Krosno (gmina Orneta): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki) |
|||
| (Nie pokazano 25 wersji utworzonych przez 8 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = | |dopełniacz wsi = | ||
| − | |zdjęcie = Krosno | + | |zdjęcie = Krosno.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = [[lkwim:Sanktuarium Maryjne Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa w Krośnie|Sanktuarium w Krośnie]]<br>Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Krosno ''' (niem. ''Krossen'') – [[wieś sołecka]] położona w [[ | + | ''' Krosno ''' (niem. ''Krossen'') – [[wieś sołecka]] położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], [[Powiat lidzbarski|powiat lidzbarski]], [[Orneta (gmina miejsko-wiejska)|gmina Orneta]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo elbląskie|województwa elbląskiego]]. |
| − | + | Miejscowość w 2010 r. liczyła 181 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jan Kołkowski]]<ref>[http://www.orneta.pl/soltysi/ orneta-umig.bip-wm.pl]</ref>. | |
| − | Miejscowość w 2010 | + | <br/><br/> |
| − | |||
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| Linia 40: | Linia 38: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś została założona z nadania kapituły warmińskiej w 1384 | + | Wieś została założona z nadania kapituły warmińskiej w 1384 r. jako majątek szlachecki; pierwotnie występowała pod nazwą "Bludyn". W 1593 r. we wsi wybudowano drewnianą kaplicę, a pod koniec XVII w. ustanowiono tutaj odrębnego proboszcza. W XVIII w. działał tu młyn. Po I rozbiorze Polski w dalszym ciągu były to niewielkie dobra szlacheckie z folwarkiem. Wieś ucierpiała podczas [[Epidemia dżumy 1709-1711|wielkiej epidemii dżumy]] na początku XVIII w. W 1783 r. znajdowało się w Krośnie zaledwie osiem gospodarstw, a w roku 1820 wieś liczyła sześć gospodarstw i 67 mieszkańców. |
| − | |||
| − | |||
| − | + | Ozdobą wsi jest barokowy kościół odpustowy, który wybudowano w 1720 r. z fundacji biskupa [[Teodor Potocki|Teodora Potockiego]]. Projektantem był nieznany z nazwiska architekt warszawski. Najbardziej efektowny element budowli stanowi dwuwieżowa fasada z kruchtą pośrodku. Wyposażenie wnętrza pochodzi głównie z XVIII w. Kościół otoczony jest krużgankami z kaplicami, kopułami i latarniami w narożach. Bramę zamyka rokokowa kuta krata wykonana w [[Elbląg|Elblągu]]. Przy kościele działała szkoła klasztorna. | |
| + | Znajdował się tu zakład księży emerytów z około 1720 r. Został spalony w 1914 r., odbudowany po [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojnie światowej]] i częściowo zmieniony. Zdewastowany na początku 1945 r., w 1954 r. został przebudowany i zamieniony w mieszkanie oraz biura [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Krosno|Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Krośnie]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[lkwim: Sanktuarium Maryjne Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa w Krośnie|Sanktuarium Maryjne Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa]], zwane również Małą Świętą Lipką | + | *[[lkwim: Sanktuarium Maryjne Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa w Krośnie|Sanktuarium Maryjne Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa]], zwane również Małą Świętą Lipką; |
| − | *Dom księży, wzniesiony w latach 1724-1727 | + | *Dom księży, wzniesiony w latach 1724-1727; |
| − | + | *Zabudowania nr 1, 2, 9, 11: kuźnia, czworaki, drewniane stodoły PGR; | |
| − | *Zabudowania nr 1, 2, 9, 11: kuźnia, czworaki, drewniane stodoły PGR | + | *Budynek szkoły; |
| − | *Budynek szkoły | + | *Spichlerz; |
| − | *Spichlerz | + | *Kapliczki; |
| − | *Kapliczki | + | *Park klasztorny. <br/> |
| − | *Park klasztorny | ||
| − | <br/> | + | ==Galeria zdjęć== |
| + | <gallery mode=packed widths=300px heights=300px class="center"> | ||
| + | File:Krużganki w Sanktuarium w Krośnie.jpg|<center>Krużganki w Sanktuarium w Krośnie.<br>Źródło: [http://www.szlak-pielgrzymkowy.pl/Krosno_Galeria,Krosno---Galeria www.szlak-pielgrzymkowy.pl] [22.10.2014] | ||
| + | File: Wnętrze sanktuarium w Krośnie w 1908 roku.jpg|<center>Wnętrze Sanktuarium w Krośnie w 1908 roku.<br>Fot. Anton Ulbrich. <br>Źródło: Zbiór IS PAN | ||
