Rezerwat Źródła Rzeki Łyny

Rezerwat Źródła Rzeki Łyny im. prof. Romana Kobendzy
Głaz w rezerwacie upamiętniający postać prof. Romana Kobendzy
Rodzaj rezerwatu	krajobrazowy
Państwo	Polska
Data utworzenia	1959
Powierzchnia	121,04 ha
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rezerwat Źródła Rzeki Łyny im. prof. Romana Kobendzy
Położenie na mapie Polski Rezerwat Źródła Rzeki Łyny im. prof. Romana Kobendzy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Rezerwat Źródła Rzeki Łyny im. prof. Romana Kobendzy – rezerwat krajobrazowy utworzony w 1959 r. w pobliżu wsi Łyna w gminie Nidzica celem zachowania źródeł rzeki Łyny wraz z interesującym zjawiskiem geologicznym, jakim jest wsteczna erozja źródliskowa.

Rezerwat zajmuje obszar 120,54 ha, w tym 112,04 ha lasów, 3,96 gruntów rolnych oraz 0,99 ha wód. Wchodzi w skład dwóch obszarów Natura 2000. Są to: obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Napiwodzko-Ramucka (kod PLB280007) oraz specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Napiwodzko-Ramucka (kod PLH280052).

Rezerwatowi przyrody nadano imię Romana Kobendzy (1886–1955) – słynnego polskiego botanika, dendrologa, profesora SGGW – dla podkreślenia zasług tego badacza m.in. na polu ochrony przyrody Pojezierza Mazurskiego.

Tablica informacyjna w rezerwacie

Fizjogeografia terenu i szata roślinna

Rezerwat obejmuje rozległą dolinę z wieloma bocznymi wąwozami, na terenie której znajdują się liczne systemy źródliskowe. Zachodzące tu zjawisko erozji wstecznej polega na wymywaniu przez wody wysiękowe piasków zalegających na wypiętrzonych w tym miejscu nieprzepuszczalnych iłach mioceńskich. W efekcie tego procesu wytworzyły się półkoliste nisze zwane cyrkami dolinnymi, kształtujące zbocze doliny w prawie pionowe ściany. Dna tych obniżeń znajdują się na wysokości 153 m n.p.m. i są miejscami obniżone o 20 m w stosunku do terenów przyległych.

Wypływające ze zboczy dziesiątki strumyków dają początek rzece Łynie, która spada kaskadami ku niżej leżącemu wąwozowi, wciętemu do głębokości 60 m w podłoże. Ujście doliny zamyka niewielki (ok. 1,5 ha) staw młyński powstały na skutek wybudowania tamy rzecznej.

Dna cyrków porośnięte są przez roślinność źródliskową, a niżej położone aluwialne doliny porastają zbiorowiska łęgowe z rzadkim drzewostanem łęgowym. Większą część wysoczyzny, która znajduje się w granicach rezerwatu, porastają drzewostany sosnowe, w przeważającej części posadzone na siedlisku grądu subkontynentalnego (Tilio-Carpinetum). Wiek tego drzewostanu oceniany jest na 120–140 lat.

Niespotykane ukształtowanie terenu tworzy swoisty mikroklimat. Duża ilość zimnych wód źródlanych oraz obniżenie terenu i jego lesistość powodują utrzymywanie się tu, w porównaniu z terenem otaczającym, niższych temperatur latem i wyższych zimą.

Rośliny

Na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie 454 gatunków roślin, w tym: 14 wątrobowców, 78 mchów, 12 paprotników i 350 roślin nasiennych. Wśród nich odnotowano siedem gatunków objętych całkowitą ochroną prawną i 20 podlegających ochronie częściowej (stan na 2002 r.). Do rzadszych gatunków roślin naczyniowych w rezerwacie należą: listera jajowata Listera ovata, kukułka plamista Dactylorhiza maculata, kukułka krwista D. incarnata, kukułka szerokolistna D. majalis, lilia złotogłów Lilium martagon, czerniec gronkowy Actaea spicata, kokorycz wątła Corydalis intermedia, wierzbownica rózgowata Epilobium obscurum, nerecznica szerokolistna Dryopteris dilatata, poziomka wysoka Fragaria moschata, gwiazdnica bagienna Stellaria uliginosa i gwiazdnica długolistna S. longifolia.

Zobacz też

pl.wikipedia.org, rezerwat Źródła Rzeki Łyny [21.04.2014]
pl.wikipedia.org, Roman Kobendza [21.04.2014]

Bibliografia

Dąbrowski Stanisław, Polakowski Benon, Wołos Lucjan, Obszary chronione i pomniki przyrody województwa warmińsko-mazurskiego, Olsztyn 1999.
Pisarek Włodzimierz, Sawicki Jakub, Szczecińska Monika, Flora roślin naczyniowych i mszaków rezerwatu Źródła rzeki Łyny im. prof. R. Kobendzy, "Acta Botanica Warmiae et Masuriae" 2002, nr 2, s. 93-110.