Katolicka Szkoła Polska w Giławach: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Historia) |
(→Bibliografia) |
||
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
'''Katolicka Szkoła Polska w Giławach''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1931 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był [[Tomasz Setny]].<br/><br/> | '''Katolicka Szkoła Polska w Giławach''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1931 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był [[Tomasz Setny]].<br/><br/> | ||
== Historia == | == Historia == | ||
| − | Szkołę polską w [[Giławy |Giławach]] otwarto 2 czerwca 1931 r | + | Szkołę polską w [[Giławy |Giławach]] otwarto 2 czerwca 1931 r. Obowiązki kierownika objął Tomasz Setny. |
| − | W 1932 r. | + | W 1932 r. podczas obchodów Święta Dziecka w [[Purda Wielka |Purdzie Wielkiej]] miał miejsce napad hitlerowskiej bojówki z [[Pasym|Pasymia]] na szkołę w Giławach. Napad był skierowany przeciwko Setnemu, który był obywatelem polskim. Po tych wydarzeniach liczba dzieci w polskiej szkole zmniejszyła się do 6. W tej sytuacji, aby nie dopuścić do zamknięcia szkoły, [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]] dokonało zamiany nauczycieli. Do Giław przyszedł nauczyciel z obywatelstwem niemieckim [[lkwim:Edward Turowski |Edward Turowski]] z [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletki]], zaś do szkoły w Nowej Kaletce przeniesiono Tomasza Setnego. |
| − | 13 stycznia 1935 r. dzieci giławskiej szkoły wzięły udział w zjeździe dzielnicowym Związku Polaków w | + | 13 stycznia 1935 r. dzieci z giławskiej szkoły wzięły udział w zjeździe dzielnicowym olsztyńskiego oddziału [[Związek Polaków w Niemczech|Związku Polaków w Niemczech]]. Szkoła w Giławach przetrwała do sierpnia 1939 r. pomimo odebrania prawa nauczania Edwardowi Turowskiemu, ciągłej obserwacji [[Paweł Trzciński|Pawła Trzcińskiego]] i nieustannych nacisków na kolejnego nauczyciela [[Franciszek Schnarbach|Franciszka Schnarbacha]], na którym chciano wymóc przejście do pracy w szkole niemieckiej. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
* Paweł Trzciński | * Paweł Trzciński | ||
== Osiągnięcia == | == Osiągnięcia == | ||
| − | 3 września 1938 r w szkole w Giławach zorganizowano kwartalną konferencję regionalną dla nauczycieli szkół polskich. Konferencja stanowiła formę dokształcania | + | 3 września 1938 r. w szkole w Giławach zorganizowano kwartalną konferencję regionalną dla nauczycieli szkół polskich. Konferencja stanowiła formę dokształcania. Lekcję pokazową przeprowadził Franciszek Schnarbach. |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Uczniowie i absolwenci == | == Uczniowie i absolwenci == | ||
Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Giławach uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1931–1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco: | Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Giławach uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1931–1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco: | ||
| Linia 41: | Linia 42: | ||
* 1938 – 7 osób | * 1938 – 7 osób | ||
* 1939 – 9 osób | * 1939 – 9 osób | ||
| − | Absolwentami Szkoły Polskiej w Giławach są m.in. Paweł Jeleniewski, który podjął dalszą naukę w Gimnazjum Polskim w Bytomiu oraz Jan Margowski | + | Absolwentami Szkoły Polskiej w Giławach są m.in. Paweł Jeleniewski, który podjął dalszą naukę w Gimnazjum Polskim w Bytomiu oraz Jan Margowski – uczeń gimnazjum w Kwidzynie. |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Tablica pamiątkowa == | == Tablica pamiątkowa == | ||
Na budynku domu nr 30 w Giławach umieszczono pamiątkową tablicę z napisem: | Na budynku domu nr 30 w Giławach umieszczono pamiątkową tablicę z napisem: | ||
| Linia 58: | Linia 60: | ||
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach | + | Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960'', Warszawa 1978. |
| − | Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach | + | Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939'', Olsztyn 1980. |
| − | Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, ''Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach | + | Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, ''Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia'', Olsztyn 2010. |
| − | Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii ( | + | Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939)'', [w:] ''Dziecko w historii – wątek korczakowski'', red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013. |
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Szkolnictwo]][[Kategoria: Szkoły | + | [[Kategoria: Szkolnictwo]] |
| + | |||
| + | [[Kategoria: Szkoły podstawowe]] | ||
| + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | ||
| + | [[Kategoria: Purda (gmina wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: 1919-1944]] | ||
Aktualna wersja na dzień 10:02, 24 paź 2014
| Katolicka Szkoła Polska w Giławach | |
| | |
| Data założenia: | 2 czerwca 1931 r. |
| Poziom szkoły: | podstawowy |
| Adres: | Giławy |
Katolicka Szkoła Polska w Giławach – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Powstała w 1931 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był Tomasz Setny.
