Katolicka Szkoła Polska w Chaberkowie

Katolicka Szkoła Polska w Chaberkowie
Konferencja nauczycieli szkół polskich w Chaberkowie, źródło: Purda [27.03.2014]
Data założenia:	10.04.1929
Poziom szkoły:	podstawowy
Adres:	Chaberkowo

Katolicka Szkoła Polska w Chaberkowie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w Prusach Wschodnich. Powstała w 1929 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły była nauczyciel Maria Zientara-Malewska.

Historia

Szkoła polska w Chaberkowie powstała 10.04.1929 r. Mieściła się ona w domu Nowoczenia. Nauczaniem dzieci zajęła się Maria Zientara Malewska. Zorganizowała ogród szkolny oraz prowadziła pogadanki przyrodnicze. Pod koniec maja 1929 r. pracę w szkole podjął nauczyciel Jan Hedrych. Odwiedzał on rodziców, prowadził zajęcia pozaszkolne z młodzieżą, założył chór i zespół teatralny. Organizował zajęcia sportowe. Przy współudziale nauczyciela Edwarda Turowskiego i przedszkolanek Otylii Teszner-Groth i Anny Sendrowskiej przygotował mundurki harcerskie dla dzieci ze szkół w Nowej Kaletce i Chaberkowo. Dzieci w tych mundurkach wystąpiły na Święcie Dziecka w Gietrzwałdzie w 1931 r. Za zbytnią aktywność na rzecz mniejszości polskiej w Prusach Wschodnich nauczyciel Hedrych został pozbawiony prawa nauczania. W kwietniu 1932 r. obowiązki kierownika szkoły przejął nauczyciel Ryszard Ignacy Goetze. Z inicjatywy Ryszarda Ignacego Goetze w Chaberkowie powstała drużyna harcerska. Ponieważ obywatele polscy nie mogli prowadzić działalności pozalekcyjnej, w czerwcu 1934 r. władze niemieckie odebrały nauczycielowi Goetze prawo nauczania w Niemczech. Na jego miejsce przyszedł nauczyciel Ryszard Knosała. Łączył on obowiązki zawodowe z pracą w Nowej Kaletce. W sali szkoły polskiej Chaberkowo 10.09.1934 r. otwarto świetlicę, w której znajdowały się gazety polskie oraz księgozbiór z 56 woluminami. W 1937 r. utworzona przez nauczyciela Ryszarda Knosałę drużyna siatkówki zdobyła pierwszą nagrodę w rozgrywkach międzyszkolnych. W kwietniu 1939 r. do szkoły uczęszczało 5 dzieci, czyli o dwoje za mało, aby mogła istnieć szkoła polska. Z tego też powodu decyzją władz niemieckich 4.05.1939 r. szkoła polska w Chaberkowie została zamknięta.

Cele i zadania

Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929r.

Kadra pedagogiczna

Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły byli:

• Maria Zientara-Malewska - 1929
• Jan Hedrych - 1929-1932
• Ryszard Ignacy Goetze - 1932-1934
• Ryszard Knosała - 1934-1938
• Franciszek Schnarbach - 1938-1939

Osiągnięcia

W szkole w Chaberkowie 31.08.1931 r. odbyła się kwartalna konferencja regionalna dla nauczycieli szkół polskich. Była ona formą dokształcania i składała się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Lekcję pokazową z języka polskiego prowadził nauczyciel Jan Hedrych. Natomiast referat wygłosił nauczyciel Bolesław Jeziołowicz ze szkoły polskiej w Unieszewie.

Uczniowie/Absolwenci

Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Chaberkowie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1930 - 1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:

• 1929 - 5 osób
• 1930 - 12 osób
• 1931 - 17 osób
• 1932 - 13 osób
• 1933 - 15 osób
• 1934 - 17 osób
• 1935 - 16 osób
• 1936 - 13 osób
• 1937 - 13 osób
• 1938 - 9 osób
• 1939 - 5 osób

Absolwentami Szkoły Polskiej w Chaberkowie są m.in. Józef Meyk i Alojzy Hermański, którzy podjęli dalszą naukę w Seminarium Nauczycielskim w Rogoźnie Wielkopolskim, Józef Hermański - uczeń gimnazjum w Bytomiu i Kwidzynie oraz Maria Nowoczeń - uczennica szkoły gospodarczej w Malinowie k. Działdowie.

Ciekawostki

W 1945 r. dom szkoły polskiej w Chaberkowie stał się własnością prywatną rodziny przybyłej z Niemiec.

Tablica pamiątkowa

Na budynku byłej szkoły polskiej w Chaberkowie umieszczono pamiątkową tablicę z napisem:

W tym budynku w latach 1929-1939

mieściła się szkoła polska

świadectwo polskości

Ziemi Warmińskiej.

Bibliografia

Zientara-Malewska Maria, Wspomnienia nauczycielki spod znaku Rodła, Warszawa 1985.

Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960, Warszawa 1978.

Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.

Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929-1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.

Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939), [w:] Dziecko w historii - wątek korczakowski, (red.) Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.