Unikowo: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 6: | Linia 6: | ||
|dopełniacz wsi = Unikowa | |dopełniacz wsi = Unikowa | ||
|zdjęcie = Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie.jpg | |zdjęcie = Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie | + | |opis zdjęcia = Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie. Fot. Honza Groh. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Unikowo,_07.jpg Commons Wikimedia] [12.11.2013] |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = bartoszycki | |powiat = bartoszycki | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Unikowo''' (niem. ''Glockstein'') – wieś sołecka | + | ''' Unikowo''' (niem. ''Glockstein'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)| gminie Bisztynek]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku była zamieszkana przez 228 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Grzegorz Moskalik]]<ref> [http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-_wiejska/101/132/WYKAZ__SOLTYSOW__SOLECTW__GMINY__BISZTYNEK/ Wrota Warmii i Mazur] [17.12.2013]</ref>. |
| − | W latach | ||
| − | |||
| − | |||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| Linia 40: | Linia 37: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Niemiecka nazwa miejscowości była przekształconą formą pruskiej nazwy odosobowej Kniukst. | + | Niemiecka nazwa miejscowości była przekształconą formą [[Prusowie |pruskiej]] nazwy odosobowej ''Kniukst''. |
| − | Pierwszy dokument lokacyjny Unikowa zaginął. Wieś została założona w 1340 roku na [[ | + | Pierwszy dokument lokacyjny Unikowa zaginął. Wieś została założona w 1340 roku na [[Prawo chełmińskie| prawie chełmińskim]]. Zasadźcą był Prus o imieniu Thaysot, a mieszkańcami wyłącznie ludność pruska. Wieś w początkowym okresie zapożyczyła swą nazwę o jeziora Knogstin, na którym była położona. Prawo chełmińskie zostało potwierdzone 11 listopada 1357 roku. Odnowiony dokument lokacyjny przeznaczał 4 [[Włóka| włóki]] ziemi na uposażenie kościoła. Do jego budowy przystąpiono w okresie sprawowania posługi biskupiej przez [[Henryk III Sorbom| Henryka Sorboma]]. Świątynia w Unikowie widnieje w wykazie parafii sporządzonym pod koniec XV wieku. Na początku XIX wieku do miejscowej parafii należały wsie: [[Dąbrowa (gmina Bisztynek)|Dąbrowa]], [[Ryn Reszelski]] oraz [[Wysoka Dąbrowa]]. |
| − | [[Wojny polsko-krzyżackie|Wojnę | + | [[Wojny polsko-krzyżackie|Wojnę polsko–krzyżacką]] z lat 1519–1521 udało się miejscowości przetrwać bez większych strat. Z 50 włók czynszowych należących do Unikowa jedynie 9 leżało odłogiem. Do 1533 roku ponownie obsadzono 3 włóki. W 1586 wieś była już całkowicie zagospodarowana. W 1783 roku miejscowość składała się z 53 domów. |
| + | |||
| + | Szkoła istniała we wsi od momentu założenia parafii. W 1935 roku w placówce pracowało 2 nauczycieli, a uczyło się 87 dzieci. | ||
| − | |||
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | ||
| − | 1820 - 334 osoby | + | *1820 r. - 334 osoby |
| − | 1848 - 453 osoby | + | *1848 r. - 453 osoby |
| − | 1939 - 501 osób | + | *1939 r. - 501 osób |
| − | 2007 - 620 | + | *2007 r. - 620 osób |
| + | |||
| + | == Religia == | ||
| + | We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie|parafii rzymskokatolickiej]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[Kościół | + | *[[lkwim:Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie|kościół]] z lat 1370–1380; świątynię odnowiono w 1850 roku - z tego okresu pochodzą neogotyckie szczyty wieży; wystrój wnętrza barokowy, ołtarz główny pochodzi z 1712 roku |
| + | *cennym zabytkiem jest przechowywana w świątyni [[lkwim:Monstrancja z kościoła pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie |monstrancja]] z XVII wieku | ||
| + | *[[lkwim:Dzwony z kościoła pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie|dzwony]] z kościoła; odnalezione w latach 90. XX wieku na terenie Niemiec | ||
*4 zabytkowe kapliczki warmińskie | *4 zabytkowe kapliczki warmińskie | ||
| − | |||
| + | == Ludzie związani miejscowością== | ||
