Giławy: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Giław | |dopełniacz wsi = Giław | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = gilawy.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Kościół w Giławach.<br>Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 178 | + | |liczba ludności = 178 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Giławy ''' (niem. od 1939 r. ''Gillau'') – | + | ''' Giławy ''' (niem. od 1939 r. ''Gillau'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Purda (gmina wiejska)|gminie Purda]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. Miejscowość w 2010 roku liczyła 178 mieszkańców <ref>łącznie Giławy i Giławki</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Krzysztof Świdroń]]<ref>[http://www.purda.pl/ Strona Gminy Purda] [10.07.2014]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | Miejscowość w 2010 roku liczyła 178 mieszkańców <ref>łącznie Giławy i Giławki</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Krzysztof Świdroń]]<ref>[http://www.purda.pl/ Strona Gminy Purda] [10.07.2014]</ref>. | ||
| − | |||
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], 20 km na południe od [[Olsztyn|Olsztyna]] i 16 km na południowy zachód od [[Purda|Purdy]]. Miejscowość | + | Wieś położona jest na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], 20 km na południe od [[Olsztyn|Olsztyna]] i 16 km na południowy zachód od [[Purda|Purdy]]. Miejscowość leży nad jeziorem [[Jezioro Serwent| Serwent]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś została założona przez kapitułę warmińską w 1407 roku pod nazwą ''Sirwithen'' w lesie ''Gillaw''. Lokację ponowiono w 1441 roku | + | Wieś została założona przez kapitułę warmińską w 1407 roku pod nazwą ''Sirwithen'' w lesie ''Gillaw''. Lokację ponowiono w 1441 roku – prawdopodobnie pierwsza próba obsadzenia wsi nie powiodła się. Miejscowość położona była tuż przy granicy między [[Warmia|Warmią]] i państwem [[Zakon Krzyżacki| krzyżackim]]. W roku 1479, w czasie interwencji wojsk królewskich, wywołanej konfliktem z biskupem [[Mikołaj Tungen| Mikołajem Tungenem]], Giławy zostały całkowicie zniszczone. Podjęto próbę ponownego skolonizowania opuszczonej miejscowości. Do 1519 roku obsadzono jedynie cztery łany. Do Giław zaczęli przybywać osadnicy z Mazowsza oraz ludność pruska. |
| − | Wieś leżała na szlaku wiodącym z południa na północ (od strony [[Pasym|Pasymia]] w kierunku [[Barczewo|Barczewa]]), co w niemałym stopniu wpłynęło na rozwój miejscowości. W 1598 roku niejaki Jan Zientara otrzymał od kapituły warmińskiej przywilej na założenie karczmy. Po zaborze Warmii przez Prusy | + | Wieś leżała na szlaku wiodącym z południa na północ (od strony [[Pasym|Pasymia]] w kierunku [[Barczewo|Barczewa]]), co w niemałym stopniu wpłynęło na rozwój miejscowości. W 1598 roku niejaki [[Jan Zientara]] otrzymał od kapituły warmińskiej przywilej na założenie karczmy. Po zaborze Warmii przez [[Prusy Książęce |Prusy]] miejscowość składała się z 22 chałup. W 1820 roku liczyła 109 mieszkańców i 25 domów. |
| − | Pojawiają się teorie, że w okolicy wsi pozostały ślady po wojskach francuskich, które w 1807 roku patrolowały tereny między Pasymiem | + | Pojawiają się teorie, że w okolicy wsi pozostały ślady po wojskach francuskich, które w 1807 roku patrolowały tereny między [[Pasym |Pasymiem]] a [[Dźwierzuty|Dźwierzutami]], aż po [[Biskupiec]]. |
W 1898 roku z inicjatywy miejscowej ludności polskiej we wsi wybudowano kościół katolicki, konsekrowany w 1903 roku. W 1921 roku powołano w Giławach parafię. W 1928 roku miejscowość była dużą wsią, zamieszkałą przez 463 osoby. We wsi działała w tym czasie szkoła i poczta. W latach 1931-1939 istniała osobna [[Katolicka Szkoła Polska w Giławach |polska szkoła]], powołana przez [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]], a także polska biblioteka i drużyna Związku Harcerstwa Polskiego. 36 mieszkańców było członkami [[Związek Polaków w Niemczech| Związku Polaków w Niemczech]]. | W 1898 roku z inicjatywy miejscowej ludności polskiej we wsi wybudowano kościół katolicki, konsekrowany w 1903 roku. W 1921 roku powołano w Giławach parafię. W 1928 roku miejscowość była dużą wsią, zamieszkałą przez 463 osoby. We wsi działała w tym czasie szkoła i poczta. W latach 1931-1939 istniała osobna [[Katolicka Szkoła Polska w Giławach |polska szkoła]], powołana przez [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]], a także polska biblioteka i drużyna Związku Harcerstwa Polskiego. 36 mieszkańców było członkami [[Związek Polaków w Niemczech| Związku Polaków w Niemczech]]. | ||
