Łukta: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| (Nie pokazano 22 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | |nazwa = | + | |nazwa = |
| − | |herb wsi = | + | |herb wsi =Herb gminy Łukta.png |
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Łukty |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Łukta. Jezioro Marąg.jpg |
| − | + | |opis zdjęcia = Łukta. Jezioro Marąg. Źródło: [http://www.lukta.com.pl/ www.lukta.com.pl] [12.11.2013] | |
|rodzaj miejscowości =wieś gminna | |rodzaj miejscowości =wieś gminna | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = | + | |liczba ludności = 1 235 |
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
| − | |strefa numeracyjna = | + | |strefa numeracyjna =(+48) 89 |
| − | |kod pocztowy = | + | |kod pocztowy =14-105 |
| − | |tablice rejestracyjne = | + | |tablice rejestracyjne =NOS |
|SIMC = | |SIMC = | ||
|mapa wsi = | |mapa wsi = | ||
|kod mapy = PL-WN | |kod mapy = PL-WN | ||
| − | |stopniN = 53 |minutN = | + | |stopniN = 53 |minutN = 48 |sekundN =19 |
| − | |stopniE = | + | |stopniE = 20 |minutE = 5 |sekundE = 7 |
|commons = | |commons = | ||
|wikipodróże = | |wikipodróże = | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Łukta''' (niem. ''Locken'') – wieś gminna położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat ostródzki|powiecie ostródzkim]], w [[Łukta (gmina wiejska)|gminie Łukta]]. |
| + | W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. | ||
| + | Miejscowość jest siedzibą gminy. W 2010 r miejscowość liczyła 1 235 mieszkańców<ref>łącznie Łukta i Dragolice</ref>. Aktualnie funkcję wójta pełni [[Jan Leonowicz]]<ref> [http://www.bip.lukta.sprint.com.pl/ Strona Urzędu Gminy Łukta][10.09.2013]</ref>. | ||
| + | <br/><br/> | ||
| + | [[File:Kościół gotycki w Łukcie.jpg|thumb|right|290px|Kościół gotycki w Łukcie. Źródło: [http://www.lukta.com.pl/zabytki/ www.lukta.com.pl] [12.11.2013] | ||
| + | ]] | ||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Łukta położona jest w obrębie krainy historycznej [[Prusy Górne|Prus Górnych]], w odległości około 17 km od [[Morąg|Morąga]]. Przez wieś przepływa rzeka [[Rzeka Łukta|Łukta]]. W odległości 2 km od Łukty położone jest jezioro [[Jezioro Marąg|Marąg]]. Na jeziorze znajduje się [[Rezerwat Wyspa Lipowa|Wyspa Lipowa - Rezerwat krajobrazowy]]. W odległości 2-4 km zlokalizowane są jeziora: [[Jezioro Isąg|Isąg]], [[Jezioro Długie|Długie]], [[Jezioro Taborskie|Taborskie]], [[Jezioro Karwek|Karwek]], [[Jezioro Zerek|Zerek]]. | ||
| + | <br/> | ||
| − | W | + | == Dzieje miejscowości == |
| + | Miejscowość powstała w 1340 roku. [[Winrich von Kniprode]] nadał w roku 1352 [[Prusowie |Prusom]] Jonemu i Girmanowi 5 łanów w Łukcie. W 1407 roku wzniesiono kościół, którego budowę wspierał finansowo wielki mistrz [[Zakon Krzyżacki| Zakonu]] [[Ulrich von Jungingen]]. W 1414 roku w Łukcie spłonęły w czasie polskich wypraw odwetowych 4 karczmy i 16 gospodarstw. W 1448 roku wieś liczyła 20 [[Włóka| włók]], a majątek 6 włók. Do 1525 roku pozostawał świątynią katolicką. W XVI wieku miejscowość zamieszkiwała głównie polska ludność. Miała wówczas prawo do organizowania dwóch jarmarków, odbywających się razem z odpustami. W Łukcie istniał w tym czasie również targ rybny. W 1540 roku działały w miejscowości dwie karczmy i dwa młyny. W 1587 roku