na Jeziorze Szwałk Wielki".
Bibliografia
- Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
- Strona Urzędu Gminy Kowale Oleckie [12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
- Vervaltugsgeschichte [12.11.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Szwałk, Mazury–Osada i Zawady Małe
- ↑ Strona Urzędu Gminy Kowale Oleckie [05.12.2013]
