Łęgowo (gmina Kisielice): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Dzieje miejscowości)
 
(Nie pokazano 19 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 6: Linia 6:
 
  |dopełniacz wsi        =     
 
  |dopełniacz wsi        =     
 
  |zdjęcie              = Kościół w Łęgowie.jpg   
 
  |zdjęcie              = Kościół w Łęgowie.jpg   
  |opis zdjęcia          = Kościół w Łęgowie
+
  |opis zdjęcia          = Kościół w Łęgowie.<br>Źródło: [http://www.legowo.pl/ www.legowo.pl]
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
Linia 28: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}<br/>
+
}}
''' Łęgowo ''' (niem. ''Langenau'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[gmina Kisielice|gminie Kisielice]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[podział administracyjny|administracyjnie]] do [[województwo elbląskie|województwa elbląskiego]].
+
''' Łęgowo ''' (niem. ''Langenau'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[Kisielice (gmina miejsko-wiejska)|gminie Kisielice]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
 
+
Miejscowość w 2010 roku liczyła 586 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie: Łęgowo, [[Stary Folwark]], [[Nowy Folwark]] i [[Łęgowo POHZ]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Agnieszka Kubińska.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 586 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą: Łęgowo, [[Stary Folwark]], [[Nowy Folwark]] i [[Łęgowo POHZ]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Anna Ostrowska]]<ref>http://bip.warmia.mazury.pl/kisielice_gmina_miejsko_-_wiejska/117/349/Solectwa__Kadencja_2010_-_2014/ [data dostępu: 5.03.2014]</ref>.
 
 
 
<br/>
 
  
 +
[[File:Pałac w Łęgowie. Początek XX wieku.jpg|thumb|right|290px|Pałac w Łęgowie. Początek XX wieku.<br>Źródło: [http://www.legowo.pl/Der%20Amtsbezirk%20Langenau.html www.legowo.pl]]]
 +
[[File:Łęgowo na pocztówce. 1939.jpg|thumb|right|290px|Łęgowo na pocztówce. 1939 r.<br>Źródło: [http://aefl.de/rosenberg/Rosenberg/doerfer_3/doerfer_teil3.htm www.aefl.de]]]
 +
[[File:Szkoła w Łęgowie.jpg|thumb|right|290px|Szkoła w Łęgowie.<br>Źródło: [http://www.legowo.pl/ www.legowo.pl]
 +
]]
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Pojezierze Iławskie|Pojezierzu Iławskim]], nad [[Gardeja|Gardeją]], 16 km na zachód od [[Iława|Iławy]] i 3,5 km na północny wschód od [[Kisielice|Kisielic]], przy szosie Kisielice - [[Susz]].  
+
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Pojezierze Iławskie|Pojezierzu Iławskim]], nad rzeką [[Rzeka Gardeja|Gardeją]], 16 km na zachód od [[Iława|Iławy]] i 3,5 km na północny wschód od [[Kisielice|Kisielic]], przy szosie Kisielice [[Susz]].  
 
