Jonkowo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Edukacja) |
|||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = | |dopełniacz wsi = | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Gimnazjum w Jonkowie.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Gimnazjum w Jonkowie |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
''' Jonkowo ''' (niem. ''Jonkendorf'') – [[wieś gminna]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[gmina Jonkowo|gminie Jonkowo]], siedziba władz gminy. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[podział administracyjny|administracyjnie]] do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. | ''' Jonkowo ''' (niem. ''Jonkendorf'') – [[wieś gminna]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[gmina Jonkowo|gminie Jonkowo]], siedziba władz gminy. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[podział administracyjny|administracyjnie]] do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. | ||
| − | Miejscowość w 2010 roku liczyła 1805 mieszkańców. Obecnie funkcję wójta sprawuje [[Wojciech Giecko]] <ref>http://www.jonkowo.bil-wm.pl/index.php?inf=2&idsl=2&idz=1</ref>. | + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 1805 mieszkańców. Obecnie funkcję wójta sprawuje [[Wojciech Giecko]] <ref>[http://www.jonkowo.bil-wm.pl/index.php?inf=2&idsl=2&idz=1 jonkowo.bil-wm.pl] [15.05.2014]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | <br/> | ||
| − | |||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olszyńskim]], 5 km na zachód od [[Olsztyn|Olsztyna]]. | Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olszyńskim]], 5 km na zachód od [[Olsztyn|Olsztyna]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
W 1345 roku [[kapituła warmińska]] wydała przywilej lokacyjny dla istniejącej już wsi; odbiorcą dokumentu był [[Prusowie|Prus]] Joneko, od którego wywodzi się nazwa miejscowości. W 1356 roku biskup [[Jan Stryprock]] zapisał wieś kolegiacie w [[Dobre Miasto|Dobrym Mieście]]. Po zniszczeniach z okresu [[wojna polsko-krzyżacka 1414 roku|wojny głodowej]] kapituła odnowiła przywilej dla Jonkowa (1421). Ponownie wieś była niszczona i plądrowana podczas [[wojna trzynastoletnia|wojny trzynastoletniej]] i [[wojna polsko-krzyżacka 1519-1521|ostatniej wojny z Zakonem]]. Zagospodarowywaniem opustoszałej wsi w latach 1516-1521 zajmował się administrator kapituły [[Mikołaj Kopernik]]. Ostatecznie wieś zasiedlono do roku 1534. W drugiej połowie tego samego stulecia Jonkowo liczyło 66 łanów, z których sześć należało do sołtysa, pięć do proboszcza, sześć do wolnych chłopów, a na pozostałych gospodarowali czynszownicy; we wsi działała szkoła parafialna. W 1656 roku wieś miała dwóch sołtysów, dwóch wolnych chłopów oraz 14 chłopów czynszowych. Po wygaśnięciu [[epidemia dżumy 1708-1711|wielkiej epidemii dżumy]] w 1715 roku biskup [[Jan Franciszek Kurdwanowski]] dokonał w Jonkowie powtórnej konsekracji kościoła pod wezwaniem patrona chorych św. Rocha. W 1770 roku wieś posiadała 66 łanów, z których sześć było własnością sołtysa, pięć należało do proboszcza, sześć posiadali wolni chłopi, a resztę dzielili między siebie czynszownicy; we wsi znajdowała się karczma. | W 1345 roku [[kapituła warmińska]] wydała przywilej lokacyjny dla istniejącej już wsi; odbiorcą dokumentu był [[Prusowie|Prus]] Joneko, od którego wywodzi się nazwa miejscowości. W 1356 roku biskup [[Jan Stryprock]] zapisał wieś kolegiacie w [[Dobre Miasto|Dobrym Mieście]]. Po zniszczeniach z okresu [[wojna polsko-krzyżacka 1414 roku|wojny głodowej]] kapituła odnowiła przywilej dla Jonkowa (1421). Ponownie wieś była niszczona i plądrowana podczas [[wojna trzynastoletnia|wojny trzynastoletniej]] i [[wojna polsko-krzyżacka 1519-1521|ostatniej wojny z Zakonem]]. Zagospodarowywaniem opustoszałej wsi w latach 1516-1521 zajmował się administrator kapituły [[Mikołaj Kopernik]]. Ostatecznie wieś zasiedlono do roku 1534. W drugiej połowie tego