KP PZPR Mrągowo: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria:Organizacje nieistniejące" na "") |
|||
(Nie pokazano 31 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
Linia 8: | Linia 8: | ||
|Rok_likwidacji = 1975 r. | |Rok_likwidacji = 1975 r. | ||
}} | }} | ||
+ | '''Komitet Powiatowy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Mrągowie''' – jednostka organizacji partyjnej na szczeblu powiatowym funkcjonująca od grudnia 1948 r. do czerwca 1975 r. | ||
+ | <br/><br/> | ||
+ | ==Początek działalności== | ||
+ | W dniu 27 grudnia 1948 r. odbyło się wspólne posiedzenie powiatowych władz PPR i PPS [[Powiat mrągowski|powiatu mrągowskiego]], na którym powołano KP PZPR Mrągowo w 25-osobowym składzie (10 z tych osób tworzyło jednocześnie egzekutywę KP). | ||
− | + | Pierwszym sekretarzem został [[Józef Zgódka]], drugim [[Artur Nasiński]]. Poza nimi do egzekutywy KP weszli: Bolesław Drożdż, [[Władysław Kapuścik]], Józef Kosiński, Bolesław Kowalik, Eugeniusz Przedworski, [[Franciszek Sikora]], Bronisław Zarzycki Stefan Stoczyński. | |
+ | |||
+ | Powołany w grudniu 1948 r. skład KP powstał w procedurze pozawyborczej i miał charakter tymczasowy. Postawiono przed nim dwa zadania: doprowadzenie akcji scaleniowej do końca (tj. połączenie ogniw PPR i PPS aż do poziomu kół) oraz uporządkowanie spraw związanych z członkostwem Partii. | ||
+ | |||
+ | I konferencja sprawozdawczo–wyborcza (27 II 1949 r.) zakończyła okres tymczasowości władz partyjnych. Obrano 25-osobowy Komitet Powiatowy w składzie nieznacznie tylko różniącym się od ustępującego. Po raz pierwszy wybrano 10 zastępców członka KP i 6-cio osobową Komisję Rewizyjną (w tym 3 zastępców członka). W tym samym dniu KP wybrał spośród siebie egzekutywę. Józef Zgódka pozostał na stanowisku I sekretarza. | ||
+ | |||
+ | ==Struktura terenowa== | ||
+ | KP zarządzał siecią ogniw która obejmowała: | ||
+ | *podstawowe organizacje partyjne [POP]<br/> | ||
+ | w 1950 r. funkcjonowało w powiecie 110 POP; w 1970 r. było ich 169 (oraz 1 grupa kandydacka), a w chwili likwidacji powiatu, PZPR miała na jego obszarze 165 POP/OOP. | ||
+ | *ogniwa I instancji, w tym: | ||
+ | **komitety miejskie w Mrągowie i [[Mikołajki|Mikołajkach]] | ||
+ | **komitety gminne (I) - w latach 1949-1954 w pow. mrągowskim funkcjonowały KG PZPR w: [[Baranowo|Baranowie]], [[Marcinkowo|Marcinkowie]], [[Nawiady|Nawiadach]], [[Piecki|Pieckach]], [[Rybno|Rybnie]], [[Sorkwity|Sorkwitach]], [[Ukta|Ukcie]], [[Woźnice|Woźnicach]] i [[Wyszembork|Wyszemborku]] | ||
+ | **komitety gminne (II) - w latach 1973-1990 w pow. mrągowskim funkcjonowały KG PZPR w: Mrągowie, Pieckach, Sorkwitach. W Mikołajkach powołano Komitet Miejsko – Gminny PZPR. | ||
+ | W latach 1955-1972 rolę komitetów gminnych przejęły komitety gromadzkie, które nie zawsze odpowiadały gromadom administracyjnym; ich struktura była płynna, budowana mozolnie, długo i niekonsekwentnie; w 1971 r. w pow. mrągowskim funkcjonowały komitety gromadzkie PZPR w: Baranowie, Marcinkowie, Nawiadach, Pieckach, Rybnie, Sorkwitach, Ukcie, [[Uźranki|Uźrankach]], [[Warpuny|Warpunach]], Woźnicach, Wyszęborku. | ||
+ | ==Struktura wewnętrzna == | ||
