Grabowo (gmina Gołdap): Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(Utworzono nową stronę "{{Wieś infobox |nazwa = Grabowo |herb wsi = Pole-obowiązkowe |flaga wsi = Pole-obowiązkowe |herb artykuł = ...") |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Grabowo | |nazwa = Grabowo | ||
| − | |herb wsi = | + | |herb wsi = |
| − | |flaga wsi = | + | |flaga wsi = |
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Kościół w Grabowie.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Kościół w Grabowie |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = gołdapski | |powiat = gołdapski | ||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
|mapa wsi = | |mapa wsi = | ||
|kod mapy = PL-WN | |kod mapy = PL-WN | ||
| − | |stopniN = | + | |stopniN = 54 |minutN = 13 |sekundN = 31 |
| − | |stopniE = | + | |stopniE = 22 |minutE = 14 |sekundE = 29 |
|commons = | |commons = | ||
|wikipodróże = | |wikipodróże = | ||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
''' Grabowo''' (niem. ''Grabowen'', od 1938 r. ''Arnswald'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat gołdapski|powiecie gołdapskim]], w [[gmina Gołdap|gminie Gołdap]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[podział administracyjny|administracyjnie]] do [[województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład [[powiat olecko-gołdapski|powiatu olecko-gołdapskiego]]. | ''' Grabowo''' (niem. ''Grabowen'', od 1938 r. ''Arnswald'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat gołdapski|powiecie gołdapskim]], w [[gmina Gołdap|gminie Gołdap]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[podział administracyjny|administracyjnie]] do [[województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład [[powiat olecko-gołdapski|powiatu olecko-gołdapskiego]]. | ||
| − | Miejscowość w 2010 roku liczyła 620 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Danuta Szermińska]] <ref>http://bip.goldap.pl/pl/369/0/solectwa.html [data dostępu:5.12.2013]</ref>. | + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 620 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Danuta Szermińska]]<ref>http://bip.goldap.pl/pl/369/0/solectwa.html [data dostępu:5.12.2013]</ref>. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 43: | Linia 43: | ||
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich obszarów [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]]. W 1585 roku niejaki Jan Bałamutowski z [[Gierszowa Wola|Gierszowej Woli]] w powiecie oleckim zakupił za 225 [[grzywna|grzywien]] pięć łanów sołeckich od [[starostwo węgorzewskie|starosty węgorzewskiego]]. Otrzymał on zadanie założenia wsi czynszowej na 45 łanach. Osadnicy mieli zapewnione 10 lat [[wolnizna|wolnizny]] ze względu na trudne warunki terenowe (konieczny był karczunek puszczy). Bardzo szybko, bo już w 1588 roku, założono we wsi [[parafia ewangelicka w Grabowie|parafię ewangelicką]] oraz wybudowano kościół. Ten ostatni wymagał remontu już w 1680 roku, a następnie znów zaczął popadać w ruinę; w 1732 roku został przebudowany i powiększony (dobudowano m.in. murowaną wieżę). | Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich obszarów [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]]. W 1585 roku niejaki Jan Bałamutowski z [[Gierszowa Wola|Gierszowej Woli]] w powiecie oleckim zakupił za 225 [[grzywna|grzywien]] pięć łanów sołeckich od [[starostwo węgorzewskie|starosty węgorzewskiego]]. Otrzymał on zadanie założenia wsi czynszowej na 45 łanach. Osadnicy mieli zapewnione 10 lat [[wolnizna|wolnizny]] ze względu na trudne warunki terenowe (konieczny był karczunek puszczy). Bardzo szybko, bo już w 1588 roku, założono we wsi [[parafia ewangelicka w Grabowie|parafię ewangelicką]] oraz wybudowano kościół. Ten ostatni wymagał remontu już w 1680 roku, a następnie znów zaczął popadać w ruinę; w 1732 roku został przebudowany i powiększony (dobudowano m.in. murowaną wieżę). | ||
| − | Przed [[I wojna światowa w Prusach | + | Przed [[I wojna światowa w Prusach Wschodnich|I wojną światową]] wieś odwiedził [[Mieczysław Orłowicz]], który zapamiętał Grabowo wioskę, ''której czyste, dachówką kryte domy, ładnie wyglądają wśród sadów''<ref>M. Orłowicz, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', Na nowo podali do druku G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 83.</ref>. |
W pierwszej połowie XX wieku przez Grabowo przebiegała linia kolejowa [[Gołdap]] - [[Węgorzewo]], zniszczona pod koniec [[II wojna światowa w Prusach Wschodnich|II wojny światowej]]. | W pierwszej połowie XX wieku przez Grabowo przebiegała linia kolejowa [[Gołdap]] - [[Węgorzewo]], zniszczona pod koniec [[II wojna światowa w Prusach Wschodnich|II wojny światowej]]. | ||
| Linia 53: | Linia 53: | ||
1857 - 439 osób | 1857 - 439 osób | ||
| − | 1933 - | + | 1933 - 478 osób |
1939 - 466 osób | 1939 - 466 osób | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 77: | Linia 71: | ||
*Cmentarz ewangelicki przykościelny, z początku XVIII wieku, własność wyznaniowa | *Cmentarz ewangelicki przykościelny, z początku XVIII wieku, własność wyznaniowa | ||