| Linia 50: | Linia 47: | ||
== Szkolnictwo == | == Szkolnictwo == | ||
| − | *[[Szkoła Podstawowa w Giławach]] | + | *[[Szkoła Podstawowa w Giławach|szkoła podstawowa]] |
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[lkwim:Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Giławach | | + | *[[lkwim:Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Giławach |kościół]] |
| − | * | + | *plebania |
| − | * | + | *dwie kapliczki warmińskie |
| − | * | + | *krzyż przydrożny |
| − | * | + | *budynek dawnej polskiej szkoły |
| − | * | + | *budynek dawnej niemieckiej szkoły |
| − | * | + | *tradycyjne chałupy |
| − | |||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | *[[lkwim:Jan Suwała |Jan Suwała]] ( | + | *[[lkwim:Jan Suwała |Jan Suwała]] (1933–2003) – ksiądz, proboszcz miejscowej parafii w latach 1983–1991, rzeźbiarz, twórca [[lkwim:Galeria Rzeźby Sakralnej w Gąsiorowie |Galerii Rzeźby Sakralnej w Gąsiorowie]] |
| − | *[[lkwim:Władysław Katarzyński|Władysław Katarzyński]] (ur. 1949) – dziennikarz, poeta, satyryk, pisarz, krytyk, dyrektor szkoły w Giławach w latach | + | *[[lkwim:Władysław Katarzyński|Władysław Katarzyński]] (ur. 1949) – dziennikarz, poeta, satyryk, pisarz, krytyk, dyrektor szkoły w Giławach w latach 1978–1987 |
| − | *[[Tomasz Setny]] ( | + | *[[Tomasz Setny]] (1890–1972) – nauczyciel szkół polskich w Niemczech, działacz społeczny, kierownik tutejszej [[Katolicka Szkoła Polska w Giławach |Katolickiej Szkoły Polskiej]] w latach 1931–1932 |
| − | *[[Paweł Trzciński]] ( | + | *[[Paweł Trzciński]] (1915–?) – nauczyciel szkół polskich na Warmii, kierownik tutejszej [[Katolicka Szkoła Polska w Giławach |Katolickiej Szkoły Polskiej]] |
| − | *[[Edward Turowski]] ( | + | *[[lkwim:Edward Turowski|Edward Turowski]] (1904–1972) – nauczyciel Katolickiej Szkoły Polskiej w latach 1932–1933, działacz społeczno-polityczny, poseł na Sejm PRL |
| − | *[[Franciszek Schnarbach]] ( | + | *[[Franciszek Schnarbach]] (1905–1947) – nauczyciel miejscowej szkoły polskiej w latach 1936–1938 |
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Przewodnik turystyczny po gminie Purda'', Purda 2013.<br/> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | |
| − | + | [http://www.purda.pl/soectwa/giawy.html| Historia wsi na stronie gminy Purda] [12.11.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [12.11.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/allenstein.html| Verwaltungsgeschichte] [12.11.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.wikimedia.org/ Wikimedia] [10.07.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.purda.pl/ Strona Gminy Purda] [10.07.2014] | |
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Aktualna wersja na dzień 09:42, 16 kwi 2015
| Giławy | |
| | |
 Kościół w Giławach.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Purda |
| Liczba ludności (2010) | 178 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Giławy | |
| Położenie na mapie Polski  Giławy | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Giławy (niem. od 1939 r. Gillau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 178 mieszkańców [1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Krzysztof Świdroń[2].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, 20 km na południe od Olsztyna i 16 km na południowy zachód od Purdy. Miejscowość leży nad jeziorem Serwent.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona przez kapitułę warmińską w 1407 roku pod nazwą Sirwithen w lesie Gillaw. Lokację ponowiono w 1441 roku – prawdopodobnie pierwsza próba obsadzenia wsi nie powiodła się. Miejscowość położona była tuż przy granicy między Warmią i państwem krzyżackim. W roku 1479, w czasie interwencji wojsk królewskich, wywołanej konfliktem z biskupem Mikołajem Tungenem, Giławy zostały całkowicie zniszczone. Podjęto próbę ponownego skolonizowania opuszczonej miejscowości. Do 1519 roku obsadzono jedynie cztery łany. Do Giław zaczęli przybywać osadnicy z Mazowsza oraz ludność pruska.