Łukta posiadała 20 włók, z których 4 należały do kościoła. W kolejnym stuleciu działała w miejscowości [[Szkoła parafialna w Łukcie|szkoła parafialna]]. W tym okresie w Łukcie istniał młyn, tartak i cegielnia. W 1678 roku struktura ludności przedstawiała się następująco: sołtys, 4 karczmarzy, 8 chłopów, 4 ogrodników, krawiec i rzeźnik w jednej osobie, piekarz, 2 szewców, garncarz, kołodziej i kowal. W XVI i XVII wieku w Łukcie przeważała ludność niemiecka. W XVIII wieku do tutejszej parafii należało pięć majątków i sześć okolicznych wsi. W 1706 roku w Łukcie wprowadzono na stałe targi końskie. W latach 1806-1807 stacjonowali żołnierze 13. pułku grenadierów francuskich. | ||
| + | W 1862 roku w gminie Łukta zamieszkiwało 4 700 osób, w tym 3 900 Polaków. W 1867 roku uruchomiono w miejscowości dwuklasową szkołę ewangelicką, w której zajęcia prowadzono wyłącznie w języku niemieckim. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Liczba ludności w poszczególnych okresach: | Liczba ludności w poszczególnych okresach: | ||
| − | 1820-1861 – 617 | + | *1820-1861 r. – 617 |
| − | 1895 – 818 | + | *1895 r. – 818 |
| − | 1939 | + | *1939 r. – 780 |
| − | Na terenie wsi działa Fundacja Rozwoju Regionu Łukta | + | ==Gospodarka== |
| + | Na terenie wsi działa [[Fundacja Rozwoju Regionu Łukta]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Kultura== |
| − | + | W miejscowości działa [[Gminny Ośrodek Kultury w Łukcie|Gminny Ośrodek Kultury]] oraz [[Gminna Biblioteka Publiczna w Łukcie|Gminna Biblioteka Publiczna]]. | |
| − | + | <br/> | |
| − | |||
| − | + | ==Sport== | |
| − | [[ | + | W miejscowości działa piłkarski klub sportowy [[Warmiak Łukta]]. |
<br/> | <br/> | ||
| − | === | + | ==Szkolnictwo== |
| − | + | W Łukcie funkcjonuje [[Zespół Szkolno-Przedszkolny w Łukcie|zespół szkolno–przedszkolny]]. | |
| − | + | <br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | ==Religia== | ||
| + | W miejscowości znajduje się siedziba [[Parafia pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Łukcie|parafii rzymskokatolickiej]]. | ||
| + | <br/> | ||
| − | + | ==Turystyka== | |
| + | *żółty szlak rowerowy: Łukta – [[Komorowo (gmina Łukta) |Komorowo]] – [[Pelnik]] – [[Łęguty]] – [[Grazymy]] – [[Wynki]] – Łukta o łącznej długości 24,5 km | ||
| + | *zielony szlak rowerowy: Łukta – [[Dragolice]] – [[Florczaki]] – [[Nowaczyzna]] – [[Swojki]] – [[Żabi Róg]] – [[Gubity]] – [[Kozia Góra]] – [[Gucin]] – [[Kolonia Mostkowo]] – Łukta o łącznej długości 27,9 km | ||
| + | *niebieski szlak rowerowy: Łukta – [[Molza]] – [[Dąg]] – [[Plichta]] – [[Tabórz]] – [[Niedźwiady]] – [[Białka Leśna]] – Florczaki – [[Ramoty]] – Łukta o łącznej długości 27,3 km | ||
| + | ==Przyroda== | ||
| + | W pobliżu miejscowości znajduje się obszar ochrony siedliskowej [[Natura 2000 Jezioro Długie | "Jezioro Długie"]]. Na terenie gminy znajdują się także [[Rezerwat Wyspa Lipowa|Rezerwat "Wyspa Lipowa"]] i [[Rezerwat Sosny Taborskie|"Sosny Taborskie"]]. | ||
| + | <br/> | ||
| − | + | ==Zabytki== | |
| + | *gotycki [[lkwim:Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Łukcie|kościół]] wzniesiony w roku 1407 wraz z przylegającym cmentarzem, wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków | ||
| + | *w kościele płyty nagrobne Achacego Bocka i jego żony z początków XVII wieku | ||
