Miłki: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 47 wersji utworzonych przez 8 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
 
  |nazwa                = Miłki   
 
  |nazwa                = Miłki   
  |herb wsi              =
+
  |herb wsi              =Herb.jpg
 
  |flaga wsi            =
 
  |flaga wsi            =
  |herb artykuł          =
+
  |herb artykuł          = Herb Miłek
 
  |dopełniacz wsi        = Miłek   
 
  |dopełniacz wsi        = Miłek   
  |zdjęcie              = [[Plik:Herb.jpg|300 px|thumb|Herb Miłek <br/> Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:POL_gmina_Mi%C5%82ki_COA.svg]] 
+
  |zdjęcie              = milki.jpg
  |opis zdjęcia          =    
+
  |opis zdjęcia          = Kościół w Miłkach.<br>Fot. Mieczysław Kalski     
  |rodzaj miejscowości  =
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś gminna
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |powiat                = giżycki
 
  |powiat                = giżycki
Linia 16: Linia 14:
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      =
+
  |liczba ludności      = 687
  |rok                  =
+
  |rok                  = 2010
  |strefa numeracyjna    =
+
  |strefa numeracyjna    = (+48) 87
  |kod pocztowy          =
+
  |kod pocztowy          = 11-513
  |tablice rejestracyjne =
+
  |tablice rejestracyjne = NGI
 
  |SIMC                  =
 
  |SIMC                  =
 
  |mapa wsi              =
 
  |mapa wsi              =
Linia 30: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}
+
}}<br/>
<big>''' Miłki''' (niem. ''Milken''</big>) –  
+
''' Miłki''' (niem. ''Milken'') – wieś gminna położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat giżycki|powiecie giżyckim]], w [[Miłki (gmina wiejska)|gminie Miłki]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 687 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Anna Łukaszuk]]<ref>[http://mragowo.wm.pl/search/index/s/Piotr+Dusyn/sort/0/ Portal Informacyjny Gazety Olsztyńskiej] [02.10.2014]</ref>.
wieś położona w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Miłki na trasie Giżycko – Orzysz nad jeziorem Miłkowskim. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. Urzędowa nazwa wsi – Milken – nie uległa przed wojną zmianie. Według statystyk Głównego Urzędu Statystycznego z 2011 roku gminę zamieszkiwało 3919 mieszkańców.
+
<br/><br/>
 +
 
 +
== Położenie ==
 +
Miejscowość położona jest na trasie [[Giżycko]] – [[Orzysz]] nad [[Jezioro Miłkowskie|Jeziorem Miłkowskim]].
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+
== Dzieje miejscowości ==
W drugiej połowie neolitu przywędrowały na tereny Pojezierza Mazurskiego grupy ludności kultury ceramiki sznurowej, zwanej tak od częstego charakterystycznego zdobienia naczyń odciskami skręcanego sznurka. Uważa się, że była to ludność indoeuropejska, ponieważ kultura ta rozciągnęła się na olbrzymich obszarach od Pirenejów aż prawie po Wołgę, dokonując równocześnie pewnej unifikacji kulturowej całej Europy. Zmieszały się podówczas elementy autochtoniczne z elementami przybyłymi – jak się przypuszcza – 
+
Komtur z Pokarmina – [[Bernard von Balzhofen]] – sprzedał Miłkowi 6 marca 1475 roku sześć [[Włóka |włók]] sołeckich i powierzył mu założenie wsi. Od początku istnienia Miłki zasiedlała ludność polska. W 1481 roku działał tu proboszcz Mikołaj pochodzący z diecezji gnieźnieńskiej.
z południowego wschodu. Ludy kultury ceramiki sznurowej cechowała  niesłychana prężność, wojowniczość. Do swych szybkich podbojów ludność ta używała już konia pod wierzch. Pośród różnego rodzaju znalezisk tej kultury na uwagę zasługują przede wszystkim  doskonałe  kamienne toporki bojowe a także charakterystyczne sercowate krzemienne grociki do strzał łuku. Wyroby takie odnajdywano w powiecie giżyckim, między innymi
+
 
w Miłkach.
+
W 1507 roku trzy karczmy w Miłkach posiadali: Janek, Szymon i Staśko. W 1602 roku było tu sześć karczem, w których ludność mogła też zaopatrywać się w żywność. Na dżumę w latach 1709–1710 zmarło tu wielu ludzi. Z opuszczonych gospodarstw chłopskich powstał majątek [[Przykop]] o obszarze 176 ha.  
  
