Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 2: | Linia 2: | ||
|Nazwa_instytucji = '''Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię z siedzibą w Olsztynie''' | |Nazwa_instytucji = '''Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię z siedzibą w Olsztynie''' | ||
|Grafika = nauczyciele na warmii.jpg | |Grafika = nauczyciele na warmii.jpg | ||
| − | |Opis_grafiki = Nauczyciele szkół polskich na Warmii powoływani przez Towarzystwo, źródło: [http://szkola.purda.pl/ff.html Purda] [30.03.2014] | + | |Opis_grafiki = Nauczyciele szkół polskich na Warmii powoływani przez Towarzystwo Szkolne, źródło: [http://szkola.purda.pl/ff.html Purda] [30.03.2014] |
|Typ_instytucji = organizacja polska w Prusach Wschodnich | |Typ_instytucji = organizacja polska w Prusach Wschodnich | ||
|Powiat = Warmia | |Powiat = Warmia | ||
|Adres = Olsztyn | |Adres = Olsztyn | ||
}} | }} | ||
| − | ''' Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię z siedzibą w | + | ''' Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię z siedzibą w Olsztynie''' – katolicka organizacja polska powstała w 1921 r. w [[Olsztyn |Olsztynie]], w [[Prusy Wschodnie |Prusach Wschodnich]]. Działała do 1939 r. Pierwszym prezesem towarzystwa był ks. [[Karol Langwald]].<br/><br/> |
== Historia == | == Historia == | ||
| − | 11 | + | 11 listopada 1921 r. powołano w Olsztynie do życia Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię. Na czele Towarzystwa stanął ks Karol Langwald. 24 stycznia 1922 r. odbyło się w Olsztynie pierwsze instruktażowe spotkanie Towarzystwa. Zebranie prowadził [[Jan Baczewski]]. Członkowie zobowiązali się do zbierania podpisów rodziców pragnących posyłać swoje dzieci do polskiej szkoły. Pomimo sprzeciwu władz niemieckich działacze nie ustawali w walce o język polski. W 1923 r. zorganizowali w Olsztynie kurs języka polskiego pod pretekstem kursu kroju i szycia. Przystąpili do akcji wysyłania dzieci na kolonie letnie do Polski. Podjęli również ponowne rozmowy z władzami rejencji olsztyńskiej w sprawie wprowadzenia nauczania języka polskiego do szkół publicznych w miejscowościach zamieszkałych w przeważającej mierze przez ludność polską. Towarzystwo przystąpiło jednocześnie do zbierania podpisów pod wnioskami o wprowadzenie języka polskiego w szkołach. Petycje kierowane do władz pruskich napotykały jednak na zdecydowany opór urzędników i pomimo kilkakrotnych zabiegów nie dawały żadnych rezultatów. Doprowadzały jednocześnie do ożywionych wystąpień antypolskich organizowanych przez organizacje niemieckie. [[Jan Baczewski]] jako poseł do sejmu pruskiego nie ustępował w staraniach o szkoły polskie. Ostatecznie, 31 grudnia 1928 r. Sejm Pruski wydał ordynację ws. uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej, która weszła w życie 21 lutego 1929 r. Od tej pory Towarzystwo zajęło się organizowaniem polskich szkół oraz walką o ich utrzymanie. Władze niemieckie przerwały działanie polskich szkół i polskich organizacji na Warmii 01 września 1939 r. |
<br/> | <br/> | ||
== Cele i zadania instytucji == | == Cele i zadania instytucji == | ||
| − | + | Statutowym celem Towarzystwa było zachowanie i pielęgnowanie języka polskiego na Warmii i narodowe wychowanie młodzieży polskiej poprzez zakładanie i utrzymanie szkół prywatnych różnego rodzaju i wspieranie kształconej młodzieży oraz pielęgnowanie pieśni polskiej (świeckiej i kościelnej). | |