| + | </gallery> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.<br/> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | |
| − | + | [http://www.szlak-pielgrzymkowy.pl/Krosno_dzieje_sanktuarium,Krosno---Dzieje-sanktuarium| Krosno - Dzieje sanktuarium] [22.10.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [data dostępu 29 XII 2013]<br/> | |
| − | + | Gminna ewidencja zabytków w: [http://orneta-umig.bip-wm.pl/public/get_file_contents.php?id=206575| Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Część I] [22.10.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [22.10.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/heilsberg.html| Verwaltungsgeschichte] [22.10.2014] | |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | [[Kategoria: Miejscowość]] | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat lidzbarski]] | |
| − | + | [[Kategoria: Orneta (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1301-1400]] | |
| − | [[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 10:30, 9 cze 2016
| Krosno | |
| | |
 Sanktuarium w Krośnie
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | lidzbarski |
| Gmina | Orneta |
| Liczba ludności (2010) | 181[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Krosno | |
| Położenie na mapie Polski  Krosno | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Krosno (niem. Krossen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, powiat lidzbarski, gmina Orneta. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Miejscowość w 2010 r. liczyła 181 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jan Kołkowski[2].
Położenie
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Orneckiej, 3 km na północny wschód od Ornety, na północ od drogi wojewódzkiej nr 513 na odcinku Orneta - Lidzbark Warmiński.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona z nadania kapituły warmińskiej w 1384 r. jako majątek szlachecki; pierwotnie występowała pod nazwą "Bludyn". W 1593 r. we wsi wybudowano drewnianą kaplicę, a pod koniec XVII w. ustanowiono tutaj odrębnego proboszcza. W XVIII w. działał tu młyn. Po I rozbiorze Polski w dalszym ciągu były to niewielkie dobra szlacheckie z folwarkiem. Wieś ucierpiała podczas wielkiej epidemii dżumy na początku XVIII w. W 1783 r. znajdowało się w Krośnie zaledwie osiem gospodarstw, a w roku 1820 wieś liczyła sześć gospodarstw i 67 mieszkańców.
Ozdobą wsi jest barokowy kościół odpustowy, który wybudowano w 1720 r. z fundacji biskupa Teodora Potockiego. Projektantem był nieznany z nazwiska architekt warszawski. Najbardziej efektowny element budowli stanowi dwuwieżowa fasada z kruchtą pośrodku. Wyposażenie wnętrza pochodzi głównie z XVIII w. Kościół otoczony jest krużgankami z kaplicami, kopułami i latarniami w narożach. Bramę zamyka rokokowa kuta krata wykonana w Elblągu. Przy kościele działała szkoła klasztorna.
Znajdował się tu zakład księży emerytów z około 1720 r. Został spalony w 1914 r., odbudowany po I wojnie światowej i częściowo zmieniony. Zdewastowany na początku 1945 r., w 1954 r. został przebudowany i zamieniony w mieszkanie oraz biura Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Krośnie.
Zabytki
- Sanktuarium Maryjne Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa, zwane również Małą Świętą Lipką;
- Dom księży, wzniesiony w latach 1724-1727;
- Zabudowania nr 1, 2, 9, 11: kuźnia, czworaki, drewniane stodoły PGR;
- Budynek szkoły;
- Spichlerz;
- Kapliczki;
- Park klasztorny.
Galeria zdjęć
Krużganki w Sanktuarium w Krośnie.
Źródło: www.szlak-pielgrzymkowy.pl [22.10.2014]
Wnętrze Sanktuarium w Krośnie w 1908 roku.
Fot. Anton Ulbrich.
Źródło: Zbiór IS PAN
Bibliografia
Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Krosno - Dzieje sanktuarium [22.10.2014]
Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu 29 XII 2013]
Gminna ewidencja zabytków w: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Część I [22.10.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [22.10.2014]
Verwaltungsgeschichte [22.10.2014]
Przypisy
- ↑ Łącznie Krosno i Kumasy.
- ↑ orneta-umig.bip-wm.pl
