Kierpajny Wielkie

Kierpajny Wielkie
Kierpajny Wielkie - wozownia. Autor: Krzysztof Kisiel. Źródło: www.polskiezabytki.pl
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	braniewski
Gmina	Pieniężno
Liczba ludności (2010)	144
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kierpajny Wielkie
Położenie na mapie Polski Kierpajny Wielkie
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kierpajny Wielkie (niem. Gross Körpen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Pieniężno. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. W 2010 roku miejscowość liczyła 144 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie: Kierpajny Wielkie, Kierpajny Małe. Funkcję sołtysa sprawuje Krzysztof Kisiel.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, około 11 km na południowy-zachód od Pieniężna.

Dzieje miejscowości

Pierwsze wzmianki na temat wsi pochodzą z 1280 roku. Początkowo stanowiła ona tzw. wielką własność ziemską, w XVIII wieku uzyskała status majątku szlacheckiego. W okresie okupacji Warmii przez Brandeburczyków, dobra rycerskie Kierpajny należały do Warmiaka, który uzyskał tytuł szlachecki - Jakuba Marquarta; majątek liczył wówczas 15 łanów chełmińskich. Kolejnych właścicieli sugeruje herb (skrzyżowane klucze) znajdujący się po zachodniej stronie dworu - herb rodu von Schimmelpfennig, do którego majątek należał w okresie zaboru pruskiego. Po wymarciu Schimmelpfennigów dobra w Kierpajnach drogą koligacji objęli Buhlowie, za zgodą króla mieli oni prawo używać nazwiska poprzednich właścicieli - był to dla nich duży awans społeczny. Drugi herb (róg/rogi jelenie w godle), widniejący na budynku od strony dziedzińca, wskazuje na związek z dobrami w Kierpajnach Wielkich rodu zu Dohna. W 1889 roku wieś liczyła 6 zagród rozlokowanych po zachodniej stronie folwarku.
Nie ma informacji na temat ostatnich przedwojennych właścicieli dworu i majątku w Kierpajnach Wielkich. Po 1945 roku stał się on częścią utworzonego we wsi PGR-u.
Obecnie dwór i park są własnością prywatną.

We wsi działa świetlica prowadzona przez Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Wsi Kierpajny Wielkie "Euroster" oraz jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Funkcjonuje kaplica pw. Świętej Rodziny, będąca kaplicą filialną parafii pw. św. Jana Ewangelisty i Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Długoborze.

Zabytki

• częściowo zachowany średniowieczny układ ruralistyczny
• zespół dworski (dwór, wozownia, spichrz oraz park) wybudowany w XVIII wieku, przebudowany pod koniec XIX wieku
• kapliczka warmińska we wsi

Turystyka

• szlak spacerowy: Pieniężno – kurhan i grodzisko – Muzeum Misyjno-Etnograficzne Księży Werbistów w Pieniężnie – Kierpajny Wielkie – Glebiska – Jezioro Taftowo – trasa liczy 25 km
• obszar chronionego krajobrazu, lasy i rzeka Wałsza

Przyroda

Wieś leży w Obszarze Chronionego Krajobrazu Rzeki Wałszy, nieopodal rezerwatu przyrody Dolina rzeki Wałszy.

Bibliografia

Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1973.
Plan odnowy miejscowości Kierpajny Wielkie w gminie Pieniężno na lata 2010-2017.
Bank Danych Lokalnych GUS [09.02.2015]
BIP Urzędu Gminy Pieniężno [09.02.2015]
wrota.warmia.mazury.pl [09.02.2015]