samego stulecia Jonkowo liczyło 66 łanów, z których sześć należało do sołtysa, pięć do proboszcza, sześć do wolnych chłopów, a na pozostałych gospodarowali czynszownicy; we wsi działała szkoła parafialna. W 1656 roku wieś miała dwóch sołtysów, dwóch wolnych chłopów oraz 14 chłopów czynszowych. Po wygaśnięciu [[epidemia dżumy 1708-1711|wielkiej epidemii dżumy]] w 1715 roku biskup [[Jan Franciszek Kurdwanowski]] dokonał w Jonkowie powtórnej konsekracji kościoła pod wezwaniem patrona chorych św. Rocha. W 1770 roku wieś posiadała 66 łanów, z których sześć było własnością sołtysa, pięć należało do proboszcza, sześć posiadali wolni chłopi, a resztę dzielili między siebie czynszownicy; we wsi znajdowała się karczma. | ||
| Linia 47: | Linia 44: | ||
W okresie międzywojennym oddano do użytku nową remizę strażacką (1922); we wsi znajdowały się: apteka, stacja pocztowa z domem dla listonosza, dwie restauracje, masarnia, trzy kuźnie, młyn i tartak z wiatrakiem, a także sklepy: dwa spożywcze, tekstylny, wielobranżowy i meblowy. | W okresie międzywojennym oddano do użytku nową remizę strażacką (1922); we wsi znajdowały się: apteka, stacja pocztowa z domem dla listonosza, dwie restauracje, masarnia, trzy kuźnie, młyn i tartak z wiatrakiem, a także sklepy: dwa spożywcze, tekstylny, wielobranżowy i meblowy. | ||
| − | + | ||
Obecnie we wsi działa kilka sklepów spożywczych i spożywczo-przemysłowych, sklep z artykułami gospodarstwa domowego, ośrodek zdrowia, poczta, posterunek policji, posterunek Ochotniczej Straży Pożarnej, stacja benzynowa, kwiaciarnia, dwa salony fryzjerskie. | Obecnie we wsi działa kilka sklepów spożywczych i spożywczo-przemysłowych, sklep z artykułami gospodarstwa domowego, ośrodek zdrowia, poczta, posterunek policji, posterunek Ochotniczej Straży Pożarnej, stacja benzynowa, kwiaciarnia, dwa salony fryzjerskie. | ||
| − | |||
Liczba mieszkańców | Liczba mieszkańców | ||
| Linia 64: | Linia 60: | ||
1939 - 779 osób | 1939 - 779 osób | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Edukacja == | == Edukacja == | ||
*[[Gimnazjum w Jonkowie]] | *[[Gimnazjum w Jonkowie]] | ||
| Linia 72: | Linia 65: | ||
*[[Przedszkole Samorządowe w Jonkowie]] | *[[Przedszkole Samorządowe w Jonkowie]] | ||
*[[Przedszkole Patryk w Jonkowie]] | *[[Przedszkole Patryk w Jonkowie]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Kultura == | == Kultura == | ||
*[[lkwim:Gminny Ośrodek Kultury w Jonkowie|Gminny Ośrodek Kultury w Jonkowie]] | *[[lkwim:Gminny Ośrodek Kultury w Jonkowie|Gminny Ośrodek Kultury w Jonkowie]] | ||
| Linia 80: | Linia 70: | ||
*[[lkwim:Napoleoniada|Napoleoniada]] - cykliczna impreza plenerowa odbywająca się corocznie w Jonkowie od 2007 roku, stanowiąca wyraz upamiętnienia bitwy z 4 lutego 1807 roku; organizowana przez jonkowski GOK oraz władze samorządowe | *[[lkwim:Napoleoniada|Napoleoniada]] - cykliczna impreza plenerowa odbywająca się corocznie w Jonkowie od 2007 roku, stanowiąca wyraz upamiętnienia bitwy z 4 lutego 1807 roku; organizowana przez jonkowski GOK oraz władze samorządowe | ||
*[[lkwim: Międzyszkolny Konkurs Recytatorski „Spotkania z Poezją Warmińską” w Jonkowie|Międzyszkolny Konkurs Recytatorski „Spotkania z Poezją Warmińską”]], zorganizowany w latach 2003 i 2005. | *[[lkwim: Międzyszkolny Konkurs Recytatorski „Spotkania z Poezją Warmińską” w Jonkowie|Międzyszkolny Konkurs Recytatorski „Spotkania z Poezją Warmińską”]], zorganizowany w latach 2003 i 2005. | ||
| − | |||
| − | |||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
*[[lkwim: Alfred Markowski| Alfred Markowski]] - (1930-2002) - pisarz, satyryk, poeta, od 1997 roku mieszkał w Jonkowie. Został pochowany na miejscowym cmentarzu. | *[[lkwim: Alfred Markowski| Alfred Markowski]] - (1930-2002) - pisarz, satyryk, poeta, od 1997 roku mieszkał w Jonkowie. Został pochowany na miejscowym cmentarzu. | ||
| − | |||
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