+ | Najważniejszym organem powiatowej organizacji partyjnej była konferencja sprawozdawczo – wyborcza. Początkowo (do 1956 r.) zwoływano ją corocznie, później co 2-3 lata. Do podstawowych zadań konferencji należał wybór organów władzy partyjnej: | ||
+ | *komitetu powiatowego | ||
+ | * komisji rewizyjnej | ||
+ | Ponadto, na konferencji dokonywano przeglądu dokonań mijającej kadencji oraz programowano działalność KP na kadencję nadchodzącą. | ||
+ | |||
+ | W latach 1949-1975 organ ten zbierał się 16 razy: | ||
+ | *I konferencja (27.02.1949 r.) | ||
+ | *II konferencja (26.03.1950 r.) | ||
+ | *III konferencja (09.12.1951 r.) | ||
+ | *IV konferencja (17/18.01.1953 r.) | ||
+ | *V konferencja (30.05.1954 r.) | ||
+ | *VII [VI] konferencja (21.08.1955 r.) | ||
+ | *[VII] konferencja (24/25.11.1956 r.) | ||
+ | *IX [VIII] konferencja (10.01.1959 r.) | ||
+ | *IX konferencja (09.01.1960 r.) | ||
+ | *X konferencja (03.02.1962 r.) | ||
+ | *XII [XI] konferencja (11.11.1964 r.) | ||
+ | *XIII [XII] konferencja (12.11.1966 r.) | ||
+ | *XIV [XIII] konferencja (01.03.1969 r.) | ||
+ | *XV [XIV] konferencja (19.12.1970 r.) | ||
+ | *XVI [XV] konferencja (20.01.1973 r.) | ||
+ | *XVII [XVI] konferencja (18.01.1975 r.) | ||
+ | Uczestnikami konferencji byli przedstawiciele poszczególnych POP – delegaci. Liczba tych ostatnich uzależniona była od wielkości ogniwa delegującego oraz tzw. klucza | ||
<br/> | <br/> | ||
− | = | + | {| class="wikitable sortable" |
− | + | |+ Liczba delegatów na powiatową konferencję sprawozdawczo - wyborczą w Mrągowie (przykładowe lata) | |
− | + | |- | |
− | + | ! rok konferencji!! liczba delegatów!! | |
− | + | |- | |
+ | | 1949|| 127|| | ||
+ | |- | ||
+ | | 1956 || 147 || | ||
+ | |- | ||
+ | | 1975 || 150 || | ||
+ | |- | ||
+ | |} | ||
<br/> | <br/> | ||
− | + | W przerwach pomiędzy posiedzeniami konferencji sprawozdawczo–wyborczych najważniejszym organem powiatowej organizacji partyjnej był '''komitet powiatowy''', przy czym zdecydowanie rozróżnić należy dwa pojęcia: | |
<br/> | <br/> | ||
− | ''' | + | * KP jako '''urząd''' powołany do administrowania „masami członkowskimi” |
<br/> | <br/> | ||
− | KP | + | * KP jako najważniejszy w powiecie '''organ''' władzy partyjnej, potocznie określany mianem „plenum”. |
<br/> | <br/> | ||
− | + | Komitet powiatowy jako organ statutowy („plenum”) funkcjonował poprzez zebrania plenarne, zwoływane średnio co 2-3 miesiące. Przez pierwszych kilka lat w jego skład wchodziło 23 do 25 osób (i 10 zastępców członka KP), od 1955 r. liczby te rosły: plenum skupiało na ogół ponad 40 osób. | |
− | + | {| class="wikitable sortable" | |
− | + | |+ Liczba członków KP wybranych na konferencjach sprawozdawczo - wyborczych w Mrągowie (przykładowe lata) | |
− | + | |- | |
− | - | + | ! rok konferencji!! Członkowie + zastępcy członka KP!! |
− | - | + | |- |
− | - | + | | 1950|| 23|| |
− | + | |- | |
+ | | 1960|| 37+11 || | ||
+ | |- | ||
+ | | 1970|| 43+10|| | ||
+ | |- | ||
+ | | 1975 || 43+13 || | ||
+ | |- | ||
+ | |} | ||
<br/> | <br/> | ||
