Walenty Fiałek

Walenty Fiałek
Walenty Fiałek, źródło: Miejska Biblioteka Publiczna w Chełmnie, dostęp 17 listopada 2013
Data i miejsce urodzenia	12 luty 1852 Chwarzno
Data i miejsce śmierci	17 maja 1932 Chełmno
Zawód	drukarz, wydawca
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski

Walenty Fiałek (ur. 12 lutego 1932 roku w Chwarznie, zm. 17 maja 1932 roku w Chełmnie) – drukarz, wydawca, bibliofil.

Życiorys

Szkoła i wykształcenie

Urodził się jako syn leśnego pana Czarlińskiego.

Fiałek nauczył się języka polskiego w domu, ponieważ szkoła była wówczas pruska. Matka była pierwszą jego nauczycielką. Jako młoda osoba miał, zamiłowanie do książek. W 1868 roku praktykę w zawodzie drukarskim rozpoczął w Chełmnie nad Wisłą u Ignacego Danielewskiego. Praca w drukarni przyniosła Fiałkowi dużą satysfakcję.

Praca

Grób Walentego Fiałka,
źródło: fluidi.pl, dostęp 17 listopada 2013

Po odbyciu praktyk zecerskich założył w Chełmnie własną drukarnię (1885-1919). Działalność Fiałek rozpoczął od tłoczenia książek ludowych tylko w języku polskim. Jego książki zyskały sobie powodzenie na Pomorzu i ziemiach Śląska, na Warmii i Mazurach. Najbardziej miały wzięcie druki Walentego Fiałka wśród Polaków, pracujących w Westfalii. Chełmiński drukarz sam układał treść broszur, sam dobierał krój czcionki, drukował. Otrzymywał podziękowania od nabywców wydawnictw za działalność, z której czerpał duchową strawę umacniając się w ten sposób w polskości.

Nie obyło się jednak to bez prześladowań ze strony policji oraz sądów pruskich. Dotkliwą konfiskatę zastosowali Prusacy wobec Fiałka za śpiewnik, w którym była piosenka Hej, ty Wisło i inne śpiewki ludowe, które przypominały treścią Polskę i jej historię. Skazano go na miesiąc aresztu. Mimo, że przechodził ciężkie chwile w Chełmnie, to jednak nie zrezygnował z dalszych patriotycznych działalności.

Fiałek wydał około 200 tytułów książek polskich dla młodzieży i ludzi w nakładzie około 10-14 tysięcy egzemplarzy. W Chełmnie i Poznaniu pracował około 10 lat jako zecer w wydawnictwie Dziennika Poznańskiego. Praca w Poznaniu - ośrodku życia kulturalnego i umysłowego, stała się dla Fiałka znakomitą okazją do poznania wielu wybitnych osobowości takich jak: poetów, pisarzy, bibliofilów. Nawet krótkie rozmowy z nimi, czy kontakty stanowiły znaczny bodziec do dalszego samokształcenia, jak również rozwijania umiejętności zawodowych.

Na Warmię i Mazury docierały przeważnie kalendarze Fiałka: Kalendarz katolicko-polski dla Prus Zachodnich, Wielkiego Księstwa Poznańskiego, Śląska i Warmii, Chełmiński kalendarz na rok…dla wiarusów Prus Zachodnich, Warmii, Prus Wschodnich i Śląska wydany około 1888 roku.

Fiałek utrzymywał długoletnie kontakty z Warmią, ogłaszając się w Gazecie Olsztyńskiej już w 1887 roku. Bliskie kontakty z działaczem warmińskim i księgarzem Andrzejem Samulowskim pomogły mu w założeniu pierwszej na Warmii księgarni polskiej. Fiałek był też w bliskich kontaktach z warmińskim księgarzem Antonim Sikorskim.

Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna

Walenty Fiałek jako bibliograf zbierał druki i rękopisy dotyczące Pomorza oraz Warmii i Mazur. Posiadał miedzy innymi rękopisy Gustawa Gizewiusza, druki Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza, C.E. Salewskiego z Ostródy.

Fiałek czynnie uczestniczył w życiu społeczno-narodowym na Pomorzu. Sprawował tam różne funkcje w stowarzyszeniach i polskich organizacjach. Jako edytor odznaczał się skrupulatnością. Jako bibliofil skupywał polskie książki, by w ten sposób uchronić je od zagubienia. Oprócz książek zbierał medale, odznaki, dyplomy oraz mapy. Nieraz płacił kilka razy drożej za proponowane okazy, ponieważ nie orientował się w rzeczywistej wartości danego egzemplarza. Zebrał piękny księgozbiór, który dużo miejsca zajął w jego mieszkaniu. Przechowywał książki w paczkach, skrzynkach. Dyplomy, rękopisy znajdowały się w teczkach kartonowych i pudełkach. Zasoby biblioteki dzielił według różnych tematów.

Ciekawostki

Fiałka odwiedzali przedstawiciele polskiej nauki, pisarze, działacze polityczni. Wśród rękopisów Fiałek posiadał zeszyt zapisków Derdowskiego, listy Józefa Chociszewskiego, rękopisy Deotymy.

Ciekawym epizodem w żywocie drukarskim Walentego Fiałka było uratowanie rękopisu Józefa Ignacego Kraszewskiego, kiedy pracował jako metrampaż w Poznaniu w drukarni Dziennika Poznańskiego. Jego zbiory stały się własnością Biblioteki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, skąd zostały przeniesione do Książnicy Miejskiej im. M. Kopernika w Toruniu - mieście wielkiego astronoma. Fiałek został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia-Restituta.

Bibliografia

Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku, Warszawa 1963.
Czajka Michał, Kamler Marcin, Sienkiewicz Witold, Leksykon Historii Polski, Warszawa 1995.
Szkice olsztyńskie, red. Janusz Jasiński, Olsztyn 1967.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku), Warszawa 1983.