<br/>
 
<br/>
 
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
[[File:Pałac w Łęgowie. Początek XX wieku.jpg|thumb|300px|left|Pałac w Łęgowie. Początek XX wieku]]Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1313 roku, jednak dokładna data jej założenia nie jest znana. W 1377 roku niejaki Claves Ponintsi za zgodą kapituły pomezańskiej wybudował w Łęgowie wiatrak. Zachowany dokument lokacyjny pochodzi z 1387 roku. Łęgowo obejmowało wówczas obszar 131 łanów. W tym okresie powstał miejscowy folwark, działały również dwie karczmy. Wieś została dotkliwie zniszczona najpierw w 1414 roku, a następnie w okresie [[wojna trzynastoletnia|wojny trzynastoletniej]]. Spalony został miejscowy kościół, a samo Łęgowo wyludniło się. Wiadomo również, że miejscowość wchodziła w skład dóbr potomków biskupa [[Georg von Polenz|Georga von Polenz]]. Wieś stała się własnością biskupa w 1532 roku. Jego spadkobiercy wznieśli w Łęgowie parterowy dwór. W 1600 roku z inicjatywy Aleksandra von Polenza wybudowano nowy kościół. W latach 1740-1750 za czasów Samuela von Polenza przebudowano dwór, przekształcając go w [[lkwim:Pałac w Łęgowie|pałac]] wzorowany na siedzibie rodu [[Finck von Finckenstein]] w [[Kamieniec|Kamieńcu]]. W 1789 roku wieś składała się z 53 budynków mieszkalnych; w tym czasie działał również młyn, istniał kościół ewangelicki oraz folwark. W 1822 roku po przeprowadzonej regulacji gruntów w Łęgowie powstała wieś chłopska,składająca się pierwotnie z 20 gospodarstw. W 1850 roku Karolina von Polenz poślubiła Alberta Louisa von Beneckendorf und von Hindenburg. W ten sposób Łęgowo weszło w skład dóbr ziemskich Hindenburgów. W 1862 roku doszło do kolejnej przebudowy pałacu. Powstała budowla w stylu neogotyckim. Trzy lata wcześniej przebudowano również miejscowy kościół. W latach 1870-1871 w czasie wojny z Francją zginęło jedenastu mieszkańców wsi. W XIX wieku spotykamy jeszcze dość licznie polskie nazwiska wśród mieszkańców Łęgowa, m.in. Santowskiego, Szumińskiego, Mazura, Bendyckiego, Nowaka, Wróbla. Co ciekawe, sporo miejscowych nosiło nazwisko Polenz. Prawdopodobnie właściciele majątku pozostawiali po sobie w kolejnych latach sporą grupę nieślubnych dzieci.
+
Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1313 roku, jednak dokładna data jej założenia nie jest znana. W 1377 roku niejaki Claves Ponintsi za zgodą kapituły pomezańskiej wybudował w Łęgowie wiatrak. Zachowany dokument lokacyjny pochodzi z 1387 roku. Łęgowo obejmowało wówczas obszar 131 łanów. W tym okresie powstał miejscowy folwark, działały również dwie karczmy. Wieś została dotkliwie zniszczona najpierw w 1414 roku, a następnie w okresie wojny trzynastoletniej. Spalony został miejscowy kościół, a samo Łęgowo wyludniło się. Wiadomo również, że miejscowość wchodziła w skład dóbr potomków biskupa [[Georg von Polenz|Georga von Polenza]]. Wieś stała się własnością biskupa w 1532 roku. Jego spadkobiercy wznieśli w Łęgowie parterowy dwór.  
[[File:Łęgowo na pocztówce. 1939.jpg|thumb|300px|right|Łęgowo na pocztówce. 1939]]
 
W 1945 roku pałac został zniszczony i spalony. Po zakończeniu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] na terenie dawnego majątku utworzono [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Łęgowo|państwowe gospodarstwo rolne]], przekształcone następnie w [[Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej w Łęgowie|Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej]].
 
  
 +
W 1600 roku z inicjatywy Aleksandra von Polenza wybudowano nowy kościół. W latach 1740–1750 za czasów Samuela von Polenza przebudowano dwór, przekształcając go w [[lkwim:Pałac w Łęgowie|pałac]] wzorowany na siedzibie rodu [[Finck von Finckenstein]] w [[Kamieniec|Kamieńcu]].
  
Liczba mieszkańców i budynków mieszkalnych (wieś i majątek)
+
W 1789 roku wieś składała się z 53 budynków mieszkalnych; w tym czasie działał tu również młyn, istniał kościół ewangelicki oraz folwark. W 1822 roku po przeprowadzonej regulacji gruntów w Łęgowie powstała wieś chłopska składająca się pierwotnie z 20 gospodarstw. W 1850 roku Karolina von Polenz poślubiła Alberta Louisa von Beneckendorf und von Hindenburg. W ten sposób Łęgowo weszło w skład dóbr ziemskich Hindenburgów.
  
1864 - 747 osób, 59 domów
+
W 1862 roku doszło do kolejnej przebudowy pałacu. Powstała budowla w stylu neogotyckim. Trzy lata wcześniej przebudowano również miejscowy kościół. W latach 1870–1871, w czasie wojny z Francją, zginęło jedenastu mieszkańców wsi. W XIX wieku spotykamy jeszcze dość licznie polskie nazwiska wśród mieszkańców Łęgowa (m.in. Santowski, Szumiński, Mazur, Bendycki, Nowak, Wróbel). Co ciekawe, sporo miejscowych nosiło nazwisko Polenz. Prawdopodobnie właściciele majątku pozostawiali po sobie w kolejnych latach sporą grupę nieślubnych dzieci.
  
1871 - 761 osób, 65 domów
+
W 1945 roku pałac został zniszczony i spalony. Po zakończeniu II wojny światowej na terenie dawnego majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Łęgowo przekształcone następnie w Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej.
  
1885 - 666 osób, 60 domów
+
We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie|parafii rzymskokatolickiej pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny]].
 
