Katolicka Szkoła Polska w Giławach: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
|||
| (Nie pokazano 41 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
{{Szkolnictwo infobox | {{Szkolnictwo infobox | ||
| − | |Nazwa_instytucji = '''Szkoła | + | |Nazwa_instytucji = '''Katolicka Szkoła Polska w Giławach''' |
| − | |Grafika = | + | |Grafika = |
| − | |Opis_grafiki = | + | |Opis_grafiki = |
| − | |Data_założenia = | + | |Data_założenia = 2 czerwca 1931 r. |
|Poziom_szkoły = podstawowy | |Poziom_szkoły = podstawowy | ||
|Podtyp_szkoły = | |Podtyp_szkoły = | ||
|Profil = | |Profil = | ||
|Adres = Giławy | |Adres = Giławy | ||
| + | }} | ||
| + | '''Katolicka Szkoła Polska w Giławach''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1931 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był [[Tomasz Setny]].<br/><br/> | ||
| + | == Historia == | ||
| + | Szkołę polską w [[Giławy |Giławach]] otwarto 2 czerwca 1931 r. Obowiązki kierownika objął Tomasz Setny. | ||
| − | + | W 1932 r. podczas obchodów Święta Dziecka w [[Purda Wielka |Purdzie Wielkiej]] miał miejsce napad hitlerowskiej bojówki z [[Pasym|Pasymia]] na szkołę w Giławach. Napad był skierowany przeciwko Setnemu, który był obywatelem polskim. Po tych wydarzeniach liczba dzieci w polskiej szkole zmniejszyła się do 6. W tej sytuacji, aby nie dopuścić do zamknięcia szkoły, [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]] dokonało zamiany nauczycieli. Do Giław przyszedł nauczyciel z obywatelstwem niemieckim [[lkwim:Edward Turowski |Edward Turowski]] z [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletki]], zaś do szkoły w Nowej Kaletce przeniesiono Tomasza Setnego. | |
| − | + | 13 stycznia 1935 r. dzieci z giławskiej szkoły wzięły udział w zjeździe dzielnicowym olsztyńskiego oddziału [[Związek Polaków w Niemczech|Związku Polaków w Niemczech]]. Szkoła w Giławach przetrwała do sierpnia 1939 r. pomimo odebrania prawa nauczania Edwardowi Turowskiemu, ciągłej obserwacji [[Paweł Trzciński|Pawła Trzcińskiego]] i nieustannych nacisków na kolejnego nauczyciela [[Franciszek Schnarbach|Franciszka Schnarbacha]], na którym chciano wymóc przejście do pracy w szkole niemieckiej. | |
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Cele i zadania == | == Cele i zadania == | ||
| − | Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego | + | Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929 r. |
<br/> | <br/> | ||
== Kadra pedagogiczna == | == Kadra pedagogiczna == | ||
| − | + | Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły byli: | |
| − | * | + | * Tomasz Setny |
| − | * | + | * Edward Turowski |
| + | * Franciszek Schnarbach | ||
| + | * Paweł Trzciński | ||
| + | == Osiągnięcia == | ||
| + | 3 września 1938 r. w szkole w Giławach zorganizowano kwartalną konferencję regionalną dla nauczycieli szkół polskich. Konferencja stanowiła formę dokształcania. Lekcję pokazową przeprowadził Franciszek Schnarbach. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | |
| − | . | + | == Uczniowie i absolwenci == |
| + | Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Giławach uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1931–1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco: | ||
| + | * 1931 – 10 osób | ||
| + | * 1932 – 7 osób | ||
| + | * 1933 – 11 osób | ||
| + | * 1934 – 10 osób | ||
| + | * 1935 – 8 osób | ||
| + | * 1936 – 8 osób | ||
| + | * 1937 – 9 osób | ||
| + | * 1938 – 7 osób | ||
| + | * 1939 – 9 osób | ||
| + | Absolwentami Szkoły Polskiej w Giławach są m.in. Paweł Jeleniewski, który podjął dalszą naukę w Gimnazjum Polskim w Bytomiu oraz Jan Margowski – uczeń gimnazjum w Kwidzynie. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Tablica pamiątkowa == |
| − | + | Na budynku domu nr 30 w Giławach umieszczono pamiątkową tablicę z napisem: | |
| − | + | ||
| − | + | "Tu w latach 1930–1939 | |
| − | + | ||
| − | + | Mieściła się polska szkoła | |
| − | + | ||
| − | + | Świadectwo polskości | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Ziemi Warmińskiej". | |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Ciekawostki == | == Ciekawostki == | ||
| − | W | + | W 1969 r. z okazji 40-lecia szkolnictwa polskiego na Warmii, Mazurach i Powiślu zorganizowano wycieczkę do Giław, gdzie przygotowano uroczystość m.in. dla Pawła Trzcińskiego – ostatniego nauczyciela szkoły polskiej w Giławach. |
<br/> | <br/> | ||
| + | == Bibliografia == | ||
| + | Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960'', Warszawa 1978. | ||
| − | + | Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939'', Olsztyn 1980. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, ''Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia'', Olsztyn 2010. | |
| − | + | Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939)'', [w:] ''Dziecko w historii – wątek korczakowski'', red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013. | |
<br/> | <br/> | ||
| + | [[Kategoria: Szkolnictwo]] | ||
| − | + | [[Kategoria: Szkoły podstawowe]] | |
| + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | ||
| + | [[Kategoria: Purda (gmina wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: 1919-1944]] | ||
Aktualna wersja na dzień 11:02, 24 paź 2014
| Katolicka Szkoła Polska w Giławach | |
| | |
| Data założenia: | 2 czerwca 1931 r. |
| Poziom szkoły: | podstawowy |
| Adres: | Giławy |
Katolicka Szkoła Polska w Giławach – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Powstała w 1931 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był Tomasz Setny.