<br/>
+
[[Kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Miłkach]] zbudowano w końcu XV wieku.
  
=== Dzieje miejscowości ===
+
Szkołę wymieniały protokoły wizytacyjne już w 1529 roku. Była to zatem najstarsza szkoła wiejska w okolicach Giżycka i [[Ryn|Rynu]]. Do parafii ewangelickiej w Miłkach należały wsie: [[Bielskie]], [[Czyprki]], [[Danowo]], [[Jedamki]], [[Konopki Małe]], [[Konopki Wielkie]], [[Kruklin]], [[Lipińskie (gmina Miłki) |Lipińskie]], [[Malinka]], [[Marcinowa Wola]], [[Miechy]], Miłki, [[Okrągłe]], [[Ruda (gmina Miłki) |Ruda]], [[Siedliska]], [[Skomack Mały]], [[Staświny]], [[Szczepanki]], [[Talki]] i [[Wyszowate]].  
Komtur z Pokarmina, Bernard von Balzhofen, sprzedał tu niejakiemu Miłkowi 6 marca 1475 roku sześć włók sołeckich i powierzył  mu założenie tutaj wsi niemieckiej. Jednakże od początku swych dziejów Miłki miały ludność polską. W 1481 roku działał  tu proboszcz, Mikołaj, pochodzący z diecezji gnieźnieńskiej. W 1625 roku w Miłkach mieszkali sami Polacy. W roku 1507 trzy karczmy w Miłkach posiadali Janek, Szymon i Staśko. W 1602 roku było tu sześć karczem, w których ludność mogła też zaopatrywać się w żywność. Na dżumę w latach 1709 – 1710 zmarło tu wiele ludzi. Dziesięć lat później szesnaście włók i piętnaście morgów nie miało tu właścicieli. Z opuszczonych gospodarstw chłopskich powstał wtedy majątek Przykop o obszarze 176 ha. Kościół w Miłkach zbudowano w końcu XV wieku. Szkołę wymieniały protokoły wizytacyjne już w 1529 roku. Była to zatem najstarsza szkoła wiejska w okolicach Giżycka i Rynu. Do parafii ewangelickiej w Miłkach należały wsie: Bielskie, Czyprki, Danowo, Jedamki, Konopki Małe, Konopki Wielkie, Kruklin, Lipińskie, Malinka, Marcinowa Wola, Miechy, Miłki, Okrągłe, Ruda, Siedliska, Skomack Mały, Staświny, Szczepanki, Talki i Wyszowate. Do połowy XIX wieku była to czysto polska parafia. W 1841 roku spośród dwunastu  nauczycieli z tej parafii ośmiu odmówiło podpisania oświadczenia pochwalającego likwidację polskiego nauczania w szkołach mazurskich.  W połowie XIX wieku parafią tą kierował współpracownik Gustawa Gizewiusza, Ferdynand Schrage. Przeciwstawiał się on  germanizowaniu mazurów i żądał, by lekcji religii udzielano w szkołach mazurskich po polsku. Jeszcze przed drugą wojną światową mieszkańcy tej parafii mówili w domach swą mazurską gwarą. Dlatego władze kościelne wymagały od pastorów parafii miłeckiej, by znali język polski. Pod koniec wojny miała tu siedzibę radziecka komendatura wojenna. W sierpniu 1945 roku stworzono tu Zarząd Gminny, składający się z komisarycznego wójta oraz sekretarza gminy. W tym samym czasie powstał tu posterunek milicji obywatelskiej. W listopadzie 1945 roku siedzibę gminy przeniesiono do Paprotek, na krótko jednak, bo już w 1947 roku znowu Zarząd Gminny ulokowano w Miłkach. W 1947 roku otwarto w miłkach kuźnię, którą w 1950 roku przejął gminny ośrodek maszynowy. W 1946 roku otwarto w Miłkach sklep wielobranżowy. Towar dowożono z Giżycka początkowo rowerem, a później furmanką.
 