*[[lkwim:Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Jonkowie|Kościół pw. św. Jana Chrzciciela]] z końca XIV wieku, w następnych stuleciach rozbudowywany (po raz ostatni na początku XX wieku) | *[[lkwim:Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Jonkowie|Kościół pw. św. Jana Chrzciciela]] z końca XIV wieku, w następnych stuleciach rozbudowywany (po raz ostatni na początku XX wieku) | ||
| Linia 93: | Linia 79: | ||
*Budynek plebanii | *Budynek plebanii | ||
*[[Kapliczki w Jonkowie|Kapliczki przydrożne]] | *[[Kapliczki w Jonkowie|Kapliczki przydrożne]] | ||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/> | |
| − | + | Syrwid Robert, ''Warmińska gmina Jonkowo: historia i współczesność'', Jonkowo 2010.<br/> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | |
| − | + | [http://www.jonkowo.pl/index.php?option=com_content&view=category&id=9&Itemid=137| Historia wsi na stronie gminy Jonkowo] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://bip.warmia.mazury.pl/jonkowo_gmina_wiejska/161/Studium_uwarunkowan_i_kierunkow_zagospodarowania_przestrzennego/| Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jonkowo] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/allenstein.html| Deutsche Verwaltungsgeschichte] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#392/pl/i/jonkowo_-_zabytkowy_kosciol_par._p.w._ss._rocha_i_jana_chrzciciela_i_warminskie_kapliczki| Ciekawe Mazury.pl] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/search,1,-1,-1,-1,-1,-1,jonkowo.html| Polska Niezwykła] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/?do=search&id=jonkowo| Olsztyńska Strona Rowerowa] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=10:przywilej-lokacyjny-jonkowa&catid=59:pozostale-zrodla-historyczne&Itemid=183| Dom Warmiński] [05.03.2014] | |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Gmina Jonkowo]] [[Kategoria: Wieś gminna]] | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Gmina Jonkowo]] [[Kategoria: Wieś gminna]] | ||
Wersja z 11:56, 3 lis 2014
| Jonkowo | |
| | |
 Gimnazjum w Jonkowie
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Jonkowo |
| Liczba ludności (2010) | 1805 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Jonkowo | |
| Położenie na mapie Polski  Jonkowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Jonkowo (niem. Jonkendorf) – wieś gminna położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jonkowo, siedziba władz gminy. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 1805 mieszkańców. Obecnie funkcję wójta sprawuje Wojciech Giecko [1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Olszyńskim, 5 km na zachód od Olsztyna.
Dzieje miejscowości
W 1345 roku kapituła warmińska wydała przywilej lokacyjny dla istniejącej już wsi; odbiorcą dokumentu był Prus Joneko, od którego wywodzi się nazwa miejscowości. W 1356 roku biskup Jan Stryprock zapisał wieś kolegiacie w Dobrym Mieście. Po zniszczeniach z okresu wojny głodowej kapituła odnowiła przywilej dla Jonkowa (1421). Ponownie wieś była niszczona i plądrowana podczas wojny trzynastoletniej i ostatniej wojny z Zakonem. Zagospodarowywaniem opustoszałej wsi w latach 1516-1521 zajmował się administrator kapituły Mikołaj Kopernik. Ostatecznie wieś zasiedlono do roku 1534. W drugiej połowie tego samego stulecia Jonkowo liczyło 66 łanów, z których sześć należało do sołtysa, pięć do proboszcza, sześć do wolnych chłopów, a na pozostałych gospodarowali czynszownicy; we wsi działała szkoła parafialna. W 1656 roku wieś miała dwóch sołtysów, dwóch wolnych chłopów oraz 14 chłopów czynszowych. Po wygaśnięciu wielkiej epidemii dżumy w 1715 roku biskup Jan Franciszek Kurdwanowski dokonał w Jonkowie powtórnej konsekracji kościoła pod wezwaniem patrona chorych św. Rocha. W 1770 roku wieś posiadała 66 łanów, z których sześć było własnością sołtysa, pięć należało do proboszcza, sześć posiadali wolni chłopi, a resztę dzielili między siebie czynszownicy; we wsi znajdowała się karczma.