| + | *[[Florian Białkowski]] (1677–1723) - polski duchowny katolicki, doktor teologii, kanonik kapituł we Fromborku i kolegiackiej w Dobrym Mieście, proboszcz miejscowej parafii | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.<br/> | |
| − | + | Rzempołuch Andrzej, ''Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1992.<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [17.12.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.bisztynek24.pl/wsie.html| Bisztynek24.pl] [17.12.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#623/pl/i/unikowo_-_zabytkowy_kosciol_p.w._sw._jana_chrzciciela| Ciekawe Mazury] [17.12.2013]<br/> | |
| − | + | [http://gov.genealogy.net/item/show/GLOEINKO04LB| Genealogy.net] [17.12.2013] | |
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | + | <references/> | |
| − | < | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Powiat bartoszycki]] |
| + | [[Kategoria: Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Aktualna wersja na dzień 12:49, 12 mar 2015
| Unikowo | |
| | |
![Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie. Fot. Honza Groh. Źródło: Commons Wikimedia [12.11.2013]](/index.php/Plik:Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_pw._%C5%9Bw._Jana_Chrzciciela_w_Unikowie.jpg) Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie. Fot. Honza Groh. Źródło: Commons Wikimedia [12.11.2013]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | bartoszycki |
| Gmina | Bisztynek |
| Liczba ludności (2010) | 228 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Unikowo | |
| Położenie na mapie Polski  Unikowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Unikowo (niem. Glockstein) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bisztynek. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku była zamieszkana przez 228 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Grzegorz Moskalik[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Warmii, w odległości ok. 12 km od Bisztynka.
Dzieje miejscowości
Niemiecka nazwa miejscowości była przekształconą formą pruskiej nazwy odosobowej Kniukst. Pierwszy dokument lokacyjny Unikowa zaginął. Wieś została założona w 1340 roku na prawie chełmińskim. Zasadźcą był Prus o imieniu Thaysot, a mieszkańcami wyłącznie ludność pruska. Wieś w początkowym okresie zapożyczyła swą nazwę o jeziora Knogstin, na którym była położona. Prawo chełmińskie zostało potwierdzone 11 listopada 1357 roku. Odnowiony dokument lokacyjny przeznaczał 4 włóki ziemi na uposażenie kościoła. Do jego budowy przystąpiono w okresie sprawowania posługi biskupiej przez Henryka Sorboma. Świątynia w Unikowie widnieje w wykazie parafii sporządzonym pod koniec XV wieku. Na początku XIX wieku do miejscowej parafii należały wsie: Dąbrowa, Ryn Reszelski oraz Wysoka Dąbrowa.
Wojnę polsko–krzyżacką z lat 1519–1521 udało się miejscowości przetrwać bez większych strat. Z 50 włók czynszowych należących do Unikowa jedynie 9 leżało odłogiem. Do 1533 roku ponownie obsadzono 3 włóki. W 1586 wieś była już całkowicie zagospodarowana. W 1783 roku miejscowość składała się z 53 domów.
Szkoła istniała we wsi od momentu założenia parafii. W 1935 roku w placówce pracowało 2 nauczycieli, a uczyło się 87 dzieci.
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
- 1820 r. - 334 osoby
- 1848 r. - 453 osoby
- 1939 r. - 501 osób
- 2007 r. - 620 osób
Religia
We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.
Zabytki
- kościół z lat 1370–1380; świątynię odnowiono w 1850 roku - z tego okresu pochodzą neogotyckie szczyty wieży; wystrój wnętrza barokowy, ołtarz główny pochodzi z 1712 roku
- cennym zabytkiem jest przechowywana w świątyni monstrancja z XVII wieku
- dzwony z kościoła; odnalezione w latach 90. XX wieku na terenie Niemiec
- 4 zabytkowe kapliczki warmińskie
Ludzie związani miejscowością
- Florian Białkowski (1677–1723) - polski duchowny katolicki, doktor teologii, kanonik kapituł we Fromborku i kolegiackiej w Dobrym Mieście, proboszcz miejscowej parafii
Bibliografia
Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Bank Danych Lokalnych GUS [17.12.2013]
Bisztynek24.pl [17.12.2013]
Ciekawe Mazury [17.12.2013]
Genealogy.net [17.12.2013]
Przypisy
- ↑ Wrota Warmii i Mazur [17.12.2013]