Szkołę we wsi zorganizował pierwszy jej kierownik, Wacław Białobrzeski. Otwarcia dokonano 20 września 1946 roku. Miała ona od razu 146 uczniów i trzech nauczycieli. W roku 1949/1950 liczba uczniów wzrosła do 229, potem jednakże spadła aż do 120. W roku szkolnym 1974/1975 szkoła w Miłkach wraz ze swoimi szkołami filialnymi (Czyprki, Konopki Małe, Konopki Wielkie i Marcinowa Wola) miały 412 uczniów i 22 nauczycieli. W roku 1951 powstało stałe kino. W roku 1954 otwarto gminną świetlicę. Stworzono w niej  zespół pieśni i tańca. W 1964 roku zorganizowano klub w Miłkach. We wsi znajduje się restauracja „Jagna” i zajazd „Non Stop” przy stacji benzynowej . Obok wsi na wzniesieniu widoczna z odległości kilkunastu kilometrów wieża przekaźnikowa Radiowo – Telewizyjnego Centrum Nadawczego o wysokości 330 metrów – oddana została do użytku w sierpniu 1999 roku.
 
  
<br/>
+
Do połowy XIX wieku była to czysto polska parafia. W 1841 roku spośród dwunastu nauczycieli z tej parafii, ośmiu odmówiło podpisania oświadczenia pochwalającego likwidację polskiego nauczania w szkołach [[Mazury |mazurskich]].
 +
W połowie XIX wieku parafią kierował współpracownik [[Gustaw Gizewiusz|Gustawa Gizewiusza]] [[Ferdynand Schrage]]. Przeciwstawiał się on germanizowaniu [[Mazurzy|Mazurów]] i żądał, by lekcji religii udzielano w szkołach mazurskich po polsku. Jeszcze przed [[II wojna śwaitowa na Warmii i Mazurach|drugą wojną światową]] mieszkańcy tej parafii mówili w domach swą mazurską gwarą. Dlatego władze kościelne wymagały od pastorów parafii miłeckiej, by znali język polski.
  
=== Ludzie związani z miejscowością: ===
+
Pod koniec wojny miała tu siedzibę radziecka komendantura wojenna. W sierpniu 1945 roku stworzono tu Zarząd Gminny, składający się z komisarycznego wójta oraz sekretarza gminy. W tym samym czasie we wsi powstał posterunek Milicji Obywatelskiej. W listopadzie 1945 roku siedzibę gminy przeniesiono do [[Paprotki|Paprotek]]. Na krótko jednak, bo już w 1947 roku znowu Zarząd Gminny ulokowano w Miłkach. W 1947 roku otwarto w Miłkach kuźnię, którą w 1950 roku przejął Gminny Ośrodek Maszynowy. W 1946 roku otwarto w Miłkach sklep wielobranżowy. Towar dowożono z Giżycka początkowo rowerem, a później furmanką. Szkołę we wsi zorganizował pierwszy jej kierownik – [[Wacław Białobrzeski]]. Otwarcia dokonano 20 września 1946 roku. Miała ona od razu 146 uczniów i trzech nauczycieli. W roku 1949/1950 liczba uczniów wzrosła do 229, potem jednakże spadła aż do 120. W roku szkolnym 1974/1975 szkoła w Miłkach wraz ze swoimi szkołami filialnymi (Czyprki, Konopki Małe, Konopki Wielkie i Marcinowa Wola) miały 412 uczniów i 22 nauczycieli.  
Sekretarzem  gminy, następnie wójtem, a potem przewodniczącym Gromadzkiej Rady Narodowej w Miłkach był Marcin Karwowski, człowiek szczególnie zasłużony dla tej wsi.
 