| + | *wykopaliska archeologiczne wskazują na przynależność Łukty i jej okolic w okresie neolitu (4200–1700 lat p.n.e.) do tzw. [[kultura ceramiki sznurowej|kultury ceramiki sznurowej]]; w Łukcie znaleziono typowe dla kultury ceramiki sznurowej kamienne topory zwane łódkowatymi | ||
| + | ==Ludzie związani z miejscowością== | ||
| + | *[[lkwim:Alfred Markowski|Alfred Markowski]] (1930-2002) – poeta, pisarz, satyryk | ||
| + | *[[lkwim:Stanisław Raginiak|Stanisław Raginiak]] (ur. 1952) – poeta, prozaik | ||
| − | == | + | == Bibliografia== |
| + | Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. 2, Olsztyn 2011.<br/> | ||
| + | Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, ''Warmia. Mazury'', Białystok 1998.<br/> | ||
| + | Dąbrowski Jan, ''Siedem wieków Łukty. 600-lecie kościoła, 50-lecie parafii Matki Boskiej Częstochowskiej'', Olsztyn 2007.<br/> | ||
| + | Kossert Andreas,'' Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. <br/> | ||
| + | Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. <br/> | ||
| + | ''Ostróda. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.<br/> | ||
| + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [30.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/osterode.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [30.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://goklukta.pl/ Strona Gminnego Ośrodka Kultury] [30.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.lukta.com.pl/ Strona Gminy Łukta] [30.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.bip.lukta.sprint.com.pl/ Strona Urzędu Gminy Łukta] [30.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [30.08.2013] | ||
| + | {{Przypisy}} | ||
| + | <references/> | ||
| + | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Powiat ostródzki]] |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Łukta (gmina wiejska)]] |
| + | [[Kategoria: Wsie gminne]] | ||
| + | [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Aktualna wersja na dzień 17:26, 14 mar 2015
| | |||
| |||
![Łukta. Jezioro Marąg. Źródło: www.lukta.com.pl [12.11.2013]](/index.php/Plik:%C5%81ukta._Jezioro_Mar%C4%85g.jpg) Łukta. Jezioro Marąg. Źródło: www.lukta.com.pl [12.11.2013]
| |||
| Rodzaj miejscowości | wieś gminna | ||
| Państwo |  Polska
| ||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | ostródzki | ||
| Gmina | Łukta | ||
| Liczba ludności (2010) | 1 235 | ||
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 | ||
| Kod pocztowy | 14-105 | ||
| Tablice rejestracyjne | NOS | ||
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   | |||
| Położenie na mapie Polski  | |||
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |||
Łukta (niem. Locken) – wieś gminna położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Łukta.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość jest siedzibą gminy. W 2010 r miejscowość liczyła 1 235 mieszkańców[1]. Aktualnie funkcję wójta pełni Jan Leonowicz[2].
Spis treści
Położenie
Łukta położona jest w obrębie krainy historycznej Prus Górnych, w odległości około 17 km od Morąga. Przez wieś przepływa rzeka Łukta. W odległości 2 km od Łukty położone jest jezioro Marąg. Na jeziorze znajduje się Wyspa Lipowa - Rezerwat krajobrazowy. W odległości 2-4 km zlokalizowane są jeziora: Isąg, Długie, Taborskie, Karwek, Zerek.