 
1895 - 603 osoby, 60 domów
 
 
 
1905 - 615 osób, 60 domów
 
 
 
1933 - 743 osoby (łącznie ze Starym i Nowym Folwarkiem)
 
 
 
<br/>
 
  
 +
Liczba mieszkańców i budynków mieszkalnych (wieś i majątek) kształtowała się w XIX i XX wieku następująco:
 +
*1864 – 747 osób, 59 domów
 +
*1871 – 761 osób, 65 domów
 +
*1885 – 666 osób, 60 domów
 +
*1895 – 603 osoby, 60 domów
 +
*1905 – 615 osób, 60 domów
 +
*1933 – 743 osoby (łącznie ze Starym i Nowym Folwarkiem)
 
== Edukacja ==
 
== Edukacja ==
 
*[[Szkoła Podstawowa w Łęgowie]]
 
*[[Szkoła Podstawowa w Łęgowie]]
 
<br/>
 
 
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
*[[Georg von Polenz]] - protestancki biskup sambijski, właściciel Łęgowa
+
*[[Georg von Polenz]] protestancki biskup sambijski, właściciel Łęgowa
*[[Adalbert Goertz]] (ur. 1928) - syn dzierżawcy dóbr łęgowskich, urodzony w Łęgowie, po II wojnie światowej w Stanach Zjednoczonych, badacz pszczół, a także genealog
+
*[[Adalbert Goertz]] (ur. 1928) syn dzierżawcy dóbr łęgowskich, badacz pszczół, a także genealog; urodzony w Łęgowie, po II wojnie światowej żył w Stanach Zjednoczonych  
<br/>
 
 
 
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
*[[lkwim:Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Łęgowie|Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP]] wraz z wyposażeniem
+
*[[lkwim:Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Łęgowie|kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP]] wraz z wyposażeniem
*Pozostałości zespołu pałacowego (zob. [[lkwim: Pałac w Łęgowie|Pałac w Łęgowie]])  
+
*pozostałości zespołu pałacowego (zob. [[lkwim: Pałac w Łęgowie|pałac w Łęgowie]])  
<br/>
 
 
 
== Bibliografia ==
 
#''Iława. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.
 
#Niesiobędzki Wiesław, ''Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne'', wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
 
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858.
 
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
 
#[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [data dostępu: 5.03.2014]
 
#[http://bip.warmia.mazury.pl/kisielice_gmina_miejsko_-_wiejska/126/55/Plan__Rozwoju_Lokalnego_Miasta_i_Gminy_Kisielice_na_lata_2007_-_2013/| Plan rozwoju lokalnego gminy i miasta Kisielice na lata 2007-2013], Kisielice styczeń 2007 [data dostępu: 5.03.2014]
 
#[http://bip.warmia.mazury.pl/kisielice_gmina_miejsko_-_wiejska/126/Plan_odnowy_miejscowosci/| Plan odnowy miejscowości Łęgowo] [data dostępu 5.03.2014]
 
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 5.03.2014]
 
#[http://www.verwaltungsgeschichte.de/rosenberg.html| Deutsche Verwaltungsgeschichte] [data dostępu: 5.03.2014]
 
<br/>
 
 
 
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<references/>
<br/>
 
 
 
== Zobacz też ==
 
== Zobacz też ==
*[[Łęgowo]] w gminie Olecko
+
*[[Łęgowo (gmina Olecko)]]
 +
== Bibliografia ==
 +
''Iława. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.<br/>
 +
Niesiobędzki Wiesław, ''Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne'', wyd. II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.<br/>
 +
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858<br/>
 +
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
 +
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| wuoz.olsztyn.pl] [05.03.2014]<br/>
 +
Plan rozwoju lokalnego gminy i miasta Kisielice na lata 2007–2013, [http://bip.warmia.mazury.pl/kisielice_gmina_miejsko_-_wiejska/126/55/Plan__Rozwoju_Lokalnego_Miasta_i_Gminy_Kisielice_na_lata_2007_-_2013/| bip.warmia.mazury.pl],  Kisielice 2007 [05.03.2014]<br/>
 +
Plan odnowy miejscowości Łęgowo, [http://bip.warmia.mazury.pl/kisielice_gmina_miejsko_-_wiejska/126/Plan_odnowy_miejscowosci/| bip.warmia.mazury.pl] [05.03.2014]<br/>
 +
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/>
 +
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/rosenberg.html| verwaltungsgeschichte.de] [05.03.2014]<br/>
 +
[http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#230/pl/i/legowo_-_zabytkowy_kosciol_p.w._niepokalanego_poczecia_nmp| ciekawemazury.pl] [05.03.2014]
 
<br/>
 
<br/>
  
[[Kategoria: Miejscowość]]  [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Gmina Kisielice]] [[Kategoria: Wieś sołecka]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]]  [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Kisielice (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 08:03, 15 maj 2020

Łęgowo

Kościół w Łęgowie.Źródło: www.legowo.pl
Kościół w Łęgowie.
Źródło: www.legowo.pl
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat iławski
Gmina Kisielice
Liczba ludności (2010) 586
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Łęgowo
Łęgowo
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Łęgowo
Łęgowo
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Łęgowo (niem. Langenau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Kisielice. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 586 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie: Łęgowo, Stary Folwark, Nowy Folwark i Łęgowo POHZ. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Agnieszka Kubińska.