<br/> | <br/> | ||
== Założyciele == | == Założyciele == | ||
Prezydium założycielskie Towarzystwa: | Prezydium założycielskie Towarzystwa: | ||
| − | * Prezes | + | * Prezes – ks. Karol Langwald |
| − | * Wiceprezes | + | * Wiceprezes – [[Jan Brzeszczyński]] |
| − | * Sekretarz | + | * Sekretarz – Jan Baczewski |
== Działalność i patronaty == | == Działalność i patronaty == | ||
W latach 1921-1939 Towarzystwo prowadziło różne formy działalności m.in.: | W latach 1921-1939 Towarzystwo prowadziło różne formy działalności m.in.: | ||
| − | * Założyło 15 szkół polskich na | + | * Założyło 15 szkół polskich na Warmii w miejscowościach: [[Chaberkowo]], [[Gietrzwałd]], [[Nowa Kaletka]], [[Unieszewo]], [[Pluski ]], [[Woryty]], [[Skajboty]], [[Leszno]], [[Stanclewo]], [[Jaroty]], [[Wymój]], [[Purda]], [[Giławy]], [[Brąswałd]], [[Olsztyn]]. |
| − | * Było inicjatorem otwierania polskich ochronek w miejscowościach: | + | * Było inicjatorem otwierania polskich ochronek w miejscowościach: Unieszewo, Chaberkowo, Gietrzwałd, Nowa Kaletka, Pluski, [[Przykop]], [[Woryty]], Purda, Skajboty, Olsztyn. |
* Wspierało rozwój bibliotek, świetlic, drużyn harcerskich. | * Wspierało rozwój bibliotek, świetlic, drużyn harcerskich. | ||
* Patronowało kołom Towarzystw Młodzieży Polskiej. | * Patronowało kołom Towarzystw Młodzieży Polskiej. | ||
| Linia 33: | Linia 33: | ||
== Ciekawostki == | == Ciekawostki == | ||
| − | Członkiem zwyczajnym Towarzystwa mógł zostać każdy Polak z | + | Członkiem zwyczajnym Towarzystwa mógł zostać każdy Polak z Warmii. Musiał mieć ukończone 18 lat, władać językiem polskim i wnieść składkę 12 marek rocznie. Jednorazowa opłata w wysokości 300 marek uprawniała do dożywotniego członkostwa w Towarzystwie. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 46: | Linia 46: | ||
Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939)'', [w:] ''Dziecko w historii - wątek korczakowski'', (red.) Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013. | Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939)'', [w:] ''Dziecko w historii - wątek korczakowski'', (red.) Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013. | ||
| − | [http://biskupiec.com.pl/historia/ciekawostki-historyczne/169/szkoly-polskie-na-warmii-szkola-polska-w-stanclewie | + | [http://biskupiec.com.pl/historia/ciekawostki-historyczne/169/szkoly-polskie-na-warmii-szkola-polska-w-stanclewie biskupiec.com.pl] [30.03.2014] |
<br/> | <br/> | ||
[[Kategoria:Szkolnictwo]] [[Kategoria: Organizacja polska w Prusach Wschodnich]] [[Kategoria: Działacze warmińscy]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Olsztyn]] <br /> | [[Kategoria:Szkolnictwo]] [[Kategoria: Organizacja polska w Prusach Wschodnich]] [[Kategoria: Działacze warmińscy]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Olsztyn]] <br /> | ||
Wersja z 19:54, 26 kwi 2014
| Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię z siedzibą w Olsztynie | |
| | |
 Nauczyciele szkół polskich na Warmii powoływani przez Towarzystwo Szkolne, źródło: Purda [30.03.2014] | |
| Typ instytucji: | organizacja polska w Prusach Wschodnich |
| Powiat: | Warmia |
| Adres: | Olsztyn |
Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię z siedzibą w Olsztynie – katolicka organizacja polska powstała w 1921 r. w Olsztynie, w Prusach Wschodnich. Działała do 1939 r. Pierwszym prezesem towarzystwa był ks. Karol Langwald.