Dzieje miejscowości
Miejscowość powstała w 1340 roku. Winrich von Kniprode nadał w roku 1352 Prusom Jonemu i Girmanowi 5 łanów w Łukcie. W 1407 roku wzniesiono kościół, którego budowę wspierał finansowo wielki mistrz Zakonu Ulrich von Jungingen. W 1414 roku w Łukcie spłonęły w czasie polskich wypraw odwetowych 4 karczmy i 16 gospodarstw. W 1448 roku wieś liczyła 20 włók, a majątek 6 włók. Do 1525 roku pozostawał świątynią katolicką. W XVI wieku miejscowość zamieszkiwała głównie polska ludność. Miała wówczas prawo do organizowania dwóch jarmarków, odbywających się razem z odpustami. W Łukcie istniał w tym czasie również targ rybny. W 1540 roku działały w miejscowości dwie karczmy i dwa młyny. W 1587 roku Łukta posiadała 20 włók, z których 4 należały do kościoła. W kolejnym stuleciu działała w miejscowości szkoła parafialna. W tym okresie w Łukcie istniał młyn, tartak i cegielnia. W 1678 roku struktura ludności przedstawiała się następująco: sołtys, 4 karczmarzy, 8 chłopów, 4 ogrodników, krawiec i rzeźnik w jednej osobie, piekarz, 2 szewców, garncarz, kołodziej i kowal. W XVI i XVII wieku w Łukcie przeważała ludność niemiecka. W XVIII wieku do tutejszej parafii należało pięć majątków i sześć okolicznych wsi. W 1706 roku w Łukcie wprowadzono na stałe targi końskie. W latach 1806-1807 stacjonowali żołnierze 13. pułku grenadierów francuskich. W 1862 roku w gminie Łukta zamieszkiwało 4 700 osób, w tym 3 900 Polaków. W 1867 roku uruchomiono w miejscowości dwuklasową szkołę ewangelicką, w której zajęcia prowadzono wyłącznie w języku niemieckim.
Liczba ludności w poszczególnych okresach:
- 1820-1861 r. – 617
- 1895 r. – 818
- 1939 r. – 780
Gospodarka
Na terenie wsi działa Fundacja Rozwoju Regionu Łukta.
Kultura
W miejscowości działa Gminny Ośrodek Kultury oraz Gminna Biblioteka Publiczna.
Sport
W miejscowości działa piłkarski klub sportowy Warmiak Łukta.
Szkolnictwo
W Łukcie funkcjonuje zespół szkolno–przedszkolny.
Religia
W miejscowości znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.
Turystyka
- żółty szlak rowerowy: Łukta – Komorowo – Pelnik – Łęguty – Grazymy – Wynki – Łukta o łącznej długości 24,5 km
- zielony szlak rowerowy: Łukta – Dragolice – Florczaki – Nowaczyzna – Swojki – Żabi Róg – Gubity – Kozia Góra – Gucin – Kolonia Mostkowo – Łukta o łącznej długości 27,9 km
- niebieski szlak rowerowy: Łukta – Molza – Dąg – Plichta – Tabórz – Niedźwiady – Białka Leśna – Florczaki – Ramoty – Łukta o łącznej długości 27,3 km
Przyroda
W pobliżu miejscowości znajduje się obszar ochrony siedliskowej "Jezioro Długie". Na terenie gminy znajdują się także Rezerwat "Wyspa Lipowa" i "Sosny Taborskie".
Zabytki
- gotycki kościół wzniesiony w roku 1407 wraz z przylegającym cmentarzem, wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków
- w kościele płyty nagrobne Achacego Bocka i jego żony z początków XVII wieku
- wykopaliska archeologiczne wskazują na przynależność Łukty i jej okolic w okresie neolitu (4200–1700 lat p.n.e.) do tzw. kultury ceramiki sznurowej; w Łukcie znaleziono typowe dla kultury ceramiki sznurowej kamienne topory zwane łódkowatymi
Ludzie związani z miejscowością
- Alfred Markowski (1930-2002) – poeta, pisarz, satyryk
- Stanisław Raginiak (ur. 1952) – poeta, prozaik
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 2, Olsztyn 2011.
Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
Dąbrowski Jan, Siedem wieków Łukty. 600-lecie kościoła, 50-lecie parafii Matki Boskiej Częstochowskiej, Olsztyn 2007.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Ostróda. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [30.08.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [30.08.2013]
Strona Gminnego Ośrodka Kultury [30.08.2013]
Strona Gminy Łukta [30.08.2013]
Strona Urzędu Gminy Łukta [30.08.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [30.08.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Łukta i Dragolice
- ↑ Strona Urzędu Gminy Łukta[10.09.2013]