Spis treści
Historia
Szkołę polską w Giławach otwarto 2 czerwca 1931 r. Obowiązki kierownika objął Tomasz Setny.
W 1932 r. podczas obchodów Święta Dziecka w Purdzie Wielkiej miał miejsce napad hitlerowskiej bojówki z Pasymia na szkołę w Giławach. Napad był skierowany przeciwko Setnemu, który był obywatelem polskim. Po tych wydarzeniach liczba dzieci w polskiej szkole zmniejszyła się do 6. W tej sytuacji, aby nie dopuścić do zamknięcia szkoły, Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię dokonało zamiany nauczycieli. Do Giław przyszedł nauczyciel z obywatelstwem niemieckim Edward Turowski z Nowej Kaletki, zaś do szkoły w Nowej Kaletce przeniesiono Tomasza Setnego.
13 stycznia 1935 r. dzieci z giławskiej szkoły wzięły udział w zjeździe dzielnicowym olsztyńskiego oddziału Związku Polaków w Niemczech. Szkoła w Giławach przetrwała do sierpnia 1939 r. pomimo odebrania prawa nauczania Edwardowi Turowskiemu, ciągłej obserwacji Pawła Trzcińskiego i nieustannych nacisków na kolejnego nauczyciela Franciszka Schnarbacha, na którym chciano wymóc przejście do pracy w szkole niemieckiej.
Cele i zadania
Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929 r.
Kadra pedagogiczna
Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły byli:
- Tomasz Setny
- Edward Turowski
- Franciszek Schnarbach
- Paweł Trzciński
Osiągnięcia
3 września 1938 r. w szkole w Giławach zorganizowano kwartalną konferencję regionalną dla nauczycieli szkół polskich. Konferencja stanowiła formę dokształcania. Lekcję pokazową przeprowadził Franciszek Schnarbach.
Uczniowie i absolwenci
Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Giławach uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1931–1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:
- 1931 – 10 osób
- 1932 – 7 osób
- 1933 – 11 osób
- 1934 – 10 osób
- 1935 – 8 osób
- 1936 – 8 osób
- 1937 – 9 osób
- 1938 – 7 osób
- 1939 – 9 osób
Absolwentami Szkoły Polskiej w Giławach są m.in. Paweł Jeleniewski, który podjął dalszą naukę w Gimnazjum Polskim w Bytomiu oraz Jan Margowski – uczeń gimnazjum w Kwidzynie.
Tablica pamiątkowa
Na budynku domu nr 30 w Giławach umieszczono pamiątkową tablicę z napisem:
"Tu w latach 1930–1939
Mieściła się polska szkoła
Świadectwo polskości
Ziemi Warmińskiej".
Ciekawostki
W 1969 r. z okazji 40-lecia szkolnictwa polskiego na Warmii, Mazurach i Powiślu zorganizowano wycieczkę do Giław, gdzie przygotowano uroczystość m.in. dla Pawła Trzcińskiego – ostatniego nauczyciela szkoły polskiej w Giławach.
Bibliografia
Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960, Warszawa 1978.
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939, Olsztyn 1980.
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.
Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939), [w:] Dziecko w historii – wątek korczakowski, red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.