  
W 1946 roku Miłki jako pierwsze w gminie otrzymały prąd elektryczny po przerwie wojennej. Elektryfikacja wsi, a potem następnych, była zasługą Borysa Worobiewa, zasłużonego pioniera.
+
Na początku XX wieku zbudowano we wsi młyn mechaniczny. W 1928 roku założono mleczarnię spółdzielczą, przebudowaną w roku 1936. W 1949 roku zorganizowano tu zakład przetwórstwa mleka, prowadzący produkcję masła, sera i kazeiny. Zakład ten, podporządkowany później Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Giżycku, zatrudniał w 1970 roku 22 osoby. Według spisu z 1970 roku Miłki zamieszkiwało 778 osób w 115 budynkach mieszkalnych. Wieś składała się z 98 gospodarstw o łącznej powierzchni 674 ha. Gospodarstwa te posiadały ogółem 325 sztuk bydła, w tym 195 krów i 632 sztuki trzody chlewnej. Prócz tego przy wsi znajdowało się [[Państwowe Gospodarstwo Rolne]] (Przykop).
  
 +
W 1951 roku we wsi powstało stałe kino. W 1954 roku otwarto gminną świetlicę. Stworzono w niej zespół pieśni i tańca. W 1964 roku zorganizowano klub w Miłkach. Obok wsi na wzniesieniu widoczna jest z odległości kilkunastu kilometrów wieża przekaźnikowa Radiowo–Telewizyjnego Centrum Nadawczego o wysokości 330 metrów – oddana została do użytku w sierpniu 1999 roku.
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Zabytki: ===
+
== Ludzie związani z miejscowością ==
 +
*[[Ryszard Abramowski|Ryszard Herman Abramowski]] (1862–1932) – duchowny ewangelicki, tłumacz, wydawca oraz redaktor, proboszcz miejscowej parafii w latach 1904–1929
 +
*[[Marcin Karwowski]] – sekretarz gminy, następnie wójt, potem przewodniczący Gromadzkiej Rady Narodowej,
 +
*[[Adela Dusyn|Adela Dusyn z d. Chlebuś]]-(ur. 23.07.1929 r. w Mirocinie) – polityk, działaczka Ligii Kobiet, członek PZPR, W latach 1952-1954 była przewodniczącą Gminnej Rady Narodowej w Miłkach,prywatnie matka Grażyny Gęsickiej, posłanki PiS, minister rozwoju regionalnego w rządach Kazimierza Marcinkiewicza i Jarosława Kaczyńskiego, ur. w 1951 r. w Warszawie, zmarłej tragicznie w katastrofie smoleńskiej 10.04.2010 r.
 +
*[[Wiesław Sadok|Wiesław Sadok]]– Karierę w urzędzie gminy Wiesław Sadok rozpoczął w październiku 1972 roku, jako pełnomocnik przewodniczącego Rady Narodowej w Olsztynie.Wójt Gminy Miłki w latach 1990-2006
 +
*[[Piotr Dusyn|Piotr Krzysztof Dusyn]] - sołtys miejscowości w latach 2011 - 2015, 2015 - 2019,
  