Spis treści
Historia
Szkołę polską w Giławach otwarto 2 czerwca 1931 r. Obowiązki kierownika objął Tomasz Setny.
W 1932 r. podczas obchodów Święta Dziecka w Purdzie Wielkiej miał miejsce napad hitlerowskiej bojówki z Pasymia na szkołę w Giławach. Napad był skierowany przeciwko Setnemu, który był obywatelem polskim. Po tych wydarzeniach liczba dzieci w polskiej szkole zmniejszyła się do 6. W tej sytuacji, aby nie dopuścić do zamknięcia szkoły, Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię dokonało zamiany nauczycieli. Do Giław przyszedł nauczyciel z obywatelstwem niemieckim Edward Turowski z Nowej Kaletki, zaś do szkoły w Nowej Kaletce przeniesiono Tomasza Setnego.
13 stycznia 1935 r. dzieci z giławskiej szkoły wzięły udział w zjeździe dzielnicowym olsztyńskiego oddziału Związku Polaków w Niemczech. Szkoła w Giławach przetrwała do sierpnia 1939 r. pomimo odebrania prawa nauczania Edwardowi Turowskiemu, ciągłej obserwacji Pawła Trzcińskiego i nieustannych nacisków na kolejnego nauczyciela Franciszka Schnarbacha, na którym chciano wymóc przejście do pracy w szkole niemieckiej.
Cele i zadania
Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929 r.
Kadra pedagogiczna
Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły byli:
- Tomasz Setny
- Edward Turowski
- Franciszek Schnarbach
- Paweł Trzciński
Osiągnięcia
3 września 1938 r. w szkole w Giławach zorganizowano kwartalną konferencję regionalną dla nauczycieli szkół polskich. Konferencja stanowiła formę dokształcania. Lekcję pokazową przeprowadził Franciszek Schnarbach.
Uczniowie i absolwenci
Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Giławach uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1931–1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:
- 1931 – 10 osób
- 1932 – 7 osób
- 1933 – 11 osób
- 1934 – 10 osób
- 1935 – 8 osób
- 1936 – 8 osób
- 1937 – 9 osób
- 1938 – 7 osób
- 1939 – 9 osób
Absolwentami Szkoły Polskiej w Giławach są m.in. Paweł Jeleniewski, który podjął dalszą naukę w Gimnazjum Polskim w Bytomiu oraz Jan Margowski – uczeń gimnazjum w Kwidzynie.
Tablica pamiątkowa
Na budynku domu nr 30 w Giławach umieszczono pamiątkową tablicę z napisem:
"Tu w latach 1930–1939
Mieściła się polska szkoła
Świadectwo polskości
Ziemi Warmińskiej".
Ciekawostki
W 1969 r. z okazji 40-lecia szkolnictwa polskiego na Warmii, Mazurach i Powiślu zorganizowano wycieczkę do Giław, gdzie przygotowano uroczystość m.in. dla Pawła Trzcińskiego – ostatniego nauczyciela szkoły polskiej w Giławach.
Bibliografia
Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960, Warszawa 1978.
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939, Olsztyn 1980.
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.
Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939), [w:] Dziecko w historii – wątek korczakowski, red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.