− | + | Najpóźniej od 1963 r. przy KP funkcjonowały '''komisje problemowe''', które powoływano tradycyjnie na drugim plenarnym posiedzeniu w każdej kadencji. W skład komisji wchodzili członkowie KP, jak też ludzie spoza organizacji. Zadaniem komisji (i ich odpowiedników) było merytoryczne opracowanie materiałów, które stanowiły przedmiot obrad plenarnych. | |
+ | |||
+ | Ilość i nazwy komisji zmieniały się w czasie, lecz nie były to różnice zasadnicze. Trzon stanowiły komisje: organizacyjna, propagandowa (ideologiczna), młodzieżowa oraz funkcjonujące na prawach komisji zespoły (ds. skarg i wniosków; administracyjny). Specjalną pozycję posiadał Komitet ds. Rolnictwa – najliczniejszy z organów pomocniczych KP. | ||
+ | |||
+ | ==Aparat wykonawczy== | ||
+ | W latach 1948–1975 przez Komitet Powiatowy w Mrągowie przewinęło się co najmniej 355 osób, a przez jego egzekutywę co najmniej 106 osób . W tym samym okresie w mrągowskim KP 33 osoby zajmowały stanowisko sekretarza, z czego 11 sprawowało funkcję I sekretarza. | ||
+ | |||
+ | W sekretariacie KP do roku 1956 istniało stanowisko II sekretarza, później zastąpiono je funkcją sekretarza organizacyjnego. Ponadto istniały stanowiska sekretarza rolnego i propagandowego. Na ostatniej z powiatowych konferencji wyborczych (styczeń 1975 r.) odstąpiono od określania "branż" sekretarzy. | ||
− | + | Do najważniejszych kompetencji KP należało dokonywanie wyboru składu egzekutywy (w tym sekretarzy), co odbywało się zazwyczaj na pierwszym posiedzeniu w kadencji, zwoływanym na ogół jeszcze w trakcie konferencji sprawozdawczo – wyborczej. Do zadań „plenum” należało też dokonywanie zmian personalnych w egzekutywie (powoływanie i odwoływanie członków) oraz programowanie i nadzorowanie działalności egzekutywy i sekretarzy. „Plenum” posiadało również własne uprawnienia w zakresie nomenklatury. | |
− | |||
<br/> | <br/> | ||
− | == | + | {| class="wikitable sortable" |
− | ... | + | |+ Liczba członków egzekutywy KP wybranych na konferencjach sprawozdawczo - wyborczych (wybrane lata) |
+ | |- | ||
+ | ! rok konferencji !! członkowie egzekutywy KP !! | ||
+ | |- | ||
+ | | 1950 || 9 || | ||
+ | |- | ||
+ | | 1960 || 8 || | ||
+ | |- | ||
+ | | 1970 || 10 || | ||
+ | |- | ||
+ | | 1975 || 13 || | ||
+ | |- | ||
+ | |} | ||
+ | <br/> | ||
+ | Organami KP były również: egzekutywa oraz Komisja Rewizyjna, natomiast Komisja Kontroli Partyjnej stanowiła organ powiatowej organizacji partyjnej. | ||
+ | |||
+ | ==Członkowie i kandydaci== | ||
+ | W momencie scalenia PPR i PPS szeregi powiatowej organizacji partyjnej liczyły ok. 1,5 tys. członków i kandydatów. Słabe tempo wzrostu w kilku kolejnych latach (bazowej kwoty 1,5 tys. członków nie udało się osiągnąć aż po lata 60.) wynikały głównie z powtarzanych akcji "oczyszczania" szeregów. | ||
+ | |||
+ | Poważny, blisko 30 % spadek w szeregach powiatowej PZPR odnotowano w okresie popaździernikowym. Spadek ten udało się wyhamować dopiero w 1959 r. W następnych latach Partia w pow. mrągowskim systematycznie rosła, osiągając apogeum w 1970 r. (2 872 członków i kandydatów). W momencie likwidacji KP skupiał 2682 członków i kandydatów. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Osoby związane z organizacją == | == Osoby związane z organizacją == | ||