[[Plik:Kościół.jpg|thumb|Kościół w Miłkach - widok z zewnątrz <br/>Źródło: http://milki.wm.pl/2826-8200,Milki-najstarszy-zachowany-kosciol-na-Mazurach,63868.html?]]
+
== Zabytki ==
Kościół w Miłkach należy do najstarszych kościołów na Mazurach. Ma masywną wieżę, mury zaś z cegły i kamieni polnych, otynkowane. Całość jest utrzymana w stylu gotyckim.  
+
[[Kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Miłkach]] należy do najstarszych kościołów na Mazurach. Całość jest utrzymana w stylu gotyckim. W 1656 roku został spalony, lecz wkrótce potem odbudowany. W latach 1525–1945 kościół był użytkowany przez ewangelików. Po drugiej wojnie światowej przejęli go katolicy i nadali mu wezwanie Królowej Korony Polskiej. Jest to cenny zabytek architektury.
W 1656 roku został spalony, lecz wkrótce potem odbudowany. Kościół ma prostokątny korpus: wieża od zachodu, od południa kruchta, od wschodu – zakrystia. Ołtarz główny jest
+
== Kultura ==
z 1688 roku dwukondygnacyjny, pierwotnie ambonowy. Ambona jest wydzielona z ołtarza, ośmioboczna. Na płycinach  ma malowane półpostacie ewangelistów i pejzaż. Emporę organową z trzema malowanymi głowami grających aniołów z roku 1698 ufundował Rafał Waga, pisarz powiatowy. Dwa mosiężne świeczniki pochodzą z XVIII wieku. Dwa krzesła rzeźbione, obite skórą, z wytłaczanym ornamentem roślinnym są dziełem z końca XVII wieku. Dzwon pochodzi z 1658 roku. W latach 1525 – 1945 kościół był użytkowany przez ewangelików. Po drugiej wojnie światowej przejęli go katolicy i nadali mu wezwanie Królowej Korony Polskiej. Jest to cenny zabytek architektury.
+
Na terenie miejscowości działa [[lkwim:Zespół Wokalny "Kalina" w Miłkach|zespół wokalny ''Kalina'']].
[[Plik:Kosciol.jpg|thumb|Kościół w Miłkach - widok na ołtarz główny <br/> Źródło: http://mazuryaktywne.pl/kosciol-w-milkach-jazz-w-najstarszej-swiatyni]]
+
W tutejszym kościele odbywają się koncerty w ramach [[lkwim:Jesienne Koncerty Muzyki Cerkiewnej |Jesiennych Koncertów Muzyki Cerkiewnej]], organizowanych w Giżycku od 2011 r.
 +
We wsi znajduje się [[Ośrodek Kultury w Miłkach|ośrodek kultury]].
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Gospodarka: ===
+
==Religia==
Na początku XX wieku zbudowano we wsi młyn mechaniczny. W 1928 roku założono mleczarnię spółdzielczą, przebudowaną w roku 1936. W 1949 roku zorganizowano tu zakład przetwórstwa mleka, prowadzący produkcję masła, sera i kazeiny. Zakład ten, podporządkowany później Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Giżycku, zatrudniał
+
Miejscowości jest siedzibą [[Parafia pw. Matki Bożej Królowej Polski w Miłkach |parafii rzymskokatolickiej]].
w 1970 roku 22 osoby. Według spisu z 1970 roku Miłki zamieszkiwało 778 osób w 115 budynkach mieszkalnych. Wieś składała się z 98 gospodarstw o łącznej powierzchni 674 ha. Gospodarstwa te posiadały ogółem 325 sztuk bydła, w tym 195 krów i 632 sztuki trzody chlewnej. Prócz tego przy wsi znajdowało się państwowe gospodarstwo rolne (Przykop).
+
<br/>
  
 +
==Sport==
 +
Z Miłkami powiązany jest piłkarski klub [[Klub piłkarski Olimpia Miłki| Olimpia Miłki]]. Obecnie znajduje się w klasie okręgowej, zaliczanej do pierwszej grupy warmińsko–mazurskiej. 
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Kultura: ===
+
==Przyroda==
 +
W pobliżu miejscowości znajduje się [[Rezerwat Nietlickie Bagno |Rezerwat Nietlickie Bagno]].
 