Wieś leżała na szlaku wiodącym z południa na północ (od strony Pasymia w kierunku Barczewa), co w niemałym stopniu wpłynęło na rozwój miejscowości. W 1598 roku niejaki Jan Zientara otrzymał od kapituły warmińskiej przywilej na założenie karczmy. Po zaborze Warmii przez Prusy miejscowość składała się z 22 chałup. W 1820 roku liczyła 109 mieszkańców i 25 domów.
Pojawiają się teorie, że w okolicy wsi pozostały ślady po wojskach francuskich, które w 1807 roku patrolowały tereny między Pasymiem a Dźwierzutami, aż po Biskupiec.
W 1898 roku z inicjatywy miejscowej ludności polskiej we wsi wybudowano kościół katolicki, konsekrowany w 1903 roku. W 1921 roku powołano w Giławach parafię. W 1928 roku miejscowość była dużą wsią, zamieszkałą przez 463 osoby. We wsi działała w tym czasie szkoła i poczta. W latach 1931-1939 istniała osobna polska szkoła, powołana przez Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię, a także polska biblioteka i drużyna Związku Harcerstwa Polskiego. 36 mieszkańców było członkami Związku Polaków w Niemczech.
Szkolnictwo
Zabytki
- kościół
- plebania
- dwie kapliczki warmińskie
- krzyż przydrożny
- budynek dawnej polskiej szkoły
- budynek dawnej niemieckiej szkoły
- tradycyjne chałupy
Ludzie związani z miejscowością
- Jan Suwała (1933–2003) – ksiądz, proboszcz miejscowej parafii w latach 1983–1991, rzeźbiarz, twórca Galerii Rzeźby Sakralnej w Gąsiorowie
- Władysław Katarzyński (ur. 1949) – dziennikarz, poeta, satyryk, pisarz, krytyk, dyrektor szkoły w Giławach w latach 1978–1987
- Tomasz Setny (1890–1972) – nauczyciel szkół polskich w Niemczech, działacz społeczny, kierownik tutejszej Katolickiej Szkoły Polskiej w latach 1931–1932
- Paweł Trzciński (1915–?) – nauczyciel szkół polskich na Warmii, kierownik tutejszej Katolickiej Szkoły Polskiej
- Edward Turowski (1904–1972) – nauczyciel Katolickiej Szkoły Polskiej w latach 1932–1933, działacz społeczno-polityczny, poseł na Sejm PRL
- Franciszek Schnarbach (1905–1947) – nauczyciel miejscowej szkoły polskiej w latach 1936–1938
Bibliografia
Przewodnik turystyczny po gminie Purda, Purda 2013.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Historia wsi na stronie gminy Purda [12.11.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
Wikimedia [10.07.2014]
Strona Gminy Purda [10.07.2014]
Przypisy
- ↑ łącznie Giławy i Giławki
- ↑ Strona Gminy Purda [10.07.2014]
