Czerwony Dwór

Czerwony Dwór
Puszcza Borecka w okolicy Czerwonego Dworu. Fot. Maciej Kupczyński. Źródło: www.olecko.wm.pl [15.06.2014]
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olecki
Gmina	Kowale Oleckie
Liczba ludności (2010)	252
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Czerwony Dwór
Położenie na mapie Polski Czerwony Dwór
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Czerwony Dwór (niem. Rothebude) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Kowale Oleckie. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko–gołdapskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 252 mieszkańców . W skład sołectwa wchodzą wsie: Czerwony Dwór, Borki, Dunajek–Osada Leśna, Główka, Koniszki, Leśny Zakątek, Rogojny i Wierzbianki. Obecnie funkcję sołtysa pełni Andrzej Stemplewski.

Położenie

Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, we wschodniej części Puszczy Boreckiej, nad strumieniem Czarna Struga, na północnym brzegu jeziora Szwałk Wielki i na północny wschód od jeziora Piłwąg, 25 km na północny zachód od Olecka i 20 km na zachód od Kowali Oleckich. Rozciągający się na północ od jezior Szwałk Wielki i Piłwąg las zwany jest Czerwonym Borem.

Dzieje miejscowości

Data założenia wsi nie jest znana. Odkryto tu natomiast ślady osadnictwa pochodzące zarówno z epoki kamienia, brązu, jak i z wczesnego średniowiecza oraz z czasów jaćwieskich. W XVI lub XVII wieku działała tu huta szkła. To prawdopodobnie wokół niej wykształciła się późniejsza wieś.

W drugiej połowie lat 50. XX wieku - po utworzeniu Państwowego Gospodarstwa Rybackiego - w Czerwonym Dworze znalazła się siedziba jednej z trzech w powiecie brygad jeziorowych. Brygada obejmowała swym zasięgiem 39 mniejszych i większych jezior (łącznie z brygadą Doliwy). Czerwony Dwór jest siedzibą nadleśnictwa. Okoliczne lasy obfitują w zwierzynę łowną. Jak rezolutnie podkreślali autorzy opracowania z lat 70. XX wieku: Wielokrotnie urządzano tu udane polowania dewizowe.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

• 1857 r. - 55 osób

• 1933 r. - 124 osoby

• 1939 r. - 155 osób

• 1988 r. - 264 osoby

Ludzie związani z miejscowością

• Maciej Kupczyński - mieszkaniec Czerwonego Dworu, fotograf, zwycięzca II Regionalnego Konkursu Fotograficznego w kategoriach "Bogactwo natury" i "Człowiek i przyroda".

Religia

We wsi znajduje się kaplica pw. św. Huberta, należąca do parafii pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cichach.

Turystyka

• Szlak wodny po jeziorach: Szwałk Wielki, Piłwąg, Łaźno, Litygajny; z tego ostatniego wypływa rzeka Ełk, którą można dopłynąć do jezior Leśmiady, Ełckiego i dalej aż do Biebrzy i Narwi.
• Szlak rowerowy "czerwony": Kowale Oleckie - Sokółki - Cichy - Jezioro Szwałk Mały - Jezioro Łaźno i Litygajny - Czerwony Dwór - Jezioro Piłwąg - Jabłonowo - Stacze - Guzy - Kowale Oleckie.
• W pobliżu miejscowości znajdują się rezerwaty przyrody: "Lipowy Jar" oraz "Mazury".

Zabytki

• zespół dworski z przełomu XIX i XX wieku: dwór, budynek gospodarczy (murowane) (własność państwowa)
• cmentarz ewangelicki z aleją dojazdową z początku XX wieku
• spichlerz
• obelisk ku czci Henryka Mereckiego

Bibliografia

Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Gminna Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Vervaltugsgeschichte [12.11.2013]
Portal Informacyjny Olecka [15.06.2014]