− | ... | + | W KP PZPR Mrągowo funkcję I sekretarza sprawowali kolejno: |
− | + | Józef Zgódka (28 grudnia 1948 r. ~ maj 1949 r.) | |
− | + | Jan Olzak (maj 1949 r. - 26 marca 1950 r.) | |
− | ... | + | [[Kazimierz Rokoszewski]] (26 marca 1950 r. ~wrzesień 1951 r.) |
− | + | Marian Machel (wrzesień - październik 1951 r.) | |
+ | Stanisław Zabłocki (październik 1951 r. - 30 stycznia 1954 r.) | ||
+ | Henryk Kiełbik (30 stycznia 1954 r. - 04 kwietnia 1955 r.) | ||
+ | Robert Kramkowski (04 kwietnia 1955 r. - 25 listopada 1956 r.) | ||
+ | Henryk Kluf (25 listopada 1956 r. - 16 listopada 1957 r.) | ||
+ | Jerzy Kubicki (16 listopada 1957 r. - 02 września 1961 r.) | ||
+ | Witold Słowikow (02 września 1961 r. - 11 kwietnia 1968 r.) | ||
+ | Kazimierz Grynis (11 kwietnia 1968 r. - 02 czerwca 1975 r.) | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
− | . | + | M.Korejwo, ''Polska Zjednoczona Partia Robotnicza na ziemi mrągowskiej 1948-1989'' (tekst niepublikowany). |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
<br/> | <br/> | ||
+ | ==Źródła archiwalne== | ||
+ | [[Archiwum Państwowe w Olsztynie]], zespół archiwalny nr 1083. | ||
− | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: PZPR]] [[Kategoria: Mrągowo]] [[Kategoria: Powiat mrągowski]][[Kategoria: 1945-1989]] <br /> |
Aktualna wersja na dzień 22:11, 18 mar 2015
KP PZPR Mrągowo | |
| |
Rodzaj organizacji | partia polityczna |
Rok założenia | 1948 r. |
Komitet Powiatowy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Mrągowie – jednostka organizacji partyjnej na szczeblu powiatowym funkcjonująca od grudnia 1948 r. do czerwca 1975 r.
Spis treści
Początek działalności
W dniu 27 grudnia 1948 r. odbyło się wspólne posiedzenie powiatowych władz PPR i PPS powiatu mrągowskiego, na którym powołano KP PZPR Mrągowo w 25-osobowym składzie (10 z tych osób tworzyło jednocześnie egzekutywę KP).
Pierwszym sekretarzem został Józef Zgódka, drugim Artur Nasiński. Poza nimi do egzekutywy KP weszli: Bolesław Drożdż, Władysław Kapuścik, Józef Kosiński, Bolesław Kowalik, Eugeniusz Przedworski, Franciszek Sikora, Bronisław Zarzycki Stefan Stoczyński.
Powołany w grudniu 1948 r. skład KP powstał w procedurze pozawyborczej i miał charakter tymczasowy. Postawiono przed nim dwa zadania: doprowadzenie akcji scaleniowej do końca (tj. połączenie ogniw PPR i PPS aż do poziomu kół) oraz uporządkowanie spraw związanych z członkostwem Partii.
I konferencja sprawozdawczo–wyborcza (27 II 1949 r.) zakończyła okres tymczasowości władz partyjnych. Obrano 25-osobowy Komitet Powiatowy w składzie nieznacznie tylko różniącym się od ustępującego. Po raz pierwszy wybrano 10 zastępców członka KP i 6-cio osobową Komisję Rewizyjną (w tym 3 zastępców członka). W tym samym dniu KP wybrał spośród siebie egzekutywę. Józef Zgódka pozostał na stanowisku I sekretarza.
Struktura terenowa
KP zarządzał siecią ogniw która obejmowała:
- podstawowe organizacje partyjne [POP]
w 1950 r. funkcjonowało w powiecie 110 POP; w 1970 r. było ich 169 (oraz 1 grupa kandydacka), a w chwili likwidacji powiatu, PZPR miała na jego obszarze 165 POP/OOP.