<br/>
 
<br/>
=== Bibliografia: ===
+
 
. Fr., ''Miłki'', w: ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', t. 6, red. F. Sulimierski, Warszawa 1885.<br/>
+
==Galeria zdjęć==
 +
<gallery mode=packed widths=240px heights=240px class="left">
 +
Plik:Stary Kościół.jpg|<center>Kościół w Miłkach w 1915 roku.<br>Źródło: [http://www.zeno.org/Ansichtskarten/M/L%C3%B6tzen,+Ostpreu%C3%9Fen/Kirche+in+Milken www.zeno.org] [15.09.2013]
 +
Plik:Kościół.jpg|<center>Kościół w Miłkach – widok z zewnątrz.<br>Autor: ih. Źródło: [http://milki.wm.pl/2826-8200,Milki-najstarszy-zachowany-kosciol-na-Mazurach,63868.html?/ www.milki.wm.pl] [04.09.2013]
 +
Plik:Kosciol.jpg|<center>Kościół w Miłkach - widok na ołtarz główny.<br>Źródło: [http://mazuryaktywne.pl/kosciol-w-milkach-jazz-w-najstarszej-swiatyni/ www.mazuryaktywne.pl] [04.09.2013]
 +
</gallery>
 +
== Bibliografia ==
 +
''Miłki'', w: ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', t. 6, red. F. Sulimierski, Warszawa 1885.<br/>
 
Maślij Stefania, ''Giżycko i okolice. Przewodnik'', Giżycko 2004.<br/>
 
Maślij Stefania, ''Giżycko i okolice. Przewodnik'', Giżycko 2004.<br/>
 +
Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, ''Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze'', Olsztyn 1969.<br/>
 
Odoj Romuald, ''Pradzieje, w: Giżycko. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar Olsztyn 1983.<br/>
 
Odoj Romuald, ''Pradzieje, w: Giżycko. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar Olsztyn 1983.<br/>
 +
Panfil Jan, ''Pojezierze Mazurskie'', Warszawa 1968.<br/>
 
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, Giżycko. Dzieje miasta i powiatu'', Olsztyn 1966.<br/>
 
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, Giżycko. Dzieje miasta i powiatu'', Olsztyn 1966.<br/>
Wakar Andrzej, ''Dzieje wsi, w: Giżycko. Z dziejów miasta i okolic'', red. Idem, Olsztyn 1983.
+
Wakar Andrzej, ''Dzieje wsi, w: Giżycko. Z dziejów miasta i okolic'', red. Idem, Olsztyn 1983.<br/>
 
+
[http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [02.10.2014]<br/>
 
+
[http://mragowo.wm.pl/search/index/s/Piotr+Dusyn/sort/0/ Portal Informacyjny Gazety Olsztyńskiej] [02.10.2014]
 
 
<br/>
 
  
== Zobacz też ==
+
{{Przypisy}}
 +
<references/>
  
  
[[Kategoria: Miejscowość]]
+
[[Kategoria: Powiat giżycki]]
[[Użytkownik:Boss|Boss]] ([[Dyskusja użytkownika:Boss|dyskusja]]) 22:13, 8 wrz 2013 (CEST)
+
[[Kategoria: Miłki (gmina wiejska)]]
 +
[[Kategoria: Wsie gminne]]
 +
[[Kategoria: 1401-1500]]

Aktualna wersja na dzień 20:17, 12 lip 2019

Miłki

Herb
Herb Miłek
Kościół w Miłkach.Fot. Mieczysław Kalski
Kościół w Miłkach.
Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości wieś gminna
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat giżycki
Gmina Miłki
Liczba ludności (2010) 687
Strefa numeracyjna (+48) 87
Kod pocztowy 11-513
Tablice rejestracyjne NGI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Miłki
Miłki
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Miłki
Miłki
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Miłki (niem. Milken) – wieś gminna położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Miłki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 687 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Anna Łukaszuk[1].

Położenie

Miejscowość położona jest na trasie GiżyckoOrzysz nad Jeziorem Miłkowskim.