Spis treści
Historia
11 listopada 1921 r. powołano w Olsztynie do życia Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię. Na czele Towarzystwa stanął ks Karol Langwald. 24 stycznia 1922 r. odbyło się w Olsztynie pierwsze instruktażowe spotkanie Towarzystwa. Zebranie prowadził Jan Baczewski. Członkowie zobowiązali się do zbierania podpisów rodziców pragnących posyłać swoje dzieci do polskiej szkoły. Pomimo sprzeciwu władz niemieckich działacze nie ustawali w walce o język polski. W 1923 r. zorganizowali w Olsztynie kurs języka polskiego pod pretekstem kursu kroju i szycia. Przystąpili do akcji wysyłania dzieci na kolonie letnie do Polski. Podjęli również ponowne rozmowy z władzami rejencji olsztyńskiej w sprawie wprowadzenia nauczania języka polskiego do szkół publicznych w miejscowościach zamieszkałych w przeważającej mierze przez ludność polską. Towarzystwo przystąpiło jednocześnie do zbierania podpisów pod wnioskami o wprowadzenie języka polskiego w szkołach. Petycje kierowane do władz pruskich napotykały jednak na zdecydowany opór urzędników i pomimo kilkakrotnych zabiegów nie dawały żadnych rezultatów. Doprowadzały jednocześnie do ożywionych wystąpień antypolskich organizowanych przez organizacje niemieckie. Jan Baczewski jako poseł do sejmu pruskiego nie ustępował w staraniach o szkoły polskie. Ostatecznie, 31 grudnia 1928 r. Sejm Pruski wydał ordynację ws. uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej, która weszła w życie 21 lutego 1929 r. Od tej pory Towarzystwo zajęło się organizowaniem polskich szkół oraz walką o ich utrzymanie. Władze niemieckie przerwały działanie polskich szkół i polskich organizacji na Warmii 01 września 1939 r.
Cele i zadania instytucji
Statutowym celem Towarzystwa było zachowanie i pielęgnowanie języka polskiego na Warmii i narodowe wychowanie młodzieży polskiej poprzez zakładanie i utrzymanie szkół prywatnych różnego rodzaju i wspieranie kształconej młodzieży oraz pielęgnowanie pieśni polskiej (świeckiej i kościelnej).
Założyciele
Prezydium założycielskie Towarzystwa:
- Prezes – ks. Karol Langwald
- Wiceprezes – Jan Brzeszczyński
- Sekretarz – Jan Baczewski
Działalność i patronaty
W latach 1921-1939 Towarzystwo prowadziło różne formy działalności m.in.:
- Założyło 15 szkół polskich na Warmii w miejscowościach: Chaberkowo, Gietrzwałd, Nowa Kaletka, Unieszewo, Pluski , Woryty, Skajboty, Leszno, Stanclewo, Jaroty, Wymój, Purda, Giławy, Brąswałd, Olsztyn.
- Było inicjatorem otwierania polskich ochronek w miejscowościach: Unieszewo, Chaberkowo, Gietrzwałd, Nowa Kaletka, Pluski, Przykop, Woryty, Purda, Skajboty, Olsztyn.
- Wspierało rozwój bibliotek, świetlic, drużyn harcerskich.
- Patronowało kołom Towarzystw Młodzieży Polskiej.
Oddziałem Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię były zebrania Rady Rodzicielskiej, które odbywały się w polskich szkołach.
Ciekawostki
Członkiem zwyczajnym Towarzystwa mógł zostać każdy Polak z Warmii. Musiał mieć ukończone 18 lat, władać językiem polskim i wnieść składkę 12 marek rocznie. Jednorazowa opłata w wysokości 300 marek uprawniała do dożywotniego członkostwa w Towarzystwie.
Bibliografia
Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960, Warszawa 1978.
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929-1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.
Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939), [w:] Dziecko w historii - wątek korczakowski, (red.) Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.
biskupiec.com.pl [30.03.2014]