- ogniwa I instancji, w tym:
- komitety miejskie w Mrągowie i Mikołajkach
- komitety gminne (I) - w latach 1949-1954 w pow. mrągowskim funkcjonowały KG PZPR w: Baranowie, Marcinkowie, Nawiadach, Pieckach, Rybnie, Sorkwitach, Ukcie, Woźnicach i Wyszemborku
- komitety gminne (II) - w latach 1973-1990 w pow. mrągowskim funkcjonowały KG PZPR w: Mrągowie, Pieckach, Sorkwitach. W Mikołajkach powołano Komitet Miejsko – Gminny PZPR.
W latach 1955-1972 rolę komitetów gminnych przejęły komitety gromadzkie, które nie zawsze odpowiadały gromadom administracyjnym; ich struktura była płynna, budowana mozolnie, długo i niekonsekwentnie; w 1971 r. w pow. mrągowskim funkcjonowały komitety gromadzkie PZPR w: Baranowie, Marcinkowie, Nawiadach, Pieckach, Rybnie, Sorkwitach, Ukcie, Uźrankach, Warpunach, Woźnicach, Wyszęborku.
Struktura wewnętrzna
Najważniejszym organem powiatowej organizacji partyjnej była konferencja sprawozdawczo – wyborcza. Początkowo (do 1956 r.) zwoływano ją corocznie, później co 2-3 lata. Do podstawowych zadań konferencji należał wybór organów władzy partyjnej:
- komitetu powiatowego
- komisji rewizyjnej
Ponadto, na konferencji dokonywano przeglądu dokonań mijającej kadencji oraz programowano działalność KP na kadencję nadchodzącą.
W latach 1949-1975 organ ten zbierał się 16 razy:
- I konferencja (27.02.1949 r.)
- II konferencja (26.03.1950 r.)
- III konferencja (09.12.1951 r.)
- IV konferencja (17/18.01.1953 r.)
- V konferencja (30.05.1954 r.)
- VII [VI] konferencja (21.08.1955 r.)
- [VII] konferencja (24/25.11.1956 r.)
- IX [VIII] konferencja (10.01.1959 r.)
- IX konferencja (09.01.1960 r.)
- X konferencja (03.02.1962 r.)
- XII [XI] konferencja (11.11.1964 r.)
- XIII [XII] konferencja (12.11.1966 r.)
- XIV [XIII] konferencja (01.03.1969 r.)
- XV [XIV] konferencja (19.12.1970 r.)
- XVI [XV] konferencja (20.01.1973 r.)
- XVII [XVI] konferencja (18.01.1975 r.)
Uczestnikami konferencji byli przedstawiciele poszczególnych POP – delegaci. Liczba tych ostatnich uzależniona była od wielkości ogniwa delegującego oraz tzw. klucza
rok konferencji | liczba delegatów | |
---|---|---|
1949 | 127 | |
1956 | 147 | |
1975 | 150 |
W przerwach pomiędzy posiedzeniami konferencji sprawozdawczo–wyborczych najważniejszym organem powiatowej organizacji partyjnej był komitet powiatowy, przy czym zdecydowanie rozróżnić należy dwa pojęcia:
- KP jako urząd powołany do administrowania „masami członkowskimi”
- KP jako najważniejszy w powiecie organ władzy partyjnej, potocznie określany mianem „plenum”.
Komitet powiatowy jako organ statutowy („plenum”) funkcjonował poprzez zebrania plenarne, zwoływane średnio co 2-3 miesiące. Przez pierwszych kilka lat w jego skład wchodziło 23 do 25 osób (i 10 zastępców członka KP), od 1955 r. liczby te rosły: plenum skupiało na ogół ponad 40 osób.
rok konferencji | Członkowie + zastępcy członka KP | |
---|---|---|
1950 | 23 | |
1960 | 37+11 | |
1970 | 43+10 | |
1975 | 43+13 |
Najpóźniej od 1963 r. przy KP funkcjonowały komisje problemowe, które powoływano tradycyjnie na drugim plenarnym posiedzeniu w każdej kadencji. W skład komisji wchodzili członkowie KP, jak też ludzie spoza organizacji. Zadaniem komisji (i ich odpowiedników) było merytoryczne opracowanie materiałów, które stanowiły przedmiot obrad plenarnych.