Dzieje miejscowości

Komtur z Pokarmina – Bernard von Balzhofen – sprzedał Miłkowi 6 marca 1475 roku sześć włók sołeckich i powierzył mu założenie wsi. Od początku istnienia Miłki zasiedlała ludność polska. W 1481 roku działał tu proboszcz Mikołaj pochodzący z diecezji gnieźnieńskiej.

W 1507 roku trzy karczmy w Miłkach posiadali: Janek, Szymon i Staśko. W 1602 roku było tu sześć karczem, w których ludność mogła też zaopatrywać się w żywność. Na dżumę w latach 1709–1710 zmarło tu wielu ludzi. Z opuszczonych gospodarstw chłopskich powstał majątek Przykop o obszarze 176 ha.

Kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Miłkach zbudowano w końcu XV wieku.

Szkołę wymieniały protokoły wizytacyjne już w 1529 roku. Była to zatem najstarsza szkoła wiejska w okolicach Giżycka i Rynu. Do parafii ewangelickiej w Miłkach należały wsie: Bielskie, Czyprki, Danowo, Jedamki, Konopki Małe, Konopki Wielkie, Kruklin, Lipińskie, Malinka, Marcinowa Wola, Miechy, Miłki, Okrągłe, Ruda, Siedliska, Skomack Mały, Staświny, Szczepanki, Talki i Wyszowate.

Do połowy XIX wieku była to czysto polska parafia. W 1841 roku spośród dwunastu nauczycieli z tej parafii, ośmiu odmówiło podpisania oświadczenia pochwalającego likwidację polskiego nauczania w szkołach mazurskich. W połowie XIX wieku parafią kierował współpracownik Gustawa Gizewiusza Ferdynand Schrage. Przeciwstawiał się on germanizowaniu Mazurów i żądał, by lekcji religii udzielano w szkołach mazurskich po polsku. Jeszcze przed drugą wojną światową mieszkańcy tej parafii mówili w domach swą mazurską gwarą. Dlatego władze kościelne wymagały od pastorów parafii miłeckiej, by znali język polski.

Pod koniec wojny miała tu siedzibę radziecka komendantura wojenna. W sierpniu 1945 roku stworzono tu Zarząd Gminny, składający się z komisarycznego wójta oraz sekretarza gminy. W tym samym czasie we wsi powstał posterunek Milicji Obywatelskiej. W listopadzie 1945 roku siedzibę gminy przeniesiono do Paprotek. Na krótko jednak, bo już w 1947 roku znowu Zarząd Gminny ulokowano w Miłkach. W 1947 roku otwarto w Miłkach kuźnię, którą w 1950 roku przejął Gminny Ośrodek Maszynowy. W 1946 roku otwarto w Miłkach sklep wielobranżowy. Towar dowożono z Giżycka początkowo rowerem, a później furmanką. Szkołę we wsi zorganizował pierwszy jej kierownik – Wacław Białobrzeski. Otwarcia dokonano 20 września 1946 roku. Miała ona od razu 146 uczniów i trzech nauczycieli. W roku 1949/1950 liczba uczniów wzrosła do 229, potem jednakże spadła aż do 120. W roku szkolnym 1974/1975 szkoła w Miłkach wraz ze swoimi szkołami filialnymi (Czyprki, Konopki Małe, Konopki Wielkie i Marcinowa Wola) miały 412 uczniów i 22 nauczycieli.

Na początku XX wieku zbudowano we wsi młyn mechaniczny. W 1928 roku założono mleczarnię spółdzielczą, przebudowaną w roku 1936. W 1949 roku zorganizowano tu zakład przetwórstwa mleka, prowadzący produkcję masła, sera i kazeiny. Zakład ten, podporządkowany później Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Giżycku, zatrudniał w 1970 roku 22 osoby. Według spisu z 1970 roku Miłki zamieszkiwało 778 osób w 115 budynkach mieszkalnych. Wieś składała się z 98 gospodarstw o łącznej powierzchni 674 ha. Gospodarstwa te posiadały ogółem 325 sztuk bydła, w tym 195 krów i 632 sztuki trzody chlewnej. Prócz tego przy wsi znajdowało się Państwowe Gospodarstwo Rolne (Przykop).