Pałac w Łęgowie. Początek XX wieku.
Źródło: www.legowo.pl
Łęgowo na pocztówce. 1939 r.
Źródło: www.aefl.de
Szkoła w Łęgowie.
Źródło: www.legowo.pl

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, nad rzeką Gardeją, 16 km na zachód od Iławy i 3,5 km na północny wschód od Kisielic, przy szosie Kisielice – Susz.

Dzieje miejscowości

Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1313 roku, jednak dokładna data jej założenia nie jest znana. W 1377 roku niejaki Claves Ponintsi za zgodą kapituły pomezańskiej wybudował w Łęgowie wiatrak. Zachowany dokument lokacyjny pochodzi z 1387 roku. Łęgowo obejmowało wówczas obszar 131 łanów. W tym okresie powstał miejscowy folwark, działały również dwie karczmy. Wieś została dotkliwie zniszczona najpierw w 1414 roku, a następnie w okresie wojny trzynastoletniej. Spalony został miejscowy kościół, a samo Łęgowo wyludniło się. Wiadomo również, że miejscowość wchodziła w skład dóbr potomków biskupa Georga von Polenza. Wieś stała się własnością biskupa w 1532 roku. Jego spadkobiercy wznieśli w Łęgowie parterowy dwór.

W 1600 roku z inicjatywy Aleksandra von Polenza wybudowano nowy kościół. W latach 1740–1750 za czasów Samuela von Polenza przebudowano dwór, przekształcając go w pałac wzorowany na siedzibie rodu Finck von Finckenstein w Kamieńcu.

W 1789 roku wieś składała się z 53 budynków mieszkalnych; w tym czasie działał tu również młyn, istniał kościół ewangelicki oraz folwark. W 1822 roku po przeprowadzonej regulacji gruntów w Łęgowie powstała wieś chłopska składająca się pierwotnie z 20 gospodarstw. W 1850 roku Karolina von Polenz poślubiła Alberta Louisa von Beneckendorf und von Hindenburg. W ten sposób Łęgowo weszło w skład dóbr ziemskich Hindenburgów.

W 1862 roku doszło do kolejnej przebudowy pałacu. Powstała budowla w stylu neogotyckim. Trzy lata wcześniej przebudowano również miejscowy kościół. W latach 1870–1871, w czasie wojny z Francją, zginęło jedenastu mieszkańców wsi. W XIX wieku spotykamy jeszcze dość licznie polskie nazwiska wśród mieszkańców Łęgowa (m.in. Santowski, Szumiński, Mazur, Bendycki, Nowak, Wróbel). Co ciekawe, sporo miejscowych nosiło nazwisko Polenz. Prawdopodobnie właściciele majątku pozostawiali po sobie w kolejnych latach sporą grupę nieślubnych dzieci.

W 1945 roku pałac został zniszczony i spalony. Po zakończeniu II wojny światowej na terenie dawnego majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Łęgowo przekształcone następnie w Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej.

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny.

Liczba mieszkańców i budynków mieszkalnych (wieś i majątek) kształtowała się w XIX i XX wieku następująco:

  • 1864 – 747 osób, 59 domów
  • 1871 – 761 osób, 65 domów
  • 1885 – 666 osób, 60 domów
  • 1895 – 603 osoby, 60 domów
  • 1905 – 615 osób, 60 domów
  • 1933 – 743 osoby (łącznie ze Starym i Nowym Folwarkiem)

Edukacja

Ludzie związani z miejscowością

  • Georg von Polenz – protestancki biskup sambijski, właściciel Łęgowa
  • Adalbert Goertz (ur. 1928) – syn dzierżawcy dóbr łęgowskich, badacz pszczół, a także genealog; urodzony w Łęgowie, po II wojnie światowej żył w Stanach Zjednoczonych

Zabytki

Przypisy

Zobacz też

Bibliografia

Iława. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wyd. II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
wuoz.olsztyn.pl [05.03.2014]
Plan rozwoju lokalnego gminy i miasta Kisielice na lata 2007–2013, bip.warmia.mazury.pl, Kisielice 2007 [05.03.2014]
Plan odnowy miejscowości Łęgowo, bip.warmia.mazury.pl [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]
ciekawemazury.pl [05.03.2014]