Ilość i nazwy komisji zmieniały się w czasie, lecz nie były to różnice zasadnicze. Trzon stanowiły komisje: organizacyjna, propagandowa (ideologiczna), młodzieżowa oraz funkcjonujące na prawach komisji zespoły (ds. skarg i wniosków; administracyjny). Specjalną pozycję posiadał Komitet ds. Rolnictwa – najliczniejszy z organów pomocniczych KP.
Aparat wykonawczy
W latach 1948–1975 przez Komitet Powiatowy w Mrągowie przewinęło się co najmniej 355 osób, a przez jego egzekutywę co najmniej 106 osób . W tym samym okresie w mrągowskim KP 33 osoby zajmowały stanowisko sekretarza, z czego 11 sprawowało funkcję I sekretarza.
W sekretariacie KP do roku 1956 istniało stanowisko II sekretarza, później zastąpiono je funkcją sekretarza organizacyjnego. Ponadto istniały stanowiska sekretarza rolnego i propagandowego. Na ostatniej z powiatowych konferencji wyborczych (styczeń 1975 r.) odstąpiono od określania "branż" sekretarzy.
Do najważniejszych kompetencji KP należało dokonywanie wyboru składu egzekutywy (w tym sekretarzy), co odbywało się zazwyczaj na pierwszym posiedzeniu w kadencji, zwoływanym na ogół jeszcze w trakcie konferencji sprawozdawczo – wyborczej. Do zadań „plenum” należało też dokonywanie zmian personalnych w egzekutywie (powoływanie i odwoływanie członków) oraz programowanie i nadzorowanie działalności egzekutywy i sekretarzy. „Plenum” posiadało również własne uprawnienia w zakresie nomenklatury.
rok konferencji | członkowie egzekutywy KP | |
---|---|---|
1950 | 9 | |
1960 | 8 | |
1970 | 10 | |
1975 | 13 |
Organami KP były również: egzekutywa oraz Komisja Rewizyjna, natomiast Komisja Kontroli Partyjnej stanowiła organ powiatowej organizacji partyjnej.
Członkowie i kandydaci
W momencie scalenia PPR i PPS szeregi powiatowej organizacji partyjnej liczyły ok. 1,5 tys. członków i kandydatów. Słabe tempo wzrostu w kilku kolejnych latach (bazowej kwoty 1,5 tys. członków nie udało się osiągnąć aż po lata 60.) wynikały głównie z powtarzanych akcji "oczyszczania" szeregów.
Poważny, blisko 30 % spadek w szeregach powiatowej PZPR odnotowano w okresie popaździernikowym. Spadek ten udało się wyhamować dopiero w 1959 r. W następnych latach Partia w pow. mrągowskim systematycznie rosła, osiągając apogeum w 1970 r. (2 872 członków i kandydatów). W momencie likwidacji KP skupiał 2682 członków i kandydatów.
Osoby związane z organizacją
W KP PZPR Mrągowo funkcję I sekretarza sprawowali kolejno: Józef Zgódka (28 grudnia 1948 r. ~ maj 1949 r.) Jan Olzak (maj 1949 r. - 26 marca 1950 r.) Kazimierz Rokoszewski (26 marca 1950 r. ~wrzesień 1951 r.) Marian Machel (wrzesień - październik 1951 r.) Stanisław Zabłocki (październik 1951 r. - 30 stycznia 1954 r.) Henryk Kiełbik (30 stycznia 1954 r. - 04 kwietnia 1955 r.) Robert Kramkowski (04 kwietnia 1955 r. - 25 listopada 1956 r.) Henryk Kluf (25 listopada 1956 r. - 16 listopada 1957 r.) Jerzy Kubicki (16 listopada 1957 r. - 02 września 1961 r.) Witold Słowikow (02 września 1961 r. - 11 kwietnia 1968 r.) Kazimierz Grynis (11 kwietnia 1968 r. - 02 czerwca 1975 r.)
Bibliografia
M.Korejwo, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza na ziemi mrągowskiej 1948-1989 (tekst niepublikowany).
Źródła archiwalne
Archiwum Państwowe w Olsztynie, zespół archiwalny nr 1083.