Wąsatka

Wąsatka
Panurus biarmicus`
Linnaeus, 1758
Panurus biarmicus Linnaeus, 1758
Dorosły samiec. Fot. Smudge 9000. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Rząd	wróblowe
Rodzina	Panuridae des Murs, 1860
Rodzaj	Panurus Carl Ludwig Koch, 1816
Gatunek	wąsatka
Synonimy
kobczyk zwyczajny [Parus] biarmicus Linnaeus, 1758Szablon:R
podgatunek
P. b. biarmicus (Linnaeus, 1758) P. b. kosswigi Kumerloeve, 1959 P. b. russicus (C. L. Brehm, 1831)

Wąsatka (Panurus biarmicus) – gatunek niedużego ptaka osiadłego lub koczującego z rodziny wąsatek (Panuridae), zaliczany wcześniej do ogoniatek (Paradoxornithidae), pokrzewek (Sylviidae) lub tymaliowatych (Timaliidae). Najbliżej spokrewniony jest ze skowronkami (Alaudidae). Długość ciała – ok. 15-18 cm.

Charakterystyka

Ptak przypominający nieco sikorę, ale z długim, schodkowato zwężającym się ogonem. Ubarwienie ogólnie rudawobrązowe. Samiec ma głowę i kark popielate, z charakterystycznymi długimi i czarnymi plamami w kształcie "wąsów" na bokach głowy. Spód ciała jest biały z lekkim, różowym odcieniem, czarne podogonie, skrzydła w podłużne, czarno-rudo-białe pasy. Samica bardziej płowa, bez czarnych "wąsów" na głowie, z beżowym podogoniem i ogólnie o bardziej matowym upierzeniu.
Gatunek występuje na rozległych połaciach trzcin na obrzeżach jezior i stawów hodowlanych, a także w dolinach rzecznych ze starorzeczami porośniętych łanami szuwarów i na przymorskich zalewach.
Żywi się w okresie lęgowym i polęgowym owadami i innymi bezkręgowcami, a zimą – nasionami trzciny. Aby ułatwić sobie trawienie zjedzonych nasion trzcin połykają drobne kamyczki.
Gniazdo buduje nisko nad wodą, jest ono dobrze ukryte w kępie trzciny lub turzycy, w kształcie półkuli zbudowanej z szerokich, suchych liści trzcin i pałki, wyściełane kłoskami z kwiatostanów trzciny. Ptak towarzyski, żyje w stadach i często gniazduje w skupieniach.
Wąsatki to bardzo towarzyskie ptaki, przez cały rok trzymają się w grupach po kilkanaście osobników. Nie wykazuje one żadnych oznak terytorializmu. </br>
Samica. Fot. Martin Mecnarowski. Źródło: Commons Wikimedia

Występowanie

Zamieszkuje Europę, Azję Środkową, Chiny i Azję Mniejszą. Wyróżniono kilka podgatunków:

• P. biarmicus biarmicus – zachodnia, środkowa i południowa Europa do południowo-zachodniej Rosji, Bałkanów i zachodniej Turcji
• P. biarmicus kosswigi – środkowo-południowa Turcja
• P. biarmicus russicus – środkowo-wschodnia i wschodnia Europa przez południową Rosję do północno-wschodnich Chin, Mongolii, Kazachstanu i środkowej Turcji

W Polsce nieliczny lub bardzo nieliczny ptak lęgowy niżu, częstszy na zachodzie kraju (tam lokalnie liczny).
Na Warmii i Mazurach wąsatkę odnotowano na obszarze Natura 2000 Zalew Wiślany należącym do sieci Natura 2000, a także w Rezerwacie Boczki, Rezerwacie Jezioro Karaś, Rezerwacie Jezioro Łuknajno, Rezerwacie Zatoka Elbląska.
W Polsce objęty jest ścisłą ochroną gatunkową, wymieniony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt jako gatunek wymagający szczególnej uwagi oraz w Dyrektywie Ptasiej, zagrożony wycinaniem i wypalaniem trzcinowisk.

Zobacz też

Dziennik Ustaw 2004, nr 220, poz. 2237, isap.sejm.gov.pl [12.12.2014]
Wąsatka, pl.wikipedia.org [12.12.2014]
ptaki-polski.com [12.12.2014]
ptaki.info [12.12.2014]
przygodyprzyrody.pl/wasatka [26.10.2020]

Bibliografia

Richarz Klaus, Ptaki – przewodnik, Warszawa 2009.
Radziszewski Michał, Ptaki Polski, Warszawa 2011.