*Cmentarz wojenny żołnierzy armii niemieckiej z okresu II wojny światowej (ok. 1944), własność komunalna | *Cmentarz wojenny żołnierzy armii niemieckiej z okresu II wojny światowej (ok. 1944), własność komunalna | ||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 86: | Linia 78: | ||
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | ||
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001. | #''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001. | ||
| − | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/|Wojewódzka ewidencja zabytków] [data dostępu: 12.11.2013] | + | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [data dostępu: 12.11.2013] |
| − | #[http://bip.goldap.pl/pl/377/12,14205/zatwierdzenia-programu-opieki-nad-zabytkami-miasta-i-gminy-goldap-na-lata-2010-2013.html?print|Gminna ewidencja zabytków] [data dostępu: 12.11.2013] | + | #[http://bip.goldap.pl/pl/377/12,14205/zatwierdzenia-programu-opieki-nad-zabytkami-miasta-i-gminy-goldap-na-lata-2010-2013.html?print| Gminna ewidencja zabytków] [data dostępu: 12.11.2013] |
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 12.11.2013] | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 12.11.2013] | ||
| − | #http://www.verwaltungsgeschichte.de/ | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/goldap.html| Verwaltungsgeschichte] [data dostępu: 12.11.2013] |
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 20:35, 2 sty 2014
| Grabowo | |
| | |
 Kościół w Grabowie
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | gołdapski |
| Gmina | Gołdap |
| Liczba ludności (2010) | 620 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Grabowo | |
| Położenie na mapie Polski  Grabowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Grabowo (niem. Grabowen, od 1938 r. Arnswald) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie gołdapskim, w gminie Gołdap. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko-gołdapskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 620 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Danuta Szermińska[1].
Położenie
Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, 10 km na południe od Gołdapi; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 650. Na południowy zachód od Grabowa położona jest Popowa Góra o wysokości 245 m n.p.m., a na północ - Stroma Góra (228 m n.p.m.). Z kolei łańcuch pagórków rozciągający się na południowy wschód od wsi aż do Cisowego Jaru w powiecie oleckim, nosi nazwę Szeskich Wzgórz (282-309 m n.p.m.).
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich obszarów Prus Książęcych. W 1585 roku niejaki Jan Bałamutowski z Gierszowej Woli w powiecie oleckim zakupił za 225 grzywien pięć łanów sołeckich od starosty węgorzewskiego. Otrzymał on zadanie założenia wsi czynszowej na 45 łanach. Osadnicy mieli zapewnione 10 lat wolnizny ze względu na trudne warunki terenowe (konieczny był karczunek puszczy). Bardzo szybko, bo już w 1588 roku, założono we wsi parafię ewangelicką oraz wybudowano kościół. Ten ostatni wymagał remontu już w 1680 roku, a następnie znów zaczął popadać w ruinę; w 1732 roku został przebudowany i powiększony (dobudowano m.in. murowaną wieżę).
Przed I wojną światową wieś odwiedził Mieczysław Orłowicz, który zapamiętał Grabowo wioskę, której czyste, dachówką kryte domy, ładnie wyglądają wśród sadów[2].
W pierwszej połowie XX wieku przez Grabowo przebiegała linia kolejowa Gołdap - Węgorzewo, zniszczona pod koniec II wojny światowej.
W Grabowie znajduje się ośrodek zdrowia, poczta, bar, przystanek PKS; jest to również siedziba Nadleśnictwa Czerwony Dwór.
Liczba mieszkańców
1857 - 439 osób
1933 - 478 osób
1939 - 466 osób
Zabytki
- Dawny kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki z końca XVI wieku, przebudowany w pierwszej połowie XVIII wieku
- Budynek plebanii z XVI wieku
- Zespół budynków szkolnych z początku XX wieku i okresu międzywojennego: szkoła i budynek gospodarczy
- Budynek dawnej karczmy z początku XX wieku
- Zespół dworca kolejowego z 1897 roku: dworzec, dom mieszkalny, trzy budynki gospodarcze, rampa; własność komunalna i prywatna
- Most drogowy nad linią kolejową, 1897
- Cmentarz ewangelicki z początku XIX wieku, własność komunalna
- Cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, własność komunalna
- Cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX wieku, własność komunalna
- Cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX wieku, własność prywatna
- Cmentarz ewangelicki przykościelny, z początku XVIII wieku, własność wyznaniowa
- Cmentarz wojenny żołnierzy armii niemieckiej z okresu II wojny światowej (ok. 1944), własność komunalna
Bibliografia
- Gołdap. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1971.
- Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
- Gminna ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
- Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 12.11.2013]
Przypisy
- ↑ http://bip.goldap.pl/pl/369/0/solectwa.html [data dostępu:5.12.2013]
- ↑ M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 83.
Zobacz też