Na początku lutego 1807 roku pod Jonkowem według planów cesarza Napoleona miało dojść do walnej bitwy z wojskami rosyjsko-pruskimi pod dowództwem gen. Leontija Bennigsena. Po utracie przeprawy pod Barkwedą (zob. bitwa pod Barkwedą) armia sojusznicza wycofała się na północ. 4 lutego do Jonkowa wkroczyły wojska francuskie i sam cesarz, który jeszcze tego samego dnia wyjechał i spędził noc w Skolitach. Wiosną tego samego roku w Jonkowie i okolicach stacjonowały oddziały francuskie wchodzące w skład korpusu marszałka Michela Neya; w tym czasie złupiono i podpalono tutejszy kościół.
W 1808 roku w ramach reform uwłaszczeniowych chłopi za odszkodowaniem otrzymali uprawianą przez nich ziemię; w 1820 roku we wsi były 53 gospodarstwa. Do tutejszej szkoły elementarnej w 1825 roku uczęszczało 138 uczniów, a w 1858 roku - 71 uczniów. Według spisu z 1861 roku Jonkowo obejmowało powierzchnię ponad 1300 ha i miało 61 budynków mieszkalnych. Liczba mieszkańców znacznie wzrosła wraz z budową linii kolejowej i uruchomieniem stacji kolejowej w Jonkowie (1887).
W okresie międzywojennym oddano do użytku nową remizę strażacką (1922); we wsi znajdowały się: apteka, stacja pocztowa z domem dla listonosza, dwie restauracje, masarnia, trzy kuźnie, młyn i tartak z wiatrakiem, a także sklepy: dwa spożywcze, tekstylny, wielobranżowy i meblowy.
Obecnie we wsi działa kilka sklepów spożywczych i spożywczo-przemysłowych, sklep z artykułami gospodarstwa domowego, ośrodek zdrowia, poczta, posterunek policji, posterunek Ochotniczej Straży Pożarnej, stacja benzynowa, kwiaciarnia, dwa salony fryzjerskie.
Liczba mieszkańców
1820 - 286 osób
1857 - 531 osób
1861 - 563 osoby
1895 - 820 osób
1933 - 827 osób
1939 - 779 osób
Edukacja
- Gimnazjum w Jonkowie
- Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki w Jonkowie
- Przedszkole Samorządowe w Jonkowie
- Przedszkole Patryk w Jonkowie
Kultura
- Gminny Ośrodek Kultury w Jonkowie
- Biblioteka Publiczna Gminy Jonkowo
- Napoleoniada - cykliczna impreza plenerowa odbywająca się corocznie w Jonkowie od 2007 roku, stanowiąca wyraz upamiętnienia bitwy z 4 lutego 1807 roku; organizowana przez jonkowski GOK oraz władze samorządowe
- Międzyszkolny Konkurs Recytatorski „Spotkania z Poezją Warmińską”, zorganizowany w latach 2003 i 2005.
Ludzie związani z miejscowością
- Alfred Markowski - (1930-2002) - pisarz, satyryk, poeta, od 1997 roku mieszkał w Jonkowie. Został pochowany na miejscowym cmentarzu.
Zabytki
- Kościół pw. św. Jana Chrzciciela z końca XIV wieku, w następnych stuleciach rozbudowywany (po raz ostatni na początku XX wieku)
- Cmentarz przykościelny
- Chałupa (nr 87)
- Grodzisko Stary Szaniec (Ruski Szaniec)
- Budynek plebanii
- Kapliczki przydrożne
Bibliografia
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Syrwid Robert, Warmińska gmina Jonkowo: historia i współczesność, Jonkowo 2010.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Historia wsi na stronie gminy Jonkowo [05.03.2014]
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jonkowo [05.03.2014]
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]
Ciekawe Mazury.pl [05.03.2014]
Polska Niezwykła [05.03.2014]
Olsztyńska Strona Rowerowa [05.03.2014]
Dom Warmiński [05.03.2014]
Przypisy
- ↑ jonkowo.bil-wm.pl [15.05.2014]