W 1951 roku we wsi powstało stałe kino. W 1954 roku otwarto gminną świetlicę. Stworzono w niej zespół pieśni i tańca. W 1964 roku zorganizowano klub w Miłkach. Obok wsi na wzniesieniu widoczna jest z odległości kilkunastu kilometrów wieża przekaźnikowa Radiowo–Telewizyjnego Centrum Nadawczego o wysokości 330 metrów – oddana została do użytku w sierpniu 1999 roku.

Ludzie związani z miejscowością

  • Ryszard Herman Abramowski (1862–1932) – duchowny ewangelicki, tłumacz, wydawca oraz redaktor, proboszcz miejscowej parafii w latach 1904–1929
  • Marcin Karwowski – sekretarz gminy, następnie wójt, potem przewodniczący Gromadzkiej Rady Narodowej,
  • Adela Dusyn z d. Chlebuś-(ur. 23.07.1929 r. w Mirocinie) – polityk, działaczka Ligii Kobiet, członek PZPR, W latach 1952-1954 była przewodniczącą Gminnej Rady Narodowej w Miłkach,prywatnie matka Grażyny Gęsickiej, posłanki PiS, minister rozwoju regionalnego w rządach Kazimierza Marcinkiewicza i Jarosława Kaczyńskiego, ur. w 1951 r. w Warszawie, zmarłej tragicznie w katastrofie smoleńskiej 10.04.2010 r.
  • Wiesław Sadok– Karierę w urzędzie gminy Wiesław Sadok rozpoczął w październiku 1972 roku, jako pełnomocnik przewodniczącego Rady Narodowej w Olsztynie.Wójt Gminy Miłki w latach 1990-2006
  • Piotr Krzysztof Dusyn - sołtys miejscowości w latach 2011 - 2015, 2015 - 2019,

Zabytki

Kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Miłkach należy do najstarszych kościołów na Mazurach. Całość jest utrzymana w stylu gotyckim. W 1656 roku został spalony, lecz wkrótce potem odbudowany. W latach 1525–1945 kościół był użytkowany przez ewangelików. Po drugiej wojnie światowej przejęli go katolicy i nadali mu wezwanie Królowej Korony Polskiej. Jest to cenny zabytek architektury.

Kultura

Na terenie miejscowości działa zespół wokalny Kalina. W tutejszym kościele odbywają się koncerty w ramach Jesiennych Koncertów Muzyki Cerkiewnej, organizowanych w Giżycku od 2011 r. We wsi znajduje się ośrodek kultury.

Religia

Miejscowości jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej.

Sport

Z Miłkami powiązany jest piłkarski klub Olimpia Miłki. Obecnie znajduje się w klasie okręgowej, zaliczanej do pierwszej grupy warmińsko–mazurskiej.

Przyroda

W pobliżu miejscowości znajduje się Rezerwat Nietlickie Bagno.

Galeria zdjęć

Bibliografia

Miłki, w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 6, red. F. Sulimierski, Warszawa 1885.
Maślij Stefania, Giżycko i okolice. Przewodnik, Giżycko 2004.
Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze, Olsztyn 1969.
Odoj Romuald, Pradzieje, w: Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar Olsztyn 1983.
Panfil Jan, Pojezierze Mazurskie, Warszawa 1968.
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, Giżycko. Dzieje miasta i powiatu, Olsztyn 1966.
Wakar Andrzej, Dzieje wsi, w: Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, red. Idem, Olsztyn 1983.
Bank Danych Lokalnych GUS [02.10.2014]
Portal Informacyjny Gazety Olsztyńskiej [02.10.2014]

